Kỹ năng làm cha mẹ - Phần 3

Khi nào bé bắt đầu nói và kỹ năng nói phát triển ra sao? Kỹ năng nói gắn liền với kỹ năng hiểu những gì người khác nói. Bằng cách lắng nghe người khác, con trẻ học được cách phát âm và sắp xếp từ để diễn đạt thành câu. Khi còn bé, chữ đầu tiên trẻ học được là cách phát âm những từ đơn giản như “baba”, “mama”; trẻ có thể gọi “baba”, “mama” lúc cháu khoảng 9 đến 10 tháng. Khi được 1 tuổi, trẻ bắt đầu cố gắng bắt chước những âm thanh chúng nghe...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Kỹ năng làm cha mẹ - Phần 3 Những giai đoạn quan trọng: Kỹ năng nói Những giai đoạn quan trọng: Kỹ năng nói Khi nào bé bắt đầu nói và kỹ năng nói phát triển ra sao? Kỹ năng nói gắn liền với kỹ năng hiểu những gì người khác nói. Bằng cáchlắng nghe người khác, con trẻ học được cách phát âm và sắp xếp từ để diễn đạtthành câu. Khi còn bé, chữ đầu tiên trẻ học được là cách phát âm những từ đơngiản như “baba”, “mama”; trẻ có thể gọi “baba”, “mama” lúc cháu khoảng 9 đến10 tháng. Khi được 1 tuổi, trẻ bắt đầu cố gắng bắt chước những âm thanh chúngnghe được, thỉnh thoảng bạn bắt gặp trẻ bập bẹ những từ khó hiểu và có lẽ chỉ cóchúng mới có thể hiểu được mà thôi. Tiếp theo là giai đoạn phát triển với tốc độ lạthường, bạn chứng kiến một đứa bé chỉ bi bô vài từ đơn giản nhưng bây giờ lạibiết cách đặt câu hỏi, đưa những lời hướng dẫn và còn có thể huyên thuyên kểchuyện do nó tự đặt ra. 12 đến 18 tháng tuổi Vào lần sinh nhật đầu tiên, đứa trẻ chỉ có thể nói và hiểu nghĩa khoảng 5 từ.Nhưng chỉ 2 tháng sau, những từ bé thường dùng tăng lên 7 từ và cũng có thể lênđến 20 “từ” (chỉ là phát âm) mà chỉ có nó và những người thân mới hiểu được. Bécũng bắt đầu học được cách thể hiện tình cảm trong câu nói, cất cao giọng khimuốn hỏi điều gì đó, ví dụ như nó nói “bế bế” mỗi khi nó đòi ẵm. Trẻ nhận ra được sự quan trọng của ngôn ngữ, là một phương tiện để truyềnđạt những gì chúng muốn nói và mong đạt được. Trước khi biết nói nhiều từ để cóthể diễn đạt suy nghĩ và ý muốn của nó, trẻ thường kết hợp nói và điệu bộ để diễntả ước muốn của nó, ví dụ nó sẽ đưa tay về phía quả bóng và bập bẹ nói “banhbanh”. Trong thực tế, một số trẻ chỉ giao tiếp với cha mẹ bằng cử chỉ. Nếu để ýbạn sẽ thấy con mình lấy tay che mặt mỗi khi nó lúng túng hoặc đập bàn khi tứcgiận. Và bạn cũng không nên quá lo lắng khi nó bứt rứt, cố gắng suy nghĩ để diễntả những điều nó muốn nói, đây là những dấu hiệu tốt khi trẻ đang tìm cách giaotiếp và quan tâm đến việc bạn có hiểu những điều nó nói hay không. Đến 16 tháng, trẻ bắt đầu phát âm những phụ âm, đây là một bước ngoặcquan trọng trong việc học nói của trẻ. Tiếp theo giai đoạn này là giai đoạn pháttriển tăng tốc về vốn từ bắt đầu vào khoảng tháng 18. Đừng đòi hỏi quá nhiều!Bạn không thể nghe trẻ phát âm những âm này trong từ cụ thể nhưng thỉnh thoảngbạn thoáng nghe được chúng lặp đi lặp lại những âm này khi chúng ngồi chơi trêngiường cũi hoặc khi đang chơi đồ chơi. Lên 2 tuổi, trẻ có thể hiểu được khoảng 200 từ, thế nhưng trẻ chỉ thườngxuyên sử dụng có 50 –75 từ mà thôi. Đa số những từ trẻ hay nói là những danh từchỉ đồ vật mà trẻ hay dùng đến trong cuộc sống hàng ngày như “muỗng”, “xe”....Từ 18 đến 20 tháng, tốc độ tiếp thu từ mới của trẻ lên đến 10 hoặc hơn 10 từ mộtngày. Những đứa trẻ chú tâm đến chuyện học nói có khả năng học thêm được mộttừ mới trong vòng 90 phút vì vậy hãy cẩn thận với lời nói của chính mình. Trong giai đoạn này, trẻ cũng đã bắt đầu kết hợp hai từ với nhau tạo thànhnhững câu nói căn bản như “Ẵm con!”. Vì trẻ vẫn chưa nắm được cấu trúc câu nênbạn thường nghe những câu nói buồn cười như “Con ẵm” (Mẹ ẵm con đi). Trẻcũng hiểu được rằng chúng có nhu cầu về ngôn ngữ nên chúng rất cố gắng định rõvà gọi tên những đồ vật chúng thấy hàng ngày. Dĩ nhiên, trẻ thường mở rộng tháiquá những từ chúng đã biết và vì thế tất cả những động vật bốn chân mà chúngmới thấy lần đầu đều được gọi là “chó”. Vào lần sinh nhật thứ hai, trẻ bắt đầu nói câu có ba từ và hát nghêu ngaonhững giai điệu đơn giản. “Cái tôi” đã dần hình thành, trẻ thích nói về bản thân nó:nó thích gì và không thích gì, nó nghĩ gì và cảm nhận được gì. Trong giai đoạnnày, trẻ thích dùng từ “con” hoặc tự xưng tên của nó khi nói chuyện với ngườikhác như “Con uống cam” hoặc “Bi uống cam”. Từ 25 đến 30 tháng Vốn từ vựng của trẻ đã kha khá, chúng bắt đầu biết lên giọng xuống giọng.Rất có thể chúng vẫn nói to khi chúng chỉ cần nói với giọng và âm lượng bìnhthường và thều thào khi phải trả lời câu hỏi của một ai đó, nhưng chẳng bao lâuchúng sẽ khám phá ra “âm lượng” thích hợp và biết cách điều chỉnh âm thanh vừađủ nghe. Từ 2 đến 3 tuổi, số từ trẻ sử dụng vào khoảng 300 từ (chúng có khả nănghiểu 900 từ). Biết kết nối và sắp xếp danh từ và động từ, nói được những câu hoànchỉnh nhưng còn rất đơn giản, háo hức kể những chuyện đã xảy ra với nó. Bạn đã có thể hỏi chúng những câu hỏi “Ai?” và “Ở đâu?”. Nếu trẻ chỉthích đưa ra câu hỏi và tỏ ra khó khăn khi trả lời người khác thì bạn nên đưa cháuđến gặp bác sĩ khoa nhi. Từ 31 đến 36 tháng Cháu đã bắt đầu nói những câu khá phức tạp. Biết cách nói chuyện, lênxuống giọng, sử dụng từ ngữ và mẫu câu thích hợp với tình huống và với ngườichúng đang nói chuyện. Ví dụ, chúng còn biết sử dụng cả “uyển ngữ”, thay vì nóilà “con mắc đái” thì nó nói “con muốn ngồi bô”, hoặc đôi khi chúng nói một tràngnhư ra chỉ thị “Con muốn vào nhà tắm”. Đến lúc này thì không những chỉ cóngười trong gia đình mà ngay cả những người lạ cũng thể thể hiểu được những gìtrẻ muốn nói và vì thế bố mẹ không cần phải đóng vai “thông dịch viên” bất đắc dĩ.Trẻ sẽ thông thạo cách giới thiệu họ tên, tuổi và sẵn sàng giúp đỡ khi được yêu cầu. Khi nào nên lo lắng Bạn chính là máy đo chính xác nhất sự phát triển khả năng nói của conmình. Trong khi một số trẻ bắt đầu nói vào tháng thứ 9 thì rất nhiều trẻ chỉ bắt đầunói vào tháng thứ 13 hoặc 14. Nếu đến 15 tháng mà con bạn vẫn chưa nói từ nào(ngay cả baba hoặc mama) hoặc không bập bẹ một tiếng nào trước lần sinh nhậtthứ nhất, không có khả năng chỉ và nói các bộ phận trên cơ thể, và bạn cũng khôngthể nào hiểu được những gì trẻ nói thì hãy nói chuyện với các chuyên gia hoặc bácsĩ nhi về điều lo lắng của bạn. Đến 2 tuổi mà trẻ vẫn ít khi cố gắng tập nói, không thích bắt chước ngườikhác nói hoặc có vẻ như chẳng có vẻ gì là muốn nói chu ...