Kinh tế y tế và bảo hiểm y tế - Tài chính y tế

Tham khảo tài liệu kinh tế y tế và bảo hiểm y tế - tài chính y tế, y tế - sức khoẻ, y dược phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Kinh tế y tế và bảo hiểm y tế - Tài chính y tế Tµi chÝnh y tÕ Môc tiªu Sau khi häc xong bµi nµy, sinh viªn cã kh¶ n¨ng: 1. Tr×nh bµy c¸c kh¸i niÖm vÒ tµi chÝnh y tÕ, c«ng b»ng vµ hiÖu suÊt trong tµi chÝnh y tÕ. 2. Ph©n tÝch sù kh¸c biÖt gi÷a c¸c m« h×nh tµi chÝnh y tÕ. 3. Ph©n tÝch t×nh h×nh tµi chÝnh y tÕ ViÖt Nam hiÖn nay.1. Kh¸i niÖm vÒ tµi chÝnh y tÕ Dßng cña nguån tiÒn chi tr¶ cho ch¨m sãc søc khoÎ hay cho hÖ thèng b¶ohiÓm y tÕ (BHYT) bao gåm 3 néi dung: (1) Nguån kinh phÝ ®Ó chi tr¶ cho c¸c ho¹t ®éng y tÕ. (2) Ph©n bæ kinh phÝ ®· cã cho c¸c c¬ së y tÕ kh¸c nhau cña hÖ thèng y tÕ. (3) ViÖc tr¶ tiÒn c«ng, tiÒn l−¬ng lao ®éng cho c¸c c¸ nh©n tham gia vµo hÖthèng ch¨m sãc søc khoÎ. Kh¸i niÖm tµi chÝnh y tÕ, ë n¬i nµy hay n¬i kh¸c ch−a ®−îc thèng nhÊt,mçi mét néi dung nãi trªn ®Òu cã thÓ ®−îc hiÓu lµ tµi chÝnh y tÕ. Trong tµi liÖunµy, chóng t«i chØ ®Ò cËp ®Õn néi dung (1) nguån kinh phÝ ®Ó chi tr¶ cho c¸cho¹t ®éng y tÕ. DÞch vô y tÕ th−êng tiªu tèn rÊt nhiÒu tiÒn, trong khi ®ã ng−êi cÇn södông dÞch vô y tÕ nhiÒu khi l¹i kh«ng cã ®ñ kh¶ n¨ng vÒ tµi chÝnh. §iÒu nµy cãthÓ dÉn ®Õn t×nh tr¹ng sö dông dÞch vô nµy mét c¸ch kh«ng ®Çy ®ñ. ChÝnh v×thÕ, c¸c ChÝnh phñ ®Òu t×m c¸ch t¹o nguån kinh phÝ cho ngµnh y tÕ thÝch hîpnhÊt cho quèc gia cña m×nh trong tõng thêi gian cô thÓ.1.1. C¸c nguån tµi chÝnh cho y tÕ Cã bèn nguån tµi chÝnh y tÕ chÝnh: Chi tr¶ trùc tiÕp, b¶o hiÓm y tÕ (BHYT)t− nh©n, BHYT x· héi vµ thuÕ. − Chi tr¶ trùc tiÕp: Chi tr¶ trùc tiÕp bao gåm c¸c chi tr¶ mµ ng−êi sö dông ph¶i lÊy tiÒn tói cña m×nh ®Ó mua dÞch vô y tÕ. Ng−êi sö dông cã thÓ ph¶i chi tr¶ toµn bé chi phÝ ph¶i tr¶ hay ®ång chi tr¶ víi BHYT. C¸c chi tr¶ nµy x¶y ra ngay khi sö dông dÞch vô. VÝ dô: mét bÖnh nh©n néi tró khi ra viÖn,74 nÕu kh«ng cã BHYT sÏ ph¶i tr¶ toµn bé phÝ kh¸m, ch÷a bÖnh (KCB), nÕu cã BHYT sÏ chi tr¶ mét tû lÖ nµo ®ã, hoÆc chi tr¶ thªm nh÷ng phÇn thuèc kh«ng cã trong danh môc cña BHYT. PhÇn nµy sÏ ®−îc ph©n tÝch kü trong bµi viÖn phÝ. − B¶o hiÓm y tÕ t− nh©n: Ng−êi sö dông dÞch vô y tÕ mua BHYT t− nh©n theo mÖnh gi¸ nhÊt ®Þnh. MÖnh gi¸ - ®−îc quyÕt ®Þnh tuú theo nguy c¬ m¾c bÖnh cña ng−êi mua b¶o hiÓm. Víi mÖnh gi¸ nµy hä sÏ ®−îc cung cÊp gãi dÞch vô nh− ®· tho¶ thuËn víi c«ng ty BHYT t− nh©n. C«ng ty b¶o hiÓm t− nh©n lµ lo¹i c«ng ty ho¹t ®éng cã lîi nhuËn. VÝ dô: Mét ng−êi 70 tuæi nghiÖn thuèc l¸ sÏ ph¶i mua BHYT cña c«ng tyBHYT t− nh©n víi mÖnh gi¸ cao h¬n ng−êi 25 tuæi kh«ng cã bÖnh vµ kh«ng cãnguy c¬ g×. Tuy nhiªn, c«ng ty b¶o hiÓm t− nh©n còng cã thÓ ban hµnh mÖnh gi¸ b¶ohiÓm chung, ¸p dông cho mäi ng−êi ë mét céng ®ång nµo ®ã khi x¸c ®Þnh ®−îctû lÖ m¾c bÖnh cña céng ®ång ®ã. §iÒu nµy sÏ ®−îc ph©n tÝch kü h¬n trong bµiBHYT. − B¶o hiÓm x· héi (b¶o hiÓm y tÕ x· héi): Mäi ng−êi ®Òu ®ãng BHYT x· héi dùa trªn thu nhËp, kh«ng kÓ ng−êi ®ã cã sö dông dÞch vô ch¨m sãc søc khoÎ hay kh«ng. BHYT x· héi còng cã thÓ ®−îc c¾t tõ thuÕ ra. − ThuÕ: Cã thÓ d−íi hai h×nh thøc : + Trùc tiÕp: Theo thu nhËp, th«ng th−êng møc ®ãng thuÕ trùc tiÕp nµy theo luü tiÕn, tøc lµ thu nhËp cµng cao th× tû lÖ thuÕ ph¶i ®ãng cµng nhiÒu. + Gi¸n tiÕp: Theo møc tiªu thô (thuÕ VAT: Value Added Tax). Ng−êi ta còng cã thÓ chia c¸c nguån tµi chÝnh y tÕ thµnh 3 nguån: NguånNhµ n−íc, nguån t− nh©n vµ nguån kh¸c. Víi c¸c ph©n lo¹i nµy, “nguån kh¸c” Ýt®−îc quan t©m v× trªn thùc tÕ th−êng kh«ng chiÕm tû lÖ lín vµ kh«ng æn ®Þnh.1.2. HiÖu suÊt tµi chÝnh y tÕ §Ó ®¸nh gi¸ hiÖu suÊt cña mét nÒn tµi chÝnh y tÕ, cã hai khÝa c¹nh cÇnph¶i quan t©m: − Chi phÝ hµnh chÝnh liªn quan ®Õn viÖc t¹o nguån: T¹o nguån th«ng qua BHYT t− nh©n sÏ tèn nhiÒu chi phÝ hµnh chÝnh h¬n so víi viÖc t¹o nguån b»ng ph−¬ng ph¸p thu thuÕ. − HiÖu suÊt kinh tÕ liªn quan ®Õn chi phÝ hiÖu suÊt. VÒ lý thuyÕt, BHYT t− nh©n cã hiÖu suÊt h¬n v× nã møc mÖnh gi¸ ph¶n ¸nh kh¶ n¨ng sÏ sö dông dÞch vô ch¨m sãc søc khoÎ cña c¸c c¸ nh©n. Quay l¹i vÝ dô trªn, ng−êi 70 tuæi, cã nguy c¬ èm 4 lÇn cao h¬n ng−êi 25tuæi v× thÕ ph¶i mua mÖnh gi¸ b¶o hiÓm cao h¬n. Víi nguån tµi chÝnh tõ thuÕth× dï thu thuÕ theo h×nh thøc nµo (cè ®Þnh hay luü tiÕn) còng ¶nh lµm gi¶m 75tÝnh hiÖu suÊt v× nã kh«ng dùa trªn ph¶n ¸nh ®−îc møc sö dông dÞch vô y tÕcña c¸c ®èi t−îng cã t×nh tr¹ng søc khoÎ kh¸c nhau.1.3. C«ng b»ng trong tµi chÝnh y tÕ C¸c nguån tµi chÝnh y tÕ kh¸c nhau cã møc ®é c«ng b»ng kh¸c nhau. H×nhthøc tµi chÝnh trùc tiÕp vµ BHYT t− nh©n cã khuynh h−íng dÉn ®Õn g¸nh nÆngcho nhãm ng−êi cã thu nhËp thÊp h¬n lµ cho nhãm cã thu nhËp cao. VÝ dô: nÕumÖnh gi¸ cña b¶o hiÓm lµ 100.000 ®/n¨m th× ®èi víi ng−êi cã thu nhËp2.000.000®/n¨m, con sè nµy chiÕm 5% nh−ng nÕu víi ng−êi cã thu nhËp20.000.000®/n¨m th× chØ lµ 0,5%. Ng−êi ta gäi hÖ thèng tµi ...