Lắng nghe, thấu hiểu người khác cũng là nghệ thuật

Nhà tâm lý học Ba Lan Krytyna Skarzyska, trong một bài viết của mình, đã có câu kết luận khiến nhiều người phải suy nghĩ: “Chất lượng cuộc sống của chúng ta phụ thuộc khá lớn vào việc xung quanh chúng ta có nhiều người thấu hiểu chúng ta hay không”.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Lắng nghe, thấu hiểu người khác cũng là nghệ thuật Lắng nghe, thấu hiểu người khác cũng là nghệ thuật18/11/2010 - 11:01:54 AMNhà tâm lý học Ba Lan KrytynaSkarzyska, trong một bài viết của mình,đã có câu kết luận khiến nhiều ngườiphải suy nghĩ: “Chất lượng cuộc sốngcủa chúng ta phụ thuộc khá lớn vào việcxung quanh chúng ta có nhiều ngườithấu hiểu chúng ta hay không”.Và bà đã kể lại câu chuyện có nội dung như sau: Bé trai Jasio mới trêndưới một tuổi đã có cô em gái mấy tháng. Bữa nọ Jasio lấy ngón taychọc vào mắt em gái. Bố mẹ em hoảng quá vội vàng bế thốc em gái lênvà mắng bé thậm tệ: “Mày không biết mày làm thế là chọc mù mắt emhay sao!. Tác giả câu chuyện đưa ra nhận xét: Jasio đâu phải là ông anhđộc ác, nó chỉ muốn em gái mở mắt ra xem mắt em thế nào. Cũng nhưphần lớn trẻ em ở tuổi mình, Jasio coi tất cả mọi người quanh bé nhưnhững đồ vật để nó tiến hành các thí nghiệm thuần túy vật lý học: Thửxem có thể làm gì với những “đồ vật” đó, nên đẩy ngã, giật tóc, sờ nắnkhắp nơi là chuyện bình thườngTrẻ nhỏ không biết rằng người khác cũng có những trạng thái nội tâmnào đó. Thậm chí nếu chúng có phát hiện ra ở mọi người những cái màđồ vật không có thì trong mười mấy tháng đầu đời chúng cũng khôngphân biệt được những cảm nhận, mong muốn của chính mình với trạngthái và mong muốn của người khác. Trẻ em luôn coi mình là chủ nhâncủa cả thế giới chúng đang sống, cho nên chúng coi tất cả các trạng tháitâm lý của người khác cũng giống hệt như các trạng thái của chúng. Nhàkhoa học nổi tiếng người Thụy Sĩ, Jean Piaget, đã gọi hiện tượng này làtư tưởng trung tâm nhận thức. Bằng chứng rõ ràng nhất về tư tưởng nàylà việc làm của trẻ thể hiện trong trò chơi giấu - tìm. Một cậu bé ở tuổilên ba lên năm giấu một vật gì đó, chẳng hạn như quả bóng hay con búpbê, ở chỗ cậu tự chọn cho mình (thí dụ trong đôi giầy của bố), một cậubé khác, khi đó phải ở phòng bên cạnh, không nhìn thấy, có nhiệm vụtìm ra đồ vật đã được bạn mình giấu đi. Nếu chúng ta hỏi: “Cháu nghĩsao, bạn cháu sẽ đi tìm các thứ ấy ở đâu ?” thì những trẻ em ở vào độtuổi lên sáu vẫn hầu như có cùng câu trả lời: trong đôi giầy của bố. Nóicách khác, trong giai đoạn phát triển nhất định của mình, trẻ không phânbiệt được cách nhìn của mình với cách nhìn của đứa trê khác hay cáchnhìn của người lớn khác. Nó luôn có cảm tưởng rằng người khác cũngnhìn thấy, cũng biết và trải nghiệm những cái giống y như nó, mặc dùcác tình huống là hoàn toàn khác nhau. Quan sát phản ứng của nhữngđứa trẻ cùng lứa tuổi bị coi là đồ vật (như việc em gái khóc do nó cố làmem mở mắt ra, hoặc tiếng kêu cũng những giọt nước mắt của bạn trai bịlấy mất quả bóng, bạn gái bị giật tóc), cũng như nhìn thấy phản ứng củangười lớn trước những hành động mang tính thăm dò, phát hiện củachúng, trẻ dần dần học được một điều rằng những người khác cũng có sựcảm nhận và nhu cầu nào đó, rằng không phải bao giờ họ cũng muốnnhững em tưởng tự như chúng, rằng đôi khi chỉ đơn giản là cngười takhông nhìn ra cái mà chúng đang nhìn thấy. Các công trình nghiên cứucũng chỉ ra rằng trẻ em ở độ tuổi lên năm lên sáu đã biết làm theonguyên tắc: “Ta sẽ nhìn thấy gì khi ta ở vị trí của bạn kia”’.Dần dần từng bước, chúng ta học cách ly tâm, tức là chúng ta đượcchuẩn bị về mặt nhận thức vượt ra khỏi cái không gian của riêng mình,bước vào một không gian khác. Chúng ta có đủ khả năng vứt bỏ tưtưởng, trung tâm nhận thức. Nhưng liệu như vậy đã phải là chúng tađang lớn dần, vượt ra khỏi nó chỉ một lần và vĩnh viễn, để rồi với tưcách người lớn, chúng ta sẵn sàng đi theo xu hướng phát hiện ra sự khácbiệt ở người thứ hai đồng thời hiểu rõ quan điểm của người ấy không?Tại sao ở người lớn vẫn có chuyện ai đó không đủ khả năng vượt ra khỏicái không gian nhỏ hẹp của mình? Có ba nhóm yếu tố có thể được coi làquan trọng nhất: Những vấn đè gặp phải với cái “tôi” cá nhân, với sự tựđánh giá mình và với nhận thức về giá trị bản thân, coi hình ảnh mìnhnhư một khuôn mẫu hay công cụ để hiểu người khác, lười biếng về mặtnhận thức, tức là thiếu suy nghĩ, thiếu cân nhắc, không có ý chí và nănglực lắng nghe.Thấu hiểu người khác là phát hiện chính xác nhu cầu, mục đích, nỗi lolắng, niềm hy vọng, cách nhìn thế giới các mối quan tâm, hiện trạng cảmxúc của người đó.Để có thể thấu hiểu người khác, cần phải thật sự quan tâm đến anh ta,phải dành cho anh ta khoảng thời gian nhất định của mình, phải có nănglực nhận thức và phải có nhiệt tình. Nhưng chúng ta có thể tập trung vàongười khác thế nào được khi chúng ta còn bận bịu với bao suy nghĩ vềcác vấn đề của chính mình, khi bản thân chúng ta còn chưa biết được làmình thuộc loại thông minh hay đần độn, mình là người bạn tốt haycũng chỉ là một kẻ xấu xa, đểu cáng, khi chính chúng ta còn chưa xoayxở được với bao thứ trách nhiệm được giao ở cơ quan, còn con cáichúng ta thì học hành chẳng đâu vào đâu ở trường? Trong rất nhiều côngtrình nghiên cứu xã hội học, người ta đã chỉ ra rằng phát hiện chín ...