Lết hợp dạy học và nghiên cứu khoa học cho học sinh lớp 12 thông qua môn Hóa học ở trung học phổ thông

Trên cơ sở quy trình triển khai NCKH của HS trung học, bài báo trình bày việc kết hợp dạy học theo dự án (DHTDA) và NCKH thông qua một đề tài cụ thể nhằm giúp trang bị cho HS bước đầu biết vận dụng kiến thức vào trong thực tiễn thông qua việc thực hiện dự án nghiên cứu.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Lết hợp dạy học và nghiên cứu khoa học cho học sinh lớp 12 thông qua môn Hóa học ở trung học phổ thông JOURNAL OF SCIENCE OF HNUE Interdisciplinary Sci., 2013, Vol. 58, No. 10, pp. 11-19 KẾT HỢP DẠY HỌC VÀ NGHIÊN CỨU KHOA HỌC CHO HỌC SINH LỚP 12 THÔNG QUA MÔN HÓA HỌC Ở TRUNG HỌC PHỔ THÔNG Phạm Thị Thủy1 , Đặng Thị Oanh2 1 Trường THPT Thành Đông, Hải Dương; 2 Trường Đại học Sư phạm Hà Nội Tóm tắt. Bản chất của sự đổi mới phương pháp dạy học là bằng cách làm cho HS từng bước tiếp cận với NCKH để biến quá trình đào tạo thành quá trình tự đào tạo. Bài báo đề cập đến vai trò hướng dẫn, tổ chức, định hướng của GV cũng như sự phối hợp giữa nhà trường phổ thông gắn với các trường đại học, các viện nghiên cứu để giúp các em bước đầu biết triển khai một đề tài NCKH. Trên cơ sở quy trình triển khai NCKH của HS trung học, bài báo trình bày việc kết hợp dạy học theo dự án (DHTDA) và NCKH thông qua một đề tài cụ thể nhằm giúp trang bị cho HS bước đầu biết vận dụng kiến thức vào trong thực tiễn thông qua việc thực hiện dự án nghiên cứu. Từ khóa: Tự đào tạo, nghiên cứu khoa học, môn Hoá học trong trường phổ thông. 1. Mở đầu Với những ưu điểm vượt trội, DHTDA đã và đang thu hút được sự quan tâm của nhiều nhà nghiên cứu, được nhiều GV sử dụng hiệu quả góp phần đổi mới PPDH theo hướng tích cực hóa hoạt động của HS và được triển khai trong khuôn khổ Dự án giáo dục Việt-Bỉ [1]. Cơ sở lí luận về công tác NCKH, cách thực hiện và trình bày một đề tài NCKH hầu hết là dành cho đối tượng là sinh viên. Còn với HS trung học, công tác NCKH của HS chỉ thực sự được chú trọng từ khi Việt Nam tham gia Hội thi KHKT dành cho HS trung học Thế giới, càng khẳng định khả năng sáng tạo của HS Việt Nam với nhiều dự án rất sáng tạo và độc đáo.. 2. Nội dung nghiên cứu Việc tiến hành DHTDA không chỉ đảm bảo chất lượng học tập của HS mà còn tạo ra không khí học tập sôi nổi, cuốn hút HS vào các hoạt động học tập, đồng thời trang bị cho các em nhiều kĩ năng như thuyết trình, làm việc nhóm, phỏng vấn, thu thập tài liệu...là Ngày nhận bài: 14/2/2013. Ngày nhận đăng: 15/8/2013. Liên hệ: Phạm Thị Thủy, e-mail: thuyboi83@gmail.com. 11 Phạm Thị Thủy, Đặng Thị Oanh nền tảng quan trọng cho HS làm quen dần với phương pháp NCKH. Trong khuôn khổ bài báo, chúng tôi tập trung nghiên cứu phương pháp hướng dẫn HS NCKH sau khi đã tiến hành DHTDA. 2.1. Quy trình nghiên cứu khoa học của học sinh trung học Trong cuộc thi Khoa học kĩ thuật cho HS trung học, hai loại dự án được nghiên cứu nhiều đó là dự án khoa học và dự án kĩ thuật. Hình 1a. Sơ đồ quy trình thực hiện dự án khoa học Hình 1b. Sơ đồ quy trình thực hiện dự án kĩ thuật 2.2. Công tác hướng dẫn nghiên cứu khoa học cho học sinh THPT Tạo điều kiện để HS được tham gia NCKH góp phần nâng cao chất lượng đào tạo, thúc đẩy đổi mới PPDH, kiểm tra đánh giá, phát triển năng lực HS; giúp HS tiếp cận và vận dụng các phương pháp NCKH, vận dụng kiến thức đã học vào giải quyết những vấn 12 Kết hợp dạy học và nghiên cứu khoa học cho học sinh Lớp 12 thông qua môn Hóa học... đề thực tiễn cuộc sống. Sản phẩm hướng tới là HS có tư duy sáng tạo, làm việc khoa học, năng lực giải quyết vấn đề. Trong hoạt động này yêu cầu phải phù hợp với khả năng và nguyện vọng của HS, không ép buộc mà cần khơi dậy niềm đam mê khoa học, sức sáng tạo của HS; phù hợp với đòi hỏi thực tiễn của xã hội và không ảnh hưởng đến việc học tập chính khóa của HS. Đề tài của HS phải là đề tài mới, ý tưởng mới, cách tiếp cận mới. Khi HS tham gia thực hiện đề tài, cần có người giám sát, hướng dẫn, người bảo trợ. HS phải trung thực, chấp hành các quy định về hoạt động khoa học và công nghệ. GV thường xuyên động viên, khích lệ, giúp đỡ, định hướng cho HS nhưng chỉ dừng lại ở mức độ gợi ý, GV không thể làm thay HS. Với những đề tài mang tính chuyên môn sâu thì cần có sự phối hợp của các chuyên gia, nhà khoa học. 2.3. Quy trình triển khai hướng dẫn học sinh nghiên cứu khoa học - Bước1. Tổ chức tập huấn, tuyên truyền. Nhận thức đúng đắn về mục đích, yêu cầu của việc tổ chức triển khai hoạt động NCKH của HS ở trường trung học là yếu tố then chốt đảm bảo sự thành công. Cần tổ chức tuyên truyền, tổ chức tốt hoạt động tập huấn về mục đích, yêu cầu, ý nghĩa của hoạt động NCKH của HS; trang bị cho HS kiến thức về phương pháp luận NCKH. - Bước 2. Ý tưởng nghiên cứu. Ý tưởng nghiên cứu là yếu tố đầu tiên cần có để thực hiện một dự án NCKH. Ý tưởng nghiên cứu càng độc đáo, càng sáng tạo thì dự án càng được đánh giá cao. Có thể tổ chức cho HS trong trường tham gia cuộc thi “Ý tưởng khoa học”; mở chuyên mục, diễn đàn; GV trao đổi với HS về những vấn đề thời sự, khoa học; ...