Kinh nghiệm quốc tế trong công tác thanh tra, kiểm tra thuế đối với doanh nghiệp FDI và bài học cho Việt Nam

Bài viết trình bày tình trạng trốn thuế của doanh nghiệp FDI; Kinh nghiệm của một số nước trong thanh tra, kiểm tra thuế đối với doanh nghiệp FDI; Bài học kinh nghiệm cho Việt Nam trong công tác kiểm tra, kiểm tra thuế đối với doanh nghiệp FDI.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Kinh nghiệm quốc tế trong công tác thanh tra, kiểm tra thuế đối với doanh nghiệp FDI và bài học cho Việt Nam KINH NGHIỆM QUỐC TẾ TRONG CÔNG TÁC THANH TRA, KIỂM TRA THUẾ ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP FDI VÀ BÀI HỌC CHO VIỆT NAM ThS. Trần Thị Hoa Đại học Kinh tế Kĩ thuật Công nghiệp Tóm tắt Thực tế rằng các doanh nghiệp FDI không chỉ có tác động tích cực, mà còn có tác độngngược chiều đối với nền kinh tế nước ta. Với tư cách là công cụ thực hiện chức năng quản lý Nhànước, thanh tra, kiểm tra thuế chính là việc xem xét tại chỗ việc làm của các doanh nghiệp này cóđúng quy định chính sách pháp luật về thuế hay không, từ đó sử dụng các biện pháp chế tài thíchhợp nhằm ngăn ngừa hành vi vi phạm pháp luật của các đối tượng này. Tuy nhiên, trên thực tế rấtkhó xác định chính xác doanh thu và chi phí thực sự của doanh nghiệp FDI, dẫn đến hiện tượngchuyển giá của các doanh nghiệp này diễn ra khá phổ biến. Đây là một trong những trở ngại lớnnhất cho vấn đề thanh tra, kiểm tra thuế đối với doanh nghiệp FDI, đòi hỏi phải có nghiên cứuhoàn thiện công tác thanh tra, kiểm tra thuế đối với loại hình doanh nghiệp này. Từ khóa: Doanh nghiệp FDI, Thanh tra, Kiểm tra thuế, Cơ quan thuếI. TÌNH TRẠNG TRỐN THUẾ CỦA DOANH NGHIỆP FDI Theo báo cáo của Thanh tra Tổng cục Thuế, trong năm 2017, ngành thuế đã tập trungnhân lực vào công tác trọng tâm chống chuyển giá đối với các doanh nghiệp FDI có giao dịchliên kết, liên tục khai lỗ nhưng vẫn đầu tư mở rộng sản xuất, kinh doanh. Toàn ngành thuế đãthực hiện 70.102 cuộc thanh tra, kiểm tra, đạt gần 79% kế hoạch năm nay và bằng 97% so vớicùng kỳ năm 2017. Qua đó, tổng số thuế tăng thu qua thanh tra, kiểm tra hơn 12.800 tỉ đồng,giảm lỗ gần 19.800 tỉ đồng và giảm khấu trừ hơn 1.250 tỉ đồng. Theo đánh giá của thanh tra, sốtiền truy thu chủ yếu tập trung ở khu vực doanh nghiệp FDI (chiếm 40% tổng số thu). Tuy nhiên, con số trên chỉ phản ánh một góc của bức tranh về thực trạng trốn thuế củadoanh nghiệp FDI. Báo cáo của 63 cục thuế, hơn 100 chi cục thuế trên cả nước thực sự khiếnkhông ít người phải giật mình. Cụ thể, kết quả thanh tra tại 870 DN FDI có tới 720 DN vi phạm.Đáng lưu ý là tại một số đơn vị, tỷ lệ vi phạm lên đến 100% như Cục thuế Bắc Giang thanh tra 16doanh nghiệp thì cả 16 đều vi phạm. Tỷ lệ này diễn ra tương tự tại Hòa Bình (16/16), Gia Lai(15/15)…Tại một số tỉnh, thành khác dù không đến 100% nhưng tỷ lệ này cũng rất lớn như HàNội thanh tra 332 doanh nghiệp thì phát hiện có 326 đơn vị vi phạm, số tiền giảm lỗ hơn 1.500 tỉđồng, truy thu, phạt, truy hoàn gần 498 tỉ đồng. TP.HCM thanh tra 193 doanh nghiệp FDI, có tới164 doanh nghiệp vi phạm, giảm lỗ hơn 870 tỉ đồng và truy thu, phạt gần 173 tỉ đồng. Còn tại1.240 DN bị kiểm tra, có tới 942 DN vi phạm. Cục thuế Bắc Giang kiểm tra 106 DN có 106 DNvi phạm, tỷ lệ này cũng xảy ra tại Đồng Nai 39/39, Gia Lai 30/30, Hải Phòng 45/45, Thái Nguyên46/46, Quảng Ngãi 80/80… 199 Điều này cho thấy sự cần thiết của việc thanh tra, kiểm tra thuế đối với doanh nghiệp FDI.Để có thể thực hiện tốt công tác này, Việt Nam cần vận dụng tốt những kinh nghiệm quốc tế trêncơ sở đó vận dụng vào tình hình thực tế trong nước.II. KINH NGHIỆM CỦA MỘT SỐ NƢỚC TRONG THANH TRA, KIỂM TRA THUẾĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP FDI- Về mô hình tổ chức và nhiệm vụ, quyền hạn của thanh tra, kiểm tra thuế. Hầu hết các nước đều có hệ thống thanh tra, kiểm tra thuế được tổ chức theo hệ thốngngành dọc gắn với mô hình tổ chức Cơ quan thuế (CQT) (Malaysia, Indonesia, Hàn Quốc, NhậtBản, Anh). Tại Mỹ và Úc, chức năng thanh tra, kiểm tra do các Ban nghiệp vụ (Mỹ) hoặc các Vụ,Cục thực hiện, không tổ chức bộ phận thanh tra, kiểm tra riêng tại cấp trung ương. Các nước có tổ chức Ban quản lý đối tượng nộp thuế lớn đều thành lập riêng bộ phậnthanh tra, kiểm tra đối tượng nộp thuế (nằm trong Ban quản lý đối tượng nộp thuế lớn) nhưAustralia, Pháp, Hà Lan, New Zealand, Anh, Mỹ, Canada, Thái Lan, Indonesia, Philippines,Singapore và Hàn Quốc. Hầu hết CQT các nước đều có thẩm quyền điều tra trốn thuế và bộ phận điều tra trốn thuếthường được tập trung tại cấp trung ương. Riêng Nhật Bản cấp vùng cũng có thẩm quyền điều tratrốn thuế. Mỹ là quốc gia có thẩm quyền điều tra rộng nhất: Ban điều tra của Mỹ là lực lượng bánvũ trang, chịu trách nhiệm điều tra các vi phạm thuế mang tính hình sự, kể cả các tội phạm liênquan đến rửa tiền và buôn bán ma túy và có các chi nhánh ở trong nước và nước ngoài. Tỷ trọng viên chức làm công tác thanh tra, kiểm tra ở các nước chiếm khoảng trên dưới30% tổng số cán bộ (Nhật Bản: 28%, Anh: 31%, Cục Thuế Thượng Hải-Trung Quốc trên 30%).- Về lựa chọn đối tượng thanh tra, kiểm tra. ...