Kiến trúc cổ kính của Kiến An Cung ở Sa Đéc

Kiến An Cung nằm giữa thị xã Sa Đéc (Đồng Tháp), được những người Phước Kiến xây dựng từ hàng trăm năm nay. Kiến trúc độc đáo này vẫn được dân gian gọi là chùa Ông Quách. Những dòng người Phước Kiến (Trung Hoa) sang định cư tại đây, phần lớn là di thần nhà Minh bỏ xứ tha hương từ thế kỷ XVIII do không thần phục triều Mãn Thanh. Ở vùng đồng bằng sông Cửu Long, người Phước Kiến là một trong ba cộng đồng gồm Kinh, Hoa và Khmer sống chan hòa bao đời nay; nhưng họ...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Kiến trúc cổ kính của Kiến An Cung ở Sa ĐécKiến trúc cổ kính của Kiến An Cung ở Sa ĐécKiến An Cung nằm giữa thị xã Sa Đéc (Đồng Tháp), được những người Phước Kiếnxây dựng từ hàng trăm năm nay. Kiến trúc độc đáo này vẫn được dân gian gọi làchùa Ông Quách.Những dòng người Phước Kiến (Trung Hoa) sang định cư tại đây, phần lớn là di thần nhàMinh bỏ xứ tha hương từ thế kỷ XVIII do không thần phục triều Mãn Thanh. Ở vùngđồng bằng sông Cửu Long, người Phước Kiến là một trong ba cộng đồng gồm Kinh, Hoavà Khmer sống chan hòa bao đời nay; nhưng họ luôn giữ được bản sắc văn hóa, tâm linhsuốt nhiều thế hệ sinh sôi, trưởng thành trên đất khách. Kiến An Cung là một minh chứngvề năm hóa tâm linh của họ. Mặt trước Kiến An Cung.Kiến An Cung là tên chữ, tên dân gian thường gọi là chùa Ông Quách. Theo tư liệu, KiếnAn Cung do một người Hoa có tên Huỳnh Thuận vận động bà con người Phước Kiến ởSa Đéc đóng góp tiền bạc xây dựng, từ năm 1924 đến năm 1927 thì hoàn thành. Việc xâycông trình này nhằm hai mục đích. Thứ nhất là đáp ứng và duy trì tín ngưỡng truyềnthống của dân tộc họ; thứ hai là họ có một nơi để hội họp, bàn bạc, liên kết, hỗ trợ nhautrong cuộc sống nơi đất mới Sa Đéc.Không giống nhưngười Tiều (TriềuChâu) thờ Ông Bổn(Bổn Đầu Công TrịnhHòa, một viên quannhỏ đời Minh, thế kỷ15, có công tổ chứcđưa người Trung Hoavượt biển di dân) hayngười Quảng Đông thờQuan Đế Thánh Quân(Quan Công); Kiến AnCung của người PhướcKiến thờ Ông Quáchvà nhiều vị thần khác.Ông Quách là cách gọigần gũi ngài QuáchThành Vương Công,tức là thần Bảo AnQuản Trạch TônVương thời Ngũ Đạihậu Tấn bên Trung Kỳ lân bằng đá xanh. Ảnh: Cúc TầnHoa. Ông Quách ngườigốc huyện An Khê, tỉnh Phước Kiến, là một người có ý chí nghị lực, chăm sóc mẹ giàmột cách hiếu đễ, luôn giúp đỡ người ngay, có nhiều công lao trong việc nước nên đượcvua Trung Hoa thời đó phong Ứng Linh Uy Hầu, rồi Quản Trạch Tôn Vương.Kiến An Cung - cũng như nhiều ngôi đền khác của người Hoa tại Việt Nam thường đượcgọi là chùa Tàu - là một thiết chế văn hóa, tín ngưỡng có giá trị lịch sử. Nét văn hóa đậmchất Trung Hoa, chất Á Đông được thể hiện hầu như toàn thể công trình. Kiến An Cungquay mặt ra rạch Cái Sơn, xây dựng theo hình chữ “Công”, uy nghi, bề thế với 3 gian.Toàn bộ công trình không có kèo, chỉ có đòn tay ráp mộng. Mái lợp ngói dợn sóng rồng,làm nền cho những ngọn sóng vút lên cao, tạo thành mái ngói theo chữ “ngũ hành”. Sáuđầu ngọn sóng là sáu cung điện thu nhỏ đặt tượng các vị tiên, phật, thánh thần. Mái chùađược lợp 3 tầng, bên trên là ngói âm dương, đầu mái là ngói lưu ly hình ống: giữa làgạch, dưới cùng là ngói. Như các ngôi chùa Tàu khác ở Việt Nam, trên giữa nóc máiKiến An Cung có tượng lưỡng long tranh châu.Trước cửa chính Kiến An Cung có tượng đá xanh hai con kỳ lân to lớn, điêu khắc mỹthuật. Cũng như các ngôi chùa Tàu khác, hai bên tường cửa cái Kiến An Cung cũng có vẽhình hai ông Thiện, ông Ác trấn giữ. Ngay cửa cái còn có các bức tranh vẽ theo lối thủymặc, với những bông hoa uyển chuyển, mềm mại, lại có cảnh sinh hoạt của vua chúacùng các quan viên Trung Hoa xưa.Ta còn có dịp thưởng ngoạn những nét vẽ tài hoa của những “họa sĩ chân đất” năm xưaqua những bức họa trên hai bên vách tường bên ngoài chánh điện. Đó là những hình vẽkể lại các truyện tích Tàu trích từ các truyện Phong Thần, Tây Du Ký, Tam Quốc... Cácbức tranh nầy còn nhằm giáo dục con người về lánh dữ làm lành... Bên trên những bứctranh tường, theo đường gờ gắn kiếng, trang trí cây cối, chim, thú cùng tượng người ghépbằng sành tạo thành những bức tranh nằm sinh động.Bước qua ngạch cửa bằng đá xanh, bên trong chánh điện là thiên tỉnh (giếng trời). Đây lànơi lấy ánh sáng và thông gió giúp chùa lúc nào cũng sáng sủa và thoáng mát. Đặc biệtcái hay của thiên tỉnh là giúp chùa giải bớt khói nhang mù mịt một cách nhanh chóngtrong những ngày lễ lớn, khách thập phương viếng chùa đông. Một khoảng không gian lộ thiên ngay sau chánh điện (thiên tỉnh) giúp cho khói nhang thoát ra ngoài và có ánh sáng vào bên trong chùa.Hai bên phải và trái thiên tỉnh là 12 chiếc cột tròn lớn chống đỡ mái chùa. Chiếc cột nàocũng được chạm trổ tinh xảo, mặt trước ốp liễn đối Hán ngữ. Cùng với cột là nhữnghoành phi, võng lọng chạm khắc mỹ thuật. Chùa càng thêm vẻ uy nghiêm hơn với bộbinh khí cổ, nhất là gian giữa thờ Quản Trạch Tôn Vương lúc nào khói hương cũng nghingút. Gian hai bên, một gian thờ Thanh Thủy đại sư, một gian thờ Bảo Sanh đại đế. Dùkhông thờ Quan Thánh đế quân là chính, nhưng Kiến An Cung cũng dành một gian thờkính vị thần biểu tượng của danh dự, sự dũng cảm, lòng công minh, chính trực, chungthủy...Đến Kiến An Cung, du khách có dịp trầm trồ, thán phục những tuyệt tác điêu khắc gỗ.Đó là những bao lam trải dài bên dưới trần chùa, nối liền các cây cột. Tất cả đều do bàntay tài hoa của các nghệ nhân dân gian Trung Hoa sang thực hiện. Họ cũ ...