Luận án: Nghệ thuật guitar trong các tác phẩm âm nhạc Việt Nam

Thông qua tác phẩm guitar thế giới và Việt Nam để khái quát sự phát triển của guitar cổ điển thế giới và Việt Nam. Nghiên cứu một số vấn đề còn hạn chế trong chuyển soạn và thể hiện tác phẩm Việt Nam. Từ đó đưa ra các giải pháp góp phần vào quá trình phát triển về số lượng, chất lượng tác phẩm, nâng cao hiệu quả diễn tấu.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Luận án: Nghệ thuật guitar trong các tác phẩm âm nhạc Việt Nam 1 MỞ ĐẦU1. Lý do chọn đề tài Trải qua nhiều thế kỷ hình thành và phát triển, nghệ thuật guitar trên thế giới đãphát triển mạnh, có chiều sâu, cây đàn ngày càng hoàn thiện cả về hình thức và nghệthuật biểu diễn. Tại Việt Nam, guitar du nhập vào nước ta qua nhiều con đường: Từ nhữngngười truyền giáo, các nghệ sĩ nước ngoài, hay những người Việt Nam đi du học. Tuyguitar là nhạc cụ phương Tây, nhưng với tính năng đa dạng, phong phú, khả năng diễntấu và âm thanh của cây đàn phù hợp với tâm sinh lý người Việt Nam, nên guitar đượcyêu mến và được tiếp nhận ở Việt Nam, là nhạc cụ phương Tây duy nhất có lượngngười hâm mộ cao nhất ở Việt Nam, thậm chí đã được Việt Nam hóa thành cây đànguitar Cải lương. Cây đàn có khả năng thể hiện sâu sắc nội dung nghệ thuật trong cáctác phẩm chuyển soạn hoặc sáng tác trên chất liệu âm nhạc dân gian Việt Nam. Từ khoảng đầu thế kỷ XX cho đến trước 1956, âm nhạc guitar đã phát triển phổbiến rộng rãi tại Việt Nam, chủ yếu được sử dụng để đệm hát. Năm 1956, Trường Âmnhạc Việt Nam, trường Quốc gia Âm nhạc Sài Gòn được thành lập, đã đưa guitar vàogiảng dạy trong trường lớp với chương trình giáo trình bài bản, từng bước thúc đẩynghệ thuật guitar Việt Nam phát triển chuyên nghiệp. Trong quá trình hình thành và phát triển, nghệ thuật guitar Việt Nam đã đạtđược một số thành tựu nhất định ở các lĩnh vực đào tạo, biểu diễn, sáng tác, chuyểnsoạn. Trong đào tạo, có nhiều sinh viên được du học tại các nước có nền guitar pháttriển như: Liên Xô, Ukraina, Tiệp Khắc, Đức... Trong biểu diễn, có những nghệ sĩ nổitiếng như: Tạ Tấn, Hải Thoại, Huỳnh Hữu Đoan... Trong sáng tác và chuyển soạn chonhạc cụ có những tác phẩm nổi tiếng được biết đến ở trong nước và nước ngoài nhưbản Bèo dạt mây trôi, Se chỉ luồn kim, Lới Lơ, Vũ khúc Tây Nguyên, Người ơi người ởđừng về, Bài ca hy vọng... Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu đạt được, còn có một 2số hạn chế cần được phân tích, tìm hiểu để có giải pháp khắc phục góp phần đưa nghệthuật guitar Việt Nam từng bước phát triển đạt tầm quốc tế.Một số hạn chế: - Hạn chế về khả năng thể hiện những đặc trưng riêng trong diễn tấu tác phẩmViệt Nam. Nguyên nhân là do người thể hiện chưa hiểu hết ý đồ của tác giả, chưa nắmđược ý nghĩa, hình tượng nghệ thuật trong tác phẩm cũng như tính năng nhạc cụ, cáchdiễn đạt về thang âm, điệu thức, tiết tấu, nhịp điệu. Đặc biệt, trong một số tác phẩmchuyển soạn từ các làn điệu dân ca, việc thể hiện làm nổi bật tính chất âm nhạc làkhông dễ bởi trong các làn điệu thường có những nốt “nhấn nhá”, luyến láy. Do vậy,việc thể hiện tác phẩm còn thiếu hiệu quả. - Các chương trình biểu diễn guitar trong nước cũng chưa thu hút được sự quantâm của khán giả bởi còn thiếu tính độc đáo. - Hạn chế về kho tàng tác phẩm. Theo thống kê, trải qua nhiều thế kỷ hình thànhvà phát triển, tác phẩm guitar thế giới hiện nay có tới hàng chục ngàn tác phẩm, còn tácphẩm guitar Việt Nam chỉ có hàng trăm tiểu phẩm, tác phẩm. Như vậy, số lượng cáctác phẩm guitar là rất ít, hình thức sáng tác chưa phong phú, chưa có nhiều tác phẩmhình thức lớn như: sonate, concerto… Trong một số tác phẩm còn có những hạn chếnhư: việc áp dụng kỹ thuật chưa phù hợp, một số tác phẩm chuyển soạn theo hướng ápkỹ thuật với đường nét giai điệu, nhịp điệu, tiết tấu trong tác phẩm gốc, nên đôi khi cónhững kỹ thuật khó, phức tạp, gò bó, không thể hiện rõ ý nghĩa nghệ thuật của tácphẩm gốc. - Việc có ít tác phẩm làm cho nghệ sĩ không có nhiều lựa chọn để diễn tấu, hiếmcó những tác phẩm tầm cỡ quốc tế. Người nghệ sĩ trong các chương trình biểu diễntrong nước, quốc tế hay tham gia các cuộc thi guitar thế giới đều phải lựa chọn gần nhưtoàn bộ tác phẩm guitar của Châu Âu. Khi thể hiện những tác phẩm này, nghệ sĩ ViệtNam khó có thể thể hiện sâu sắc như các nghệ sĩ phương Tây (giống như việc các nghệ 3sĩ nước ngoài thể hiện âm nhạc dân tộc Việt Nam). Như vậy, việc kho tàng tác phẩmnghèo nàn đang tạo ra những tác động làm hạn chế sự phát triển của mỗi nghệ sĩ guitarViệt Nam. Với hiện trạng gần như không có nhạc sĩ, nghệ sĩ sáng tác hay chuyển soạnchuyên cho guitar thì sự hạn chế về tác phẩm đang kìm hãm những tiến bộ của nghệthuật guitar Việt Nam. Với nhiều năm gắn bó cùng cây đàn guitar, trong đó đã có 20 năm giảng dạychuyên ngành guitar tại Học viện Âm nhạc quốc gia Việt Nam, tác giả luận án luôntrăn trở suy nghĩ để góp sức cùng với các đồng nghiệp đưa nghệ thuật guitar ngày càngphát triển, hội nhập với sự phát triển guitar trên thế giới. Do đó, tác giả chọn đề tàiNghệ thuật guitar trong các tác phẩm âm nhạc Việt Nam với mong muốn nghiên cứusâu về chuyển soạn, diễn tấu các tác phẩm guitar Việt Nam để từ đó đề xuất những giảipháp, góp phần vào sự phát triển ngành guitar của nước nhà.2. Lịch sử đề tài Một số luận án, luận văn, nghiên cứu nghệ thuật guitar Việt NamLuận án - ФАН ДИНЬ ТАН, Гитарное искусство Вьетнама /в контексте мировогогитарного искусства/ Nghệ thuật guitar Việt Nam /trong bối cảnh nghệ thuật guitarthế giới/Рабoта выполнена на кафедре народных инструментов Национальноймузыкальной академии Украины имени П.И.Чайковского. - К, 1997. Nghiên cứuđược thực hiện tại Khoa Nhạc cụ dân tộc của Học viện Âm nhạc quốc gia Ukrainamang tên P.I.Traicovski, Kiev, 1997 (Luận án TS, đã được in sách). Cuốn sách nói đếnvai trò, vị trí đàn guitar trong sự phát triển âm nhạc Việt Nam, cây đàn guitar mặc dùđược du nhập từ nước ngoài nhưng đã được người dân Việt Nam yêu mến và Việt Namhóa từ cây đàn guitar cổ điển thành đàn guitar phím lõm, dùng để thể hiện những bảnCải Lương, bên cạnh đó là sự tiếp thu rất nhiều tác phẩm âm nhạc Phương Tây của cácnghệ sĩ guitar Việt Nam. ...