Kinh tế và quản lý môi trường ( Chủ biên PGS.TS. Nguyễn Thế Chinh ) - Chương 1

Môi trường và phát triểnI. Môi trường1. Khái niệm về môi trường 1.1. Khái niệm chung về môi trường Môi trường là một khái niệm rất rộng, được định nghĩa theo nhiều cách khác nhau, đặc biệt sau hội nghị Stockholm về môi trường 1972.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Kinh tế và quản lý môi trường ( Chủ biên PGS.TS. Nguyễn Thế Chinh ) - Chương 1Chương IMôi trường và phát triểnI. Môi trường 1. Khái niệm về môi trường1.1. Khái niệm chung về môi trườngMôi trường là một khái niệm rất rộng, được định nghĩa theo nhiều cách khác nhau,đặc biệt sau hội nghị Stockholm về môi trường 1972. Tuy nhiên nghiên cứu vềnhững khái niệm liên quan đến định nghĩa đưa ra trong luật bảo vệ môi trường củaViệt nam, có những khái niệm đáng chú ý sau đây.Một định nghĩa nổi tiếng của S.V.Kalesnik (1959, 1970): Môi trường (được địnhnghĩa với môi trường địa lí) chỉ là một bộ phận của trái đất bao quanh con người,mà ở một thời điểm nhất định xã hội loài người có quan hệ tương hỗ trực tiếp vớinó, nghĩa là môi trường có quan hệ một cách gần gũi nhất với đời sống và hoạtđộng sản xuất của con người (xem S.V.Kalesnik: Các quy luật địa lí chung củatrái đất. M.1970, tr. 209-212).Một định nghĩa khác của viện sĩ I.P.Gheraximov (1972) đã đưa ra định nghĩa môitrường như sau: Môi trường (bao quanh) là khung cảnh của lao động, của cuộcsống riêng tư và nghỉ ngơi của con người, trong đó môi trường tự nhiên là cơ sởcần thiết cho sự sinh tồn của nhân loại.Gần đây trong báo cáo toàn cầu năm 2000, công bố 1982 đã nêu ra định nghĩa môitrường sau đây: Theo tự nghĩa, môi trường là những vật thể vật lí và sinh học baoquanh loài người… Mối quan hệ giữa loài người và môi trường của nó chặt chẽ đếnmức mà sự phân biệt giữa các cá thể con người với môi trường bị xoá nhoà đi.Trong quyển Địa lí hiện tại, tương lai. Hiểu biết về quả đất, hành tinh của chúngta, Magnard. P, 1980, đã nêu ra khá đầy đủ khái niệm môi trường: Môi trường làtổng hợp - ở một thời điểm nhất định - các trạng huống vật lí, hoá học, sinh học vàcác yếu tố xã hội có khả năng gây ra một tác động trực tiếp hay gián tiếp, tức thờihay theo kỳ hạn, đối với các sinh vật hay đối với các hoạt động của con ngườiTrong Tuyên ngôn của UNESCO năm 1981, môi trường được hiểu là Toàn bộ cáchệ thống tự nhiên và các hệ thống do con người tạo ra xung quanh mình, trong đócon người sinh sống và bằng lao động của mình đã khai thác các tài nguyên thiên http://www.ebook.edu.vn 17nhiên hoặc nhân tạo nhằm thoả mãn các nhu cầu của con người.Trong quyển: Môi trường và tài nguyên Việt Nam - NXB Khoa học và kỹ thuật,H., 1984, đã đưa ra định nghĩa: Môi trường là một nơi chốn trong số các nơi chốn,nhưng có thể là một nơi chốn đáng chú ý, thể hiện các màu sắc xã hội của một thờikì hay một xã hội. Cũng có những tác giả đưa ra định nghĩa ngắn gọn hơn, chẳnghạn như R.G.Sharme (1988) đưa ra một định nghĩa: Môi trường là tất cả những gìbao quanh con người.Để thống nhất về mặt nhận thức, chúng ta sử dụng định nghĩa trong Luật bảo vệmôi trường đã được Quốc hội nước CHXHCN Việt Nam khoá IX, kì họp thứ tưthông qua ngày 27 - 12 -1993 định nghĩa khái niệm môi trường như sau:Môi trường bao gồm các yếu tố tự nhiên và yếu tố vật chất nhân tạo, quan hệ mậtthiết với nhau, bao quanh con người, có ảnh hưởng tới đời sống, sản xuất, sự tồntại, phát triển của con người và thiên nhiên (Điều 1. Luật bảo vệ môi trường củaViệt Nam)Khái niệm chung về môi trường trên đây được cụ thể hoá đối với từng đối tượng vàmục đích nghiên cứu khác nhau.1.2. Môi trường sốngĐối với các cơ thể sống thì môi trường sống là tổng hợp những điều kiện bên ngoàinhư vật lí, hoá học, sinh học có liên quan đến sự sống. Nó có ảnh hưởng tới đờisống, sự tồn tại và phát triển của các cơ thể sống. Những điều kiện đó chỉ có trêntrái đất, trình độ khoa học hiện nay chưa xác định được các hành tinh khác trong vũtrụ có môi trường phù hợp cho sự sống.1.3. Môi trường sống của con ngườiMôi trường sống của con người trước hết phải là môi trường sống. Tuy nhiên đốivới con người thì môi trường sống của con người là tổng hợp các điều kiện vật lí,hoá học, sinh học, xã hội bao quanh con người và có ảnh hưởng tới sự sống và pháttriển của từng cá nhân, từng cộng đồng và toàn bộ loài người trên hành tinh. Nhưvậy nếu so sánh giữa môi trường sống và môi trường sống của con người thì môitrường sống của con người đòi hỏi nhuững điều kiện ràng buộc nghiêm ngặt hơn.Như vậy trên hành tinh trái đất không gian môi trường sống của con người cũng bịthu hẹp hơn.Liên quan đến khái niệm môi trường, còn có khái niệm hệ sinh thái. Đó là hệthống các quần thể sinh vật cùng sống và cùng phát triển trong một môi trường nhấtđịnh, có quan hệ tương tác với nhau và với môi trường đó.Khi nghiên cứu môi trường, chúng ta thường sử dụng khái niệm đa dạng sinh học;đó là sự phong phú về nguồn gen, về giống, loài sinh vật và hệ sinh thái trong tự http://www.ebook.edu.vn 18nhiên. Khi xem xét đa dạng sinh học được xét ở 3 cấp độ: cấp loài, cấp quần thể vàquần xã- Đối với đa dạng sinh học cấp loài, bao gồm toàn bộ các sinh vật sống trên trái đất,từ vi khuẩn đến các loài thực, động ...