LÀNG NGHỀ TRUYỀN THỐNG HÀ NỘI - Làng làm bánh trưng Thanh Khúc

Hà Nội - Làng làm bánh trưng Thanh Khúchiếc bánh chưng xanh từ bao đời nay đã trở thành món ăn dân tộc không thể từ câu chuyện truyền thuyết về hoàng tử Lang Liêu thời Hùng thiếu mỗi dịp tết đến, xuân về. Xưa kia, bánh chưng là lễ vật cao quý dùng để dâng biếu vua quan khởi nguồn Vương, nhờ dâng vua cha loại bánh chưng quý giá này mà được nhường ngôi vua. Ở Hà Nội, có một làng nghề gắn liền với truyền thuyết ấy. Ðó là làng Thanh Khúc, còn gọi là Tranh Khúc,...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
LÀNG NGHỀ TRUYỀN THỐNG HÀ NỘI - Làng làm bánh trưng Thanh Khúc Hà Nội - Làng làm bánh trưng Thanh Khúchiếc bánh chưng xanh từ bao đời nay đã trở thành món ăn dân tộc không thể từ câuchuyện truyền thuyết về hoàng tử Lang Liêu thời Hùng thiếu mỗi dịp tết đến, xuânvề. Xưa kia, bánh chưng là lễ vật cao quý dùng để dâng biếu vua quan khởi nguồnVương, nhờ dâng vua cha loại bánh chưng quý giá này mà được nhường ngôi vua. Ở Hà Nội, có một làng nghề gắn liền với truyền thuyết ấy. Ðó là làng ThanhKhúc, còn gọi là Tranh Khúc, thuộc huyện Thanh Trì, Hà Nội. Hàng năm, cứ dịp10-3 âm lịch, người làng Thanh Khúc lại đem lễ vật bánh chưng lên đền Hùng(Phú Thọ) để dâng cúng. Thanh Khúc nằm về phía nam thành phố. Ðến làng vàodịp cuối năm ta mới cảm nhận được cái không khí chuẩn bị tết sớm và náo nứcnhư thế nào. Trong nhà các ông chủ bánh chưng có đến cả tấn gạo, tạ đỗ.Ở làng Thanh Khúc nhà nào cũng làm bánh chưng. Chỉ có điều làm ít hay làmnhiều thôi. Gia đình làm ít cũng 1-2 yến gạo mỗi ngày, còn gia đình làm nhiều thìphải 1-2 tạ gạo. Bánh chưng Thanh Khúc đã có danh tiếng từ lâu đời nhờ bánhngon, hình thức đẹp, bảo đảm vệ sinh thực phẩm nên lượng bánh tiêu thụ hàngngày cũng như ngày lễ tết rất lớn. Các gia đình ở làng Thanh Khúc ít đi bán lẻ màthường đổ buôn bánh chưng đến các chợ Hôm, chợ Ðồng Xuân...đến các bệnhviện, khách sạn lớn ở Hà Nội. Bí quyết gì giúp bánh chưng Thanh Khúc ngon và nổi tiếng đến vậy? Muốnbánh chưng ngon thì trước hết khâu chọn nguyên liệu làm bánh phải thật chu đáo.Phải chọn gạo nếp ngon, trước lúc gói cần được ngâm kỹ, thịt không ôi, đảm bảomỗi miếng thịt có đủ thịt bì mỡ. Ðậu xanh khi đồ cần hớt bọt, chín vừa tới, giúpđậu còn độ thơm, ngậy. Nhân đậu, thịt phải cho đủ gia vị. Lá dong to bản, rửasạch, lau khô trước khi gói. Gói xong cần luộc ngay tránh hiện tượng thịt, đậu,gạo để lâu dễ lên men. Khi xếp bánh để luộc cũng cần phải cẩn thận. Không xếpbánh sống hoặc bánh chín nhừ quá. Lửa đun bánh phải đều giúp bánh rền, ngonvà luộc không dưới 8 tiếng đồng hồ. Vào những ngày áp tết, mỗi gia đình làm bánh chưng ở Thanh Khúc cần từ10-25 người phục vụ, cần 5-10 lò luộc của khách hàng. Không ít khách hàng từcác tỉnh, thành phố khác tới đặt bánh. Những ngày này, từ các em nhỏ 10-15 tuổiđến các cụ già 70-80 tuổi đều tham gia làm bánh. Trong không khí vui tết, vui xuân, người thưởng thức bánh chưng mới cảmnhận được cái hương vị đậm đà của một loại bánh dân tộc. Tết mang vài cặpbánh chưng Thanh Khúc tới nhà ai thì như đem niềm vui, đem không khí ấm ápcủa mùa xuân tràn ngập vào gia đình đó.- Làng nghề Bát Tràng Bát Tràng là một làng cổ nằm bên sông Hồng, đến đầu làng ta đã bắt đầu thấynhững bình hoa, chậu cảnh, tượng gốm bày la liệt, rải dài theo ngõ ngách khắplàng; cả hàng mộc, thô cho đến những thành phẩm trau chuốt, bóng bẩy, đa hình,đa sắc; cả đồ dân dụng cho đến hàng mỹ nghệ đắt tiền. Tương truyền, gần 6 thếkỷ trước, có một nghệ nhân cao tuổi, râu tóc đã bạc trắng, từ làng Bồ Bát trongThanh Hóa đến Bát Tràng hành nghề, dựng nghiệp, rồi truyền lại nghề gốm bànxoay cho dân làng. (Gọi là gốm bàn xoay, bởi cách nặn, chuốt đồ gốm trên mộtcái mâm luôn luôn được đạp cho quay tròn). Câu chuyện về cụ nghệ nhân tóc bạctrắng chỉ là truyền khẩu. Còn theo những gì được ghi lại trong sử sách thì làngnghề Bát Tràng cũng đã có đến 500 năm tuổi. Một số thư tịch cổ có ghi việc thờiLê sơ, thế kỷ 15, các cống phẩm triều đình cống nạp cho nhà Minh bên TrungQuốc gồm các sản vật quý như gấm, vóc, lụa là, châu ngọc , và có cả đồ gốm BátTràng. Nhưng có thể nói, nghề gốm ở Bát Tràng cực thịnh là vào thế kỷ 16, thếkỷ 17. Nhiều đồ thờ quý giá ở những đình, đền, chùa, miếu còn đến nay, thấy cóghi tên tuổi những người cúng tiến và thời gian chế tác, thì biết những đồ gốmBát Tràng cực kỳ đẹp cả cốt, dáng, nét và men đã ra đời vào thời Mạc Mậu Hợpvà thời Lê Trung Hưng. Từ xưa, dân Bát Tràng đã sống và phát triển bằng nghề gốm sứ. Đất sét đểlàm đồ gốm, người Bát Tràng phải mua từ làng Cổ Điển bên Vĩnh Phú, hoặc muatừ làng Dâu bên Bắc Ninh. Hàng gốm Bát Tràng thời kỳ đầu là đồ gốm trắng, mãisau mới chuyển sang làm đồ đàn. Gốm đàn là loại gốm xương đỏ, miệng loe,mỏng và thấp. Nghĩa là người thợ làm xương gốm bằng đất đỏ, rồi mới lót mộtlượt đất trắng mỏng ra ngoài. Quy trình gia công này có công đoạn phải đàn choxương và da gốm mỏng ra, do vậy mới gọi là đồ đàn. Đất đỏ làm đồ đàn phảimua từ Hồ Lao, Hồ Lễ bên Hải Dương hoặc mua của Thổ Hà bên Bắc Ninh. Lòđàn của Bát Tràng truyền thống làm theo cấu trúc dưới vuông trên cuốn. Khi đưađồ vào nung phải xếp trong những bao thơi. Bao thơi là 4 viện gạch vuông cỡ lớn,rộng chừng 33cm, dày 8 đến 9cm, ghép lại thành hình hộp, trong lòng vừa đặt 4cọc bát hoặc những đồ khác tương đương. Các bao thơi chứa đồ gốm bên trongđược xếp vào lò, chồng lên nhau từ thấp lên cao. Mỗi mẻ lò n ...