LỌC MÁU LIÊN TỤC TRONG HỒI SỨC CẤP CỨU VÀ CHỐNG ĐỘC

Tham khảo tài liệu lọc máu liên tục trong hồi sức cấp cứu và chống độc, y tế - sức khoẻ, y học thường thức phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
LỌC MÁU LIÊN TỤC TRONG HỒI SỨC CẤP CỨU VÀ CHỐNG ĐỘC LỌC MÁU LIÊN TỤC TRONG HỒI SỨC CẤP CỨU VÀ CHỐNG ĐỘC --- TS.BS Đỗ Quốc Huy*1. Đại cươngThẩm tách máu ngắt quãng truyền thống (Intermittent hemodialysis – IHD: thận nhântạo) thường gây nên rối lọan huyết động cho những bệnh nhân (BN) đang bị bệnh nặngtrong Hồi sức cấp cứu và chống độc (HSCC & CĐ), hơn nữa biện pháp này cũng khônggiúp lọc bỏ khỏi máu một cách hiệu quả một số “chất độc” gắn với protein hoặc có trọnglượng phân tử trung bình và lớn.Lọc máu liên tục (Continuous blood purification) hay còn gọi là liệu pháp thay thế thậnliên tục CRRT (Continuous renal replacement therapy - CRRT) lần đầu tiên đượcKramer và cs mô tả vào năm 1977 (CRRT) nhằm cố gắng cung cấp sự giúp đỡ nhântạo cho chức năng thận bị suy yếu của một BN không thể làm IHD được do tụt huyếtáp. Các dạng CRRT đầu tiên được thực hiện bằng cách lấy máu từ động mạch (ĐM) vàsử dụng chính huyết áp ĐM trung bình của BN để đẩy máu qua quả lọc. Kỹ thuật nàyhiếm khi thành công do hầu hết các BN nặng thường có huyết động không ổn định, hơnnữa các biến chứng do đặt ống thông vào động mạch đã làm hạn chế rất nhiều hiệuquả của liệu pháp này.Đã hơn 20 năm, CRRT đã trải qua những bước ngoặt đáng kể về kỹ thuật và quanniệm, ngày nay hầu hết các trường hợp CRRT đều thực hiện bằng cách lấy máu từ tĩnhmạch (TM) và sử dụng hệ thống bơm máu nhằm duy trì dòng máu thỏa đáng đi quaquả lọc, việc nghiên cứu và sử dụng các lọai màng lọc - quả lọc mới có cấu trúc đặcbiệt, cùng với những hiểu biết mới về cơ chế bệnh sinh đã làm thay đổi một cách sâusắc về vai trò của CRRT trong Y học, nhất là trong lĩnh vực HSCC & CĐ. CRRT khôngchỉ còn dành riêng để điều trị suy thận cấp trên những BN có huyết động không ổn địnhmà đã được mở rộng không ngừng về chỉ định điều trị cho cả nhóm BN không bị suythận. CRRT thực sự đã được coi như một cuộc cách mạng trong HSCC & CĐ, nó đãgóp phần đáng kể làm thay đổi tiên lượng của nhiều lọai bệnh vốn là những thách thứccủa nhân loại như những BN suy đa phủ tạng (Multiorgan failure syndrome – MOFS),suy hô hấp cấp tiến triển (ARDS), sốc nhiễm khuẩn, suy gan cấp, suy tim phù kháng trị,suy hô hấp trong nhược cơ hay trong hội chứng Guillain-Barre, viêm tụy cấp, đặc biệtcác BN bị ngộ độc (intoxication) nặng…đã có thêm cơ hội được sống.Bài viết này nhằm giới thiệu tổng quan về vai trò và các nguyên lý của lọc máu liên tụcứng dụng trong HSCC & CĐ, cập nhật các nghiên cứu mới và những vấn đề tồn tại cầntiếp tục bàn luận và nghiên cứu trong tương lai.2. Những khái niệm chủ yếu2.1. Lọc máu liên tục là gì ?Tập hợp các phương thức điều trị nhằm lọc bỏ ra khỏi máu (làm sạch) một cách liên tụcvà chậm rãi các chất độc (nội sinh hoặc ngoại sinh), dịch và điện giải …, dành cho cácBN có huyết động không ổn định, có hoặc không có suy thận.Khái niệm và tên gọi của liệu pháp lọc máu liên tục đã có những thay đổi đáng kể, phầnlớn các tài liệu xuất bản trên thế giới đều dùng thuật ngữ “liệu pháp thay thế thận liêntục – CRRT” do lúc đầu biện pháp điều trị này chỉ dành để thay thế cho chức năng bàitiết của thận bị suy giảm trên những BN có huyết động không ổn định.*Bệnh viện cấp cứu Trưng Vương, tp. Hồ Chí Minh. 1Những năm gần đây nhờ những tiến bộ về kỹ thuật chế tạo màng lọc và máy lọc máucũng như những nghiên cứu và hiểu biết mới cơ chế bệnh sinh của suy thận cấp, suyđa tạng và đặc biệt về vai trò của các chất trung gian hóa học (mediator), nên chỉ địnhcủa CRRT đã được mở rộng sang nhóm BN suy đa tạng, bệnh lý tự miễn, tim mạch,thần kinh, nhiễm độc nặng …, tức là kể cả những BN hòan tòan không có suy thận.Chính vì thế liệu pháp lọc máu liên tục – CRRT còn được gọi là “liệu pháp hỗ trợ đatạng liên tục – Continuous Supportive Multiorgan Therapy – CSMT”.2.2. Nguyên lý cơ bảnLọc máu hay làm sạch máu được thực hiện bằng cách nào?Máu của BN được lấy ra Cöûa laáytừ TM lớn (thường là TM maùu ra (ñoû)cảnh trong, TM dưới đòn Cöûa ñöa maùuhoặc TM bẹn) qua một trôû veà (xanh)nòng của ống thông TM(catheter) cỡ lớn (11.5 –13.5 French), rồi đượcdẫn trong một hệ thốnggọi là tuần hòan ngòai cơthể bao gồm dây dẫn vàquả lọc (filter), được lọcbỏ các phân tử “độc chất” Hình 1: ống thông TM hai nòngbằng màng bán thấm(semi-permeable membrane), sau đó được đưa trả lại cho BN qua nòng khác của ốngthông đó (ống thông hai nòng - Dual-lumen) (hình 1).2.3. Màng lọc và quả lọcMàng lọc là một màng bán thấm, có một vai trò quyết định trong tất cả các phương thứclọc máu. Nó cho phép nước và một Hướngsố chất hòa tan lọt qua màng, trong ...