KỸ THUẬT THĂM KHÁM SIÊU ÂM TỤY TẠNG

Chuẩn bị bệnh nhân: Không có gì đặc biệt, chỉ cần nhịn ăn trước 6 giờ như siêu âm gan mật, vì có thông với đường mật, bớt hơi trong đường tiêu hoá. - Sử dụng đầu dò 2,5-3,5-5MHz, siêu âm Doppler màu có giá trị thăm dò mạch máu xung quanh tụy. - Một số nguyên tắc thăm dò siêu âm tụy: - Các lớp cắt được thực hiện là cắt ngang, chếch, quặt ngược về phía cao và bên trái, lớp cắt dọc, lớp cắt theo mặt phẳng trán dưới sườn trái để quan sát vùng đuôi...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
KỸ THUẬT THĂM KHÁM SIÊU ÂM TỤY TẠNG KỸ THUẬT THĂM KHÁM SIÊU ÂM TỤY TẠNGMục tiêu:- Nắm được một số nguyên tắc thăm khám siêu âm tụy.- Hình tụy bình thường trên siêu âm.- Các dấu hiệu của siêu âm trong viêm tụy cấp, viêm tụy mãn, u tụy, u nang tụy và chấnthương tụy tá tràng.- Các biến chứng của viêm tụy cấp, viêm tụy mãn.KỸ THUẬT THĂM KHÁM SIÊU ÂM TỤY- Chuẩn bị bệnh nhân: Không có gì đặc biệt, chỉ cần nhịn ăn trước 6 giờ như siêu âm ganmật, vì có thông với đường mật, bớt hơi trong đường tiêu hoá.- Sử dụng đầu dò 2,5-3,5-5MHz, siêu âm Doppler màu có giá trị thăm dò mạch máu xungquanh tụy.- Một số nguyên tắc thăm dò siêu âm tụy: - Các lớp cắt được thực hiện là cắt ngang, chếch, quặt ngược về phía cao và bên trái,lớp cắt dọc, lớp cắt theo mặt phẳng trán dưới sườn trái để quan sát vùng đuôi tụy. - Vùng định thăm dò phải nằm ở trục của đầu dò. - Thay đổi tư thế bệnh nhân (ngửa, chếch, đứng...) để di chuyển hơi ra vùng khác, tưthế đứng rất có hiệu quả vì hơi dạ dày, đại tràng di chuyển ra vùng khác gan xuống thấptrước tụy sẽ tạo ra cửa sổ siêu âm. - Dùng nhịp thở hoặc nghiệm pháp Valsava có thể có lợi ích như u tụy ít di động hơncác tạng khác xung quanh cũng như các khối u trong ổ bụng. - Sử dụng cửa sổ siêu âm dà dày: Cho bệnh nhân uống nước, hơi dạ dày sẽ lên túi hơidạ dày, hơi trong đại tràng và ruột sẽ xuống thấp, cũng có thể dùng thuốc phá bọt(Dimethylpolyxylotane) như trong chụp dạ dày đối quang kép. - Dùng cửa sổ thận trái để xem đuôi tụy, bệnh nhân gày có thể xem qua lách bằng mặtphẳng trước. - Thăm khám siêu âm rất khó khăn đối với bệnh nhân béo, chướng bụng. Vùng đuôitụy và phần thấp của đầu tụy cũng rất khó thăm khám.- Người làm siêu âm: Có kinh nghiệm và cần phải thăm khám một cách kiên nhẫn cùng vớithay đổi tư thế bệnh nhân để đẩy lùi các quai ruột.- Cấu trúc âm của tuyến tụy thường đậm âm cao hơn một chút so với nhu mô gan và đồngnhất. Hình dáng tụy hài hòa.KẾT QUẢ BÌNH THƯỜNG1. Hình tụy bình thường- Nhu mô đồng đều, bờ đều, so với nhu mô gan thì bằng hoặc đậm hơn, tuổi càng cao thì nhumô càng đậm hơn do nhiễm mỡ.- Kích thước: Trên siêu âm theo Haber: Dày Cao Đầu tụy 2,7  0,7cm 3,6  1,2cm Thân tụy 2,2  0,7cm 3  0,6cm Đuôi tụy 2,4  0,4cm 2  0,4cm 1- Ống tụy chính hình liềm, chạy từ đuôi đến đầu tụy, đường kính ống tụy chính tăng dần từđuôi đến đầu tụy, vùng đầu tụy đường kính khoảng 3,4mm, ở thân tụy khoảng 2,6mm, ởđuôi tụy khoảng 1,6mm, người có tuổi có thể đến 5mm vùng đầu tụy. Trên siêu âm là hìnhđường ray tăng âm, quan sát rõ ở eo, và thân tụy, ống tụy phụ thường không nhìn thấy.2. Bất thường bẩm sinh- Kén bẩm sinh: Phát triển từ ống tụy, số lượng từ 2-3, có thể kết hợp với kén ở gan thậntrong hội chứng Von-Hippel-Lindau. Kén tụy đơn độc thường rất hiếm.- Kén xơ là kén có tổ chức xơ và dịch nhày, gặp ở người có rối loạn nội tiết dẫn đến suy tụy,kén kích thước từ 1-3mm, thường không nhìn thấy trên siêu âm, trên siêu âm thường thấytụy nhỏ đi, nếu to lên là có viêm tụy kèm theo.- Tụy chia: Do khuyết tật nối liền mầm lưng và bụng, tụy bụng đổ vào gai chính, tụy lưng đổvào gai phụ, do bất thường về lỗ đổ vào tá tràng nên hay gây viêm tụy, có tác giả cho rằngviêm tụy không có nguyên nhân thường là do tụy chia. VIÊM TỤY CẤPĐẠI CƯƠNG Viêm tụy cấp (VTC) là tình trạng viêm cấp tính của tụy với việc giải phóng men tụytự động phá hủy tuyến tụy. Viêm tụy thực chất không phải là tụy tấy đỏ, mà là phù, hoại tử,chảy máu do nhiều nguyên nhân, còn viêm là hậu quả của các tình trạng trên. Viêm tụy cấp là bệnh lý cấp tính trong ổ bụng, bệnh có thể có nhiều biến chứng nguyhiểm và tỷ lệ tử vong cao. Vì vậy cần rất thận trọng trong quá trình chẩn đoán, theo dõi vàđiều trị. Vấn đề chính của viêm tụy cấp là chẩn đoán thể bệnh, đánh giá mức độ tổn thươngđể quyết định phương pháp điều trị. Tuổi trung bình là 50-60t, hay gặp ở nam giới.NGUYÊN NHÂN: Hai nguyên nhân chính của viêm tụy cấp là rượu và sỏi đường mật.1. Do rượu: Vai trò của rượu thường đánh giá khác nhau, thường gây ra viêm tụy mãn tính.2. Do sỏi- Có nhiều sỏi nhỏ đường kính < 4mm trong túi mật là nguy cơ gây viêm tụy cấp.- Sỏi ống mật chủ và sỏi trong gan.- Ở Việt Nam cần phải nói tới nguyên nhân do giun trong ống mật chủ và trong ống tụy, lànguyên nhân hay gặp.Ngoài ra có thể gặp một số nguyên nhân khác như: Tăng mỡ- protein huyết, cường cận giáptrạng, rối loạn vận động cơ tròn Oddi, sau phẫu thuật. Sau chụp mật tụy ngược dòng nội soi,sau chấn thương tụy, u tụy, tụy chia dẫn đến rối loạn bài tiết của dịch tụy qua hai ống tuỵchính và ống tụy phụ.TỔN THƯƠNG GIẢI PHẪU BỆNHTrước đây, người ta chia làm 3 thể: VTC thể phù, VTC thể chảy má ...