Kỳ vĩ ruộng bậc thang Hoàng Su Phì

Những ai một lần đến với Hoàng Su Phì – huyện vùng cao biên giới phía Tây của tỉnh Hà Giang – sẽ không khỏi ngỡ ngàng khi tận mắt ngắm lớp lớp thửa ruộng bậc thang uốn lượn bao quanh những sườn núi như những bậc thang lên thiên đường.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Kỳ vĩ ruộng bậc thang Hoàng Su Phì Kỳ vĩ ruộng bậc thang Hoàng Su PhìNhững ai một lần đến với Hoàng Su Phì – huyện vùng cao biên giới phía Tây củatỉnh Hà Giang – sẽ không khỏi ngỡ ngàng khi tận mắt ngắm lớp lớp thửa ruộng bậcthang uốn lượn bao quanh những sườn núi như những bậc thang lên thiên đường.Một bức tranh tuyệt mỹ trong không gian bao la và hùng vĩ của đất trời, thiên nhiên vùngcao biên giới, ngỡ như là sự sắp đặt của tạo hóa. Thế nhưng không phải vậy, ruộng bậcthang Hoàng Su Phì mang giá trị lịch sử, văn hóa, là kết quả công sức lao động cần cù vàsáng tạo của biết bao thế hệ đồng bào các dân tộc thiểu số nơi đây trong quá trình khaihoang, sinh sống và tồn tại. Bức tranh thiên nhiên hoàn hảoTừ trung tâm thành phố Hà Giang đi dọc theo Quốc lộ 2 và tỉnh lộ 177 khoảng hơn100km là tới huyện Hoàng Su Phì. Nằm ở độ cao 1.500 mét so với mực nước biển, khôngkhí nơi đây luôn trong lành và lạnh quanh năm. Đây là một nhánh của cao nguyên đáĐồng Văn nhưng đất đai phì nhiêu, ít có đá tai mèo như Đồng Văn, Mèo Vạc. Dù vậy,địa hình Hoàng Su Phì vẫn rất hiểm trở, phức tạp, bị chia cắt mạnh bởi hệ thống các dãynúi cao và trung bình, thấp dần về hướng hai con sông chảy qua địa bàn là sông Chảy vàsông Bạc.Ruộng bậc thang là hình thức canh tác trên đất dốc của rất nhiều dân tộc khác nhau trênthế giới. Do ở các vùng cao, miền núi hiếm đất bằng để canh tác, nhất là trồng lúa nước,người ta khắc phục bằng cách chọn các sườn đồi, núi có đất màu rồi bạt tam cấp để tạothành những vạt đất bằng. Sau đó tùy vào ý định canh tác mà có thể để khô hoặc dẫnnước từ những đỉnh núi cao hơn về.Hiện tại, chưa có tài liệu nào chính xác nhất về tuổi đời của ruộng bậc thang Tây Bắc,nhưng ước tính ruộng bậc thang tại Hoàng Su Phì đã có khoảng 300 năm, được khai phá,kiến tạo và mở rộng bởi công sức nhiều đời của những dân tộc sinh sống trên địa bànhuyện Hoàng Su Phì, trở thành một kiệt tác thiên nhiên do con người tạo nên. Ruộng bậcthang cũng đánh dấu quá trình định canh định cư, đem lại cuộc sống ấm no hơn cho cáchộ gia đình tại Hoàng Su Phì.Với tổng diện tích khoảng 760 ha, ruộng bậc thang Hoàng Su Phì tập trung chủ yếu ởBản Phùng, Bản Luốc, Sán Sả Hồ, Hồ Thầu, Thông Nguyên, Nậm Ty và nằm rải rác ở 19xã khác trong huyện. Từ thung lũng hẹp đến đồi núi thấp và ngược dốc lên đồi núi cao,cung đường đến “thiên đường ruộng bậc thang” Hoàng Su Phì là một thách thức đối vớinhững tài xế. Cũng rất nhiều du khách chọn xe gắn máy làm phương tiện để đến HoàngSu Phì. Họ tự lái xe và tự do ngắm cảnh để có thể tận hưởng hết vẻ đẹp của thiên nhiênlôi cuốn.Tại Hoàng Su Phì, mùa lúa chín vàng thường vào khoảng tháng 9, tháng 10 hằng năm.Khi đó, màu xanh của mạ non ngày nào chuyển sang vàng rực rỡ. Từ trung tâm xã BảnPhùng có thể phóng tầm mắt khắp mọi hướng, đâu cũng là tầng tầng lớp lớp những thửaruộng bậc thang mùa lúa chín, kéo dài từ làng này sang làng khác, từ đỉnh núi này sangnúi nọ, trải dài xuống tận khe suối. Nhìn từ trên cao ruộng bậc thang như một dải lụaxanh đang tung bay trong gió rộng cả cây số từ đỉnh xuống chân núi.Mùa lúa đi qua, Hoàng Su Phì tiếp tục khoác chiếc áo mới với mùa hoa tam giác mạch,hoa cải vàng… Du khách lại có thêm lý do để đến Hoàng Su Phì lần nữa trong năm khitiết trời chuyển từ thu sang đông và cả mùa đông lạnh giá.Ruộng bậc thang thể hiện sự kết tinh của sáng tạo và đức tính cần cù, kỹ năng canh tácsản xuất nông nghiệp ở trình độ cao. Tuy vậy, lịch sử hình thành ruộng bậc thang ở mỗidân tộc có sự khác nhau do thời gian di cư, đặc trưng, tập quán canh tác sản xuất nôngnghiệp tạo nên những nét riêng trên mỗi thửa ruộng.Người Dao và người Nùng thường làm ruộng xen kẽ những cánh rừng, thậm chí len lỏimỗi nơi một ít nên họ thường khai hoang ở xa nhà. Còn người La Chí thì xung quanh nhàđều là ruộng, cùng lắm cạnh nhà là vườn rau chứ ít khi họ để đất trống. Chính vì thế khiđi từ trung tâm thành phố Hà Giang vào Hoàng Su Phì sẽ bắt gặp những đồng ruộng chínlốm đốm vàng trong rừng xanh tạo nên một phong cảnh độc đáo.Một điều khác nhau nữa là mùa khai phá ruộng của người Dao ở Bản Luốc, Sán Sả Hồthường bắt đầu ngay sau khi ăn Tết xong, nhưng người La Chí ở Bản Phùng lại khairuộng vào mùa mưa từ tháng 4 đến tháng 9 Âm lịch. Ngoài ra, mỗi dân tộc có tín ngưỡngnông nghiệp, nghi lễ cúng bái, cầu mùa, cầu mưa, mừng cơm mới khác nhau, chứa đựngtrong nó là kho tàng văn hóa từng tộc người.Giữ gìn và phát triển ruộng bậc thang Hoàng Su PhìRuộng bậc thang khó nhất là lúc khai hoang, tiếp nữa là khi chuẩn bị vào mùa cấy, việclàm cỏ đắp bờ cũng vô vùng khó khăn, vì bờ cao, mùa mưa nhiều nước dễ vỡ bờ nênnhiều nơi phải kè đá, đóng cọc quanh bờ. Nếu không làm kiên cố khi vỡ bờ là đất màutrôi hết, thậm chí thửa ruộng trên vỡ, thửa dưới cũng vỡ theo.Xác định được tầm quan trọng trong việc giữ gìn ruộng bậc thang Hoàng Su Phì, bởi đâyvừa là nguồn cung cấp lương ...