Kinh tế phát triển - Bài 1: Những vấn đề cơ bản của kinh tế học phát triển

Kinh tế phát triển - Bài 1: Những vấn đề cơ bản của kinh tế học phát triển cung cấp cho người học các kiến thức về khái niệm tăng trưởng và phát triển kinh tế, các thước đo tăng trưởng và phát triển kinh tế, đối tượng nghiên cứu và những nội dung cơ bản của Kinh tế học phát triển, những đặc điểm chủ yếu ảnh hưởng đến quá trình tăng trưởng, phát triển kinh tế ở các nước đang phát triển.

Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Kinh tế phát triển - Bài 1: Những vấn đề cơ bản của kinh tế học phát triển Trung tâm Đào tạo E-learning Cơ hội học tập cho mọi người BÀI 1: NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN CỦA KINH TẾ HỌC PHÁT TRIỂN Xin chào các Anh (Chị) học viên! Chúng tôi rất hân hạnh được gặp các Anh (Chị) trong môn Kinh tế học phát triển. Chương mở đầu sẽ nghiên cứu những vấn đề chung nhất của môn học: các khái niệm cơ bản, các thước đo chủ yếu; đối tượng, phạm vi nghiên cứu và những nội dung cơ bản của môn học. Sau khi nghiên cứu chương này, học viên sẽ hiểu một cách khái quát về môn học. Chương 1 gồm những nội dung sau: I. Khái niệm tăng trưởng và phát triển kinh tế II. Các thước đo tăng trưởng và phát triển kinh tế III. Đối tượng nghiên cứu và những nội dung cơ bản của Kinh tế học phát triển IV. Những đặc điểm chủ yếu ảnh hưởng đến quá trình tăng trưởng, phát triển kinh tế ở các nước đang phát triển I. KHÁI NIỆM TĂNG TRƯỞNG, PHÁT TRIỂN KINH TẾ 1. Tăng trưởng kinh tế  Tăng trưởng kinh tế được quan niệm là sự gia tăng về số lượng, chất lượng hàng hoá và dịch vụ.  Tăng trưởng kinh tế còn được định nghĩa theo cách thứ hai. Tăng trưởng kinh tế là sự gia tăng về quy mô và hiệu quả của các yếu tố đầu vào (vốn, lao động, tài nguyên, khoa học-công nghệ...).  Tăng trưởng kinh tế còn được quan niệm là sự gia tăng của thu nhập bình quân trên đầu người. Theo quan niệm này, khi mức thu nhập, mức sống của dân cư tăng lên có nghĩa là nền kinh tế tăng trưởng. Kinh tế phát triển - Bài 1 Trang 1 Trung tâm Đào tạo E-learning Cơ hội học tập cho mọi người Những quan niệm này có điểm chung là đều đề cập đến sự gia tăng năng lực của nền sản xuất. Tăng trưởng kinh tế có thể trình bày bằng khái niệm đường giới hạn khả năng sản xuất. Khi đường giới hạn khả năng sản xuất dịch chuyển ra phiá ngoài có nghĩa là nền kinh tế tăng trưởng. hàng hoá X hàng hoá Y *Tăng trưởng kinh tế có rất nhiều lợi ích  Tăng trưởng kinh tế là cơ sở, là điều kiện để cải thiện và nâng cao đời sống của dân cư.  Tăng trưởng kinh tế là tiền đề quan trọng bậc nhất để phát triển các mặt khác của đời sống kinh tế - xã hội như: khoa học, giáo dục, y tế, thể dục thể thao... Do những lợi ích đó, tăng trưởng kinh tế là hết sức cần thiết với tất cả các quốc gia. Với các nước nghèo, lạc hậu, tăng trưởng kinh tế càng quan trọng vì mức thu nhập, mức sống của dân cư rất thấp, nhiều mặt của đời sống kinh tế xã hội còn ở trình độ thấp, lạc hậu... *Mặt thứ hai của tăng trưởng kinh tế là chi phí  Nền kinh tế tăng trưởng càng nhanh, nhu cầu khai thác và sử dụng tài nguyên càng lớn và vì vậy tài nguyên càng sớm bị cạn kiệt. Quy mô khai thác và sử dụng tài nguyên càng lớn, môi trường càng bị tổn hại và ô nhiễm. Kinh tế phát triển - Bài 1 Trang 2 Trung tâm Đào tạo E-learning Cơ hội học tập cho mọi người  Nền kinh tế tăng trưởng càng nhanh, càng làm nảy sinh nhiều vấn đề xã hội như: phân hoá giàu nghèo, sự phát triển của các loại tội phạm và tệ nạn xã hội... Nền kinh tế tăng trưởng càng nhanh, chi phí càng lớn. Do tính chất hai mặt của tăng trưởng kinh tế, các quốc gia không nên và không thể dành toàn bộ các nguồn lực cho tăng trưởng kinh tế, mà thường lựa chọn tốc độ tăng trưởng hợp lý gắn liền với việc giải quyết các vấn đề xã hội và bảo vệ tài nguyên, môi trường... 2. Phát triển kinh tế Phát triển kinh tế là sự tăng lên về số lượng, chất lượng các mặt của đời sống kinh tế - xã hội. Phát triển kinh tế bao gồm những nội dung chủ yếu sau đây:  Thứ nhất, tăng trưởng kinh tế. Muốn phát triển các mặt của đời sống kinh tế - xã hội, trước hết xã hội phải có thêm của cải, tức là năng lực của nền sản xuất phải được mở rộng hay nền kinh tế phải tăng trưởng.  Thứ hai, cơ cấu các ngành kinh tế thay đổi theo hướng tiến bộ. Theo cách phân chia hiện đại, nền kinh tế gồm ba khu vực: khu vực I bao gồm nông nghiệp, lâm nghiệp, ngư nghiệp và khai khoáng; khu vực II gồm có công nghiệp và xây dựng; khu vực III là khu vực dịch vụ bao gồm các ngành như ngân hàng, bảo hiểm, thương mại, giao thông vận tải, thông tin bưu điện, du lịch... Khu vực I có hai đặc điểm: phụ thuộc nặng nề vào tự nhiên; năng suất lao động và hiệu quả kinh tế thấp. Do đó, trong cơ cấu các ngành kinh tế, khu vực I càng chiếm tỷ trọng lớn, khu vực II và III càng chiếm tỷ trọng nhỏ bao nhiêu thì nền kinh tế càng phụ thuộc vào tự nhiên nhiều bấy nhiêu, năng suất lao động và hiệu quả của nền sản xuất xã hội càng thấp bấy nhiêu. Và ngược lại, khu vực I chiếm tỷ trọng càng nhỏ... nền kinh tế càng ít phụ thuộc vào tự nhiên, năng suất lao động và hiệu quả của nền sản xuất xã hội càng cao. Bởi vậy, cơ cấu các ngành kinh tế thay đổi theo hướng: khu vực I giảm về tỷ trọng, khu vực II và III tăng về tỷ trọng được coi là tiến bộ và sự thay đổi đó là một nội dung của phát triển kinh tế. Kinh tế phát triển - Bài 1 Trang 3 Trung tâm Đào tạo E-learning Cơ hội học tập cho mọi người  Thứ ba, những tiến bộ kinh tế chủ yếu phải xuất phát từ động lực nội tại. Nền kinh tế tăng trưởng, cơ cấu các ngành kinh tế thay đổi tiến bộ chủ yếu phải do các nguyên nhân bên trong, do các nguồn lực trong nước.  Thứ tư, chất lượng cuộc sống của dân cư không ngừng được nâng cao. Nói cách khác, người dân phải được thụ hưởng những thành quả của tăng trưởng kinh tế, cơ cấu các ngành kinh tế thay đổi theo hướng tiến bộ. Chất lượng cuộc sống được thể hiện ở mức thu nhập; tuổi thọ; mức độ thụ hưởng các dịc ...