LÒNG YÊU CÁI ĐẸP

Nguồn gốc của mỹ cảm (senliment du Beau )là ở sự tiêu tinh lực của ta để được vui và tiêu nó đi , để cho nó khỏi thừa . Khi ta dùng tinh lực vào một việc gì có ích thì ta không thấy đẹp nữa . I. Đẹp là tiết điệu , nổi bật lên và cân đối Theo truyền kỳ thì âm nhạc là nghệ thuật thứ nhất đã làm mê loài người. Nó cũng là nghệ thuật thứ nhất làm mê trẻ con. Muốn cho thấy được âm thanh là đẹp thì âm thanh đó...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
LÒNG YÊU CÁI ĐẸP CHƯƠNG XXIV LÒNG YÊU CÁI ĐẸP Nguồn gốc của mỹ cảm (senliment du Beau )là ở sự tiêu tinh lực củata để được vui và tiêu nó đi , để cho nó khỏi thừa . Khi ta dùng tinh lực vàomột việc gì có ích thì ta không thấy đẹp nữa . I. Đẹp là tiết điệu , nổi bật lên và cân đối Theo truyền kỳ thì âm nhạc là nghệ thuật thứ nhất đã làm mê loàingười. Nó cũng là nghệ thuật thứ nhất làm mê trẻ con. Muốn cho thấy đượcâm thanh là đẹp thì âm thanh đó phải đập vào tai ta mà không làm cho thínhquan của ta khó chịu, không làm cho nó mệt. Khi chỉ có một âm thanh phátra thôi thì ta chỉ thấy một cảm giác dễ chịu. Khi nhiều âm thanh đó phát lên,âm nọ gần âm kia và cùng cho ta một cảm giác dễ chịu, như vậy thì ta cảmthấy một cái mới, thấy một sự điều hòa mà ta gọi là tiết điệu. Cảm giác đólà sự phát hiện đầu tiên của mỹ cảm. Trẻ con sớm có cảm giác đó cho nênngười vú thường ru nó cho nó nín hoặc cười. Khi trí tuệ được phát triển hơn,khi tai ta quen rồi, biết phân biệt được những âm thanh tế nhị thì ta đòi nhiềutiết điệu thay đổi hơn . Vì vậy mà âm nhạc tiến hoá theo người và vật, mỗingày mỗi phức tạp hơn, một dị chất hơn và hợp nhất hơn. Những nhận xét đó có thể đem ứng dụng vào màu sắc , cử động vàhình thể. Một màu đứng riêng chỉ làm cho ta vui mắt một chút thôi. Muốn chota thấy đẹp thì cần phải thấy nhiều màu hòa hợp với nhau, như một tiết điệu.Có những màu tìm gọi nhau, có những màu trốn tránh nhau. Trên một bứchọa mà những màu trái hẳn nhau ở gần nhau quá thì ta không thấy đẹp được.Hóa công ,nhà nghệ sĩ có biệt tài đó, hình như hiểu công lệ đó, cho nên phânphát ba màu chính là vàng, đỏ, lam một cách có tiết điệu lắm, đem hoa vàngra phung phí trên các đồi, các bãi cỏ , còn hoa màu lam thì rất ít , nhất làmàu lam thẫm, và giữa 2 màu lam và vàng đó, đặt vào đủ các màu đỏ, từmàu đỏ rất nhạt đến những màu đỏ rất rực rỡ. Tuy vậy , muốn cho ta thấyđẹp thì cũng cần phải cps khác, để ta chú ý vào đó, y như những âm thanhvậy . Sau cùng hội họa cũng tiến triển như âm nhạc, mỗi ngày một xa sựgiản dị ban đầu đi. Nhưng cái nhu yếu có những cảm giác lúc nào cũngmạnh hơn, cũng thay đổi hơn, thành ra một thứ bệnh thì nghệ thuật đã bắtđầu suy rồi. Những cử động cũng thế, hễ có tiết điệu là đẹp, như trong khi khiêuvũ chẳng hạn . Còn về hình thể ta thì không thích đường thẳng vì nó cứng quá. Ta ưanhững đường cong nó lượn một cách mềm mại hơn. Nhưng nếu ta biết hòahợp hai đường cong đó thì ta cũng thấy một cảm giác đẹp. Sau cùng, tanghiệm thấy Hóa công cho sự cân đối là đẹp : trong hoa, trong lá, trong cánhbướm, trong cơ thể của ta, ta đều thấy luật cân đối đó. II. Những ích lợi của mỹ cảm Muốn cho ta thấy đẹp thì phải có một vật gì đẹp đã. Nếu vật đó mấtđi, cảm giác của ta cũng mất đi. Vậy bảo vật, tự nó không đẹp, ta cho là nóđẹp, là trái hẳn với sự thực. Nhưng ta cũng phải nhận rằng những cảm giácđó, tùy vật mà cũng tùy người nữa. Tùy người nghĩa là tùy học thức rộnghay không của ta, tùy óc tưởng tượng của ta mạnh hay không. Cái gì làm chođời sống của ta phát triển, thì ta cho là đẹp. Cái gì làm cho tinh lực tiềmphục của ta tỉnh dậy hơn cả và có dịp phát ra mạnh mẽ hơn cả, là cái ấy đẹphơn cả. Do đó mà ta mới đặt ra nhiều bực trong cái đẹp và đặt cái đẹp tinhthần trên cái đẹp của tình cảm, của tư tưởng và đẹp này trên cái đẹp hoàntoàn thuộc về hình thể . Vì sự liên đới mật thiết giữa những bộ phận của ta, cho nên một cảmgiác dễ chịu có thể gợi ra được nhiều cảm giác khác nữa, như chỉ nhìn mộtđóa hoa, ta cũng thấy nó thơm, nghe một âm thanh nào, ta cũng nghĩ đến vàimàu sắc (điều đó nói ở chương II ). Không những vậy, cảm giác lại còn gợiđược cảm tình nữa, cho nên trông cây cỏ mà nhớ quê, nghe đàn mà vui hoặcbuồn. Không cảm giác nào có tính cách cá nhân và không vị lợi bằng mỹcảm. Nó có tính cách cá nhân vì mỗi người có một quan niệm về vẻ đẹp vàquan niệm ấy còn tùy lúc mà thay đổi nữa. Nó có tính cách không vị lợi v ìtrước cái đẹp ta quên ta đi và còn muốn chia cái vui của ta cho người khácnữa. Vì vậy cái đẹp mới có một giá trị xã hội rất lớn. Nó làm cho chúng tasống một đời cao thượng hơn , quên những tư lợi nó chia rẽ chúng ta ra. Nó lại có một giá trị tinh thần nữa, vì yêu cái đẹp, như sau này tôi sẽnói là tập yêu điều thiện . Sau cùng, lòng yêu cái đẹp còn giúp ta được nhiều việc, vì có yêu cáiđẹp, ta mới tiến được, muốn cho công việc của ta mỗi ngày một hoàn thiệnhơn được. Diễn được lý tưởng đó ra, là làm được một công trình mỹ thuật.Vậy không có mỹ cảm thì không có nghệ thuật . III. Làm sao làm nảy nở mỹ cảm của trẻ Ảnh hưởng của cái đẹp lớn như vậy cho nên sự mỹ dục (éducationesthétique ) rất cần. Nhưng muốn cho nó hiệu quả thì sự mỹ dục phải bắt đầurất sớm, khi trẻ mới sinh vì khi l ...