Kinh tế thủy lợi - Chương 3

Phân tích hiệu ích công trình i. khái niệm chung Hiệu ích công trình là hiệu ích kinh tế sau khi công trình đã xây dựng xong đi vào quản lý khai thác. 1. Khái niệm về hiệu ích kinh tế công trình thuỷ lợi: Hiệu ích kinh tế công trình thuỷ lợi bao gồm 2 phần: - Hiệu ích kinh tế Xã hội. - Hiệu ích kinh tế của ngành quản lý công trình còn gọi là hiệu ích quản lý kinh doanh. a. Hiệu ích kinh tế xã hội: Hiệu ích kinh tế xã hội là phần tăng...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Kinh tế thủy lợi - Chương 3 Ch−¬ng III Ph©n tÝch hiÖu Ých c«ng tr×nh i. kh¸i niÖm chung HiÖu Ých c«ng tr×nh lµ hiÖu Ých kinh tÕ sau khi c«ng tr×nh ®· x©y dùng xong ®i vµo qu¶n lý khai th¸c. 1. Kh¸i niÖm vÒ hiÖu Ých kinh tÕ c«ng tr×nh thuû lîi: HiÖu Ých kinh tÕ c«ng tr×nh thuû lîi bao gåm 2 phÇn: - HiÖu Ých kinh tÕ X· héi. - HiÖu Ých kinh tÕ cña ngµnh qu¶n lý c«ng tr×nh cßn gäi lµ hiÖu Ých qu¶n lý kinh doanh. a. HiÖu Ých kinh tÕ x· héi: HiÖu Ých kinh tÕ x· héi lµ phÇn t¨ng tr−ëng thu nhËp kinh tÕ quèc d©n trong toµn X· héi do ¶nh h−ëng cña c«ng tr×nh thuû lîig ®Õn toµn côc cña nÒn kinh tÕ. - Víi c«ng tr×nh t−íi: Sau khi x©y dùng sÏ lµm t¨ng s¶n l−îng NN trong toµn x· héi thóc ®Èy sù t¨ng tr−ëng cña nÒn kinh tÕ trong n−íc. - Víi c«ng tr×nh phßng lò: Th× b¶o vÖ ®−îc thµnh phè n«ng th«n, ruéng ®ång, nhµ m¸y, xÝ nghiÖp, t¹o ®−îc sù æn ®Þnh vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ cña c¸c ngµnh. - Víi c«ng tr×nh thuû ®iÖn: Cung cÊp ®iÖn cho CN vµ sinh ho¹t gãp phÇn lµm nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn. - Víi c«ng tr×nh cung cÊp n−íc: Gãp phÇn cho s¶n xuÊt Cn vµ ®¶m b¶o n−íc sinh ho¹t cña d©n. 30 Nãi tãm l¹i hiÖu Ých nÒn kinh tÕ x· héi lµ xuÊt ph¸t tõ quan ®iÓm toµn côc cña nÒn kinh tÕ quèc d©n nªn cã thÓ gäi nã lµ hiÖu Ých kinh tÕ vÜ m«. b. HiÖu Ých qu¶n lý kinh doanh: Sau khi c«ng tr×nh ®· ®i vµo qu¶n lý khai th¸c, b¶n th©n ®¬n vÞ qu¶n lý kinh doanh cã thÓ ph¸t huy nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi cña c«ng tr×nh mang l¹i hiÖu Ých cho c«ng ty qu¶n lý, cho ngµnh nh−: - Thuû lîi phÝ trong c«ng tr×nh t−íi. - TiÒn b¸n ®iÖn trong c«ng tr×nh thuû ®iÖn. - TiÒn ph¸t triÓn nu«i trång thuû s¶n ë hå chøa. - TiÒn du lÞch ë khu th¾ng c¶nh do hå chøa c«ng tr×nh mang l¹i. PhÇn hiÖu Ých kinh tÕ nµy do C«ng ty qu¶n lý khai th¸c, do ngµnh thuû lîi qu¶n lý nªn cã thÓ gäi nã lµ: HiÖu Ých kinh tÕ vi m«. Hai mÆt hiÖu Ých kinh tÕ nµy cã quan hÖ chÆt chÏ víi nhau, vµ lµm c¬ së cho nhau ph¸t triÓn. ë n−íc ta vµ mét sè n−íc trªn thÕ giíi khi x©y dùng c«ng tr×nh thuû lîi phôc vô th−êng chØ chó träng ®Õn hiÖu Ých kinh tÕ x· héi mµ coi nhÑ hiÖu Ých qu¶n lý kinh doanh. Tõ n¨m 1984 Nhµ n−íc ®· cã b¾t ®Çy chó ý ®Õn hiÖu Ých qu¶n lý kinh doanh, nh−ng còng kh«ng gi¸m s¸t viÖc thùc hiÖn c¸c quy ®Þnh do chÝnh ngµnh thuû lîi ®Ò ra. 2. Ph©n lo¹i hiÖu Ých kinh tÕ: Nh− trªn ®· nãi hiÖu Ých kinh tÕ gåm 2 phÇn: - HiÖu Ých kinh tÕ x· héi. - HiÖu Ých kinh tÕ kinh doanh. Ng−êi ta dïng c¸c h×nh thøc ph©n lo¹i sau ®Ó biÓu thÞ sù ¶nh h−ëng cña c«ng tr×nh thuû lîi ®Õn nÒn kinh tÕ. a. Ph©n lo¹i theo sù t¸c ®éng: Theo sù t¸c ®éng cña c«ng tr×nh, cã thÓ ph©n lµm 2 lo¹i sau: 31 - HiÖu Ých kinh tÕ trùc tiÕp. - HiÖu Ých kinh tÕ gi¸n tiÕp. ViÖc lý gi¶i cña 2 lo¹i nµy ®Õn nay vÉn ch−a ®−îc nhÊt trÝ. Cã ng−êi cho r»ng: HiÖu Ých trùc tiÕp chÝnh lµ hiÖu Ých qu¶n lý kinh doanh, cßn hiÖu Ých gi¸n tiÕp lµ hiÖu Ých kinh tÕ x· héi. Nh−ng cã lo¹i quan ®iÓm kh¸c l¹i cho r»ng: HiÖu Ých trùc tiÕp lµ s¶n phÈm ( m3 n−íc, kwh ®iÖn) do c«ng tr×nh thuû lîi s¶n sinh ra. Cßn hiÖu Ých gi¸n tiÕp lµ sù ph¸t triÓn t¨ng n¨ng suÊt cña c¸c ngµnh CN, NN Víi quan ®iÓm nµy th× còng khã tÝnh ra hiÖu Ých kinh tÕ. b. Ph©n lo¹i theo sù thÓ hiÖn cña hiÖu qu¶: Víi c¸ch ph©n lo¹i nµy th× cã: - HiÖu Ých h÷u h×nh. - HiÖu Ých v« h×nh. HiÖu Ých h÷u h×nh ®−îc biÓu hiÖn qua s¶n phÈm hoÆc tiÒn tÖ nh− hiÖu qu¶ cña n−íc t−íi, cña thuû ®iÖn HiÖu Ých v« h×nh kh«ng thÓ hiÖn qua vËt chÊt hoÆc tiÒn tÖ. VÝ dô: Sau khi x©y dùng hå chøa lµm cho phong c¶nh ®Ñp h¬n, c¶i thiÖn ®−îc khÝ hËu trong lµnh lµm cho tinh thÇn vµ cuéc sèng cña d©n tèt ®Ñp h¬n. c. Ph©n lo¹i theo sù lîi h¹i: Khi x©y dùng c«ng tr×nh víi môc ®Ých lµ ®em c¸i lîi l¹i cho con ng−êi, nh−ng còng do c«ng tr×nh ®ã t¸c ®éng ®−a mét phÇn c¸i bÊt lîi cã h¹i cho con ng−êi. Nªn theo c¸ch ph©n lo¹i nµy th× cã: - HiÖu Ých thuËn. - HiÖu Ých nghÞch. VÒ phÇn hiÖu Ých thuËn th× kh«ng cã g× bµn c·i. HiÖu Ých nghÞch lµ khi x©y dùng c«ng tr×nh ®Ó mang l¹i hiÖu Ých kinh tÕ, do ®Æc ®iÓm riªng cña nã 32 dÉn ®Õn nh÷ng ¶nh h−ëng xÊu mµ kh«ng kh¾c phôc ®−îc hoÆc kh¾c phôc kh«ng hoµn toµn. VÝ dô: X©y dùng hå chøa víi khèi l−îng lín cã thÓ dÉn tíi sù kÝch thÝch cho ®Þa chÊn. X©y dùng hå chøa dÉn ®Õn mét sè bÖnh ( mµ tr−íc ®ã kh«ng cã) do muçi v»n, trïng hót m¸u g©y ra (®· xÈy ra ë Nam Phi, §an M¹ch, Trung Quèc). X©y dùng ®Ëp ®· lµm ng¨n ®−êng mét sè loµi c¸ v−ît vÒ th−îng nguån sinh s¶n C«ng tr×nh thuû lîi cã nhiÒu lo¹i phôc vô víi môc ®Ých kh¸c nhau. §Ó tÝnh to¸n hiÖu Ých kinh tÕ, ng−êi ta dùa theo môc ®Ých cña c«ng tr×nh th−êng lµ: - HiÖu Ých kinh tÕ cña c«ng tr×nh t−íi. - HiÖu Ých kinh tÕ cña c«ng tr×nh phßng lò. - HiÖu Ých kinh tÕ cña tr¹m thuû ®iÖn. - HiÖu Ých kinh tÕ cña c«ng tr×nh cÊp n−íc. - HiÖu Ých kinh tÕ vËn t¶i thuû - HiÖu Ých kinh tÕ c«ng tr×nh b¶o vÖ m«i tt−êng vµ du lÞch II. hiÖu Ých c«ng tr×nh t−íi 1. VÞ trÝ cña c«ng tr×nh t−íi trong viÖc t¨ng s¶n n«ng nghiÖp: TÝnh to¸n hiÖu Ých c«ng tr×nh t−íi chñ yÕu lµ tÝnh hiÖu Ých t¨ng s¶n l−îng n«ng nghiÖp do c«ng tr×nh thuû lîi mang l¹i. §©y lµ vÊn ®Ò kh¸ phøc t¹p ®−îc nhiÒu ng−êi nghiªn cøu: - §Ó t¨ng n¨ng suÊt c©y trång bao gåm nhiÒu yÕu tè: N−íc, ®Êt trång, ph©n bãn, gièng, kü thuËt canh t¸c Nh− vËy n−íc chØ lµ mét trong nh÷ng yÕu tè trong t¨ng n¨ng suÊt, tuy nã lµ yÕu tè quan träng, nh−ng kh«ng ph¶i lµ tÊt c¶, do ®ã kh«ng thÓ víi viÖc t¨ng n¨ng suÊt chØ lµ yÕu tè t−íi. HiÖu Ých cña t−íi chØ chiÕm mét phÇn trong viÖc t¨ng n¨ng suÊt, phÇn cßn l¹i lµ do ...