Luận án Tiến sĩ Khoa học Lịch sử: Những biến đổi kinh tế - xã hội trên địa bàn tỉnh Bình Phước thời Pháp thuộc (1862-1945)

Luận án tập trung nghiên cứu về các vấn đề: phân tích chính sách khai thác, chính sách xã hội do thực dân Pháp áp dụng vào BìnhPhước, từ đó vạch rõ những tác động của nó đối với kinh tế - xã hội Bình Phước giai đoạn 1862-1945; phục dựng có hệ thống sự biến đổi kinh tế - xã hội Bình Phước giai đoạn 1862-1945, làm rõ những đặc điểm kinh tế - xã hội của Bình Phước trong giai đoạn 1862-1945,... Để biết rõ hơn về nội dung chi tiết, mời các bạn cùng tham khảo.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Luận án Tiến sĩ Khoa học Lịch sử: Những biến đổi kinh tế - xã hội trên địa bàn tỉnh Bình Phước thời Pháp thuộc (1862-1945)BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠOTRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINHBÙI THỊ HUỆNHỮNG BIẾN ĐỔI KINH TẾ - XÃ HỘITRÊN ĐỊA BÀN TỈNH BÌNH PHƯỚCTHỜI PHÁP THUỘC (1862 – 1945)Chuyên ngành: Lịch sử Việt Nam cận - hiện đạiMã số: 62 22 54 05LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC LỊCH SỬNgười hướng dẫn khoa học:1. PGS.TS. Nguyễn Phan Quang2. PGS.TS Ngô Minh OanhThành phố Hồ Chí Minh, năm 2009LỜI CAM ĐOANTôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Kết quả nghiên cứu chưađược công bố tại công trình nào khác. Nguồn tài liệu trích dẫn và các số liệu được sử dụngtrong luận án hoàn toàn dựa trên nguồn tư liệu xác thực.Tác giả luận ánBùi Thị HuệDẪN LUẬN1. Lí do chọn đề tài và mục đích nghiên cứu1.1. Lí do chọn đề tàiTỉnh Bình Phước thuộc miền Đông Nam Bộ, tổng diện tích tự nhiên là 6.831.71 km2, dân số823.600 người, mật độ trung bình 88 người/ km2, trong đó người dân tộc thiểu số chiếm khoảng17,9% dân số toàn tỉnh [10, tr 8]. Địa giới phía đông của Bình Phước giáp với Đăk Nông, LâmĐồng và Đồng Nai, phía tây giáp tỉnh Tây Ninh và tỉnh Công Pông Chàm của Campuchia, phía bắcgiáp tỉnh Krachê và Mun Dun Ki Ri (Campuchia) và phía Nam giáp với Bình Dương.Bình Phước là vùng đất được khai phá trong quá trình mở rộng bờ cõi về phía Nam củatriều Nguyễn. Cư dân tại chỗ - cho đến khi thực dân Pháp xâm lược - mới bước vào xã hội tiềnphân chia giai cấp và nhà nước. Họ chủ yếu làm rẫy cạn, bên cạnh đó cũng học thêm kiểu canhtác lúa nước của người kinh để sinh sống. Trình độ sản xuất lạc hậu, công cụ thô sơ và thóiquen sống du canh du cư đã đặt cư dân tại chỗ vào vòng xoay của cuộc sống đói nghèo, bệnhtật. Trình độ quản lý xã hội tương ứng với giai đoạn tộc người còn thấp. Đơn vị hành chính duynhất là các phum, sóc hoặc bon (gọi chung là làng), được duy trì bằng luật tục và dựa trên quanhệ huyết thống.Thời Pháp thuộc (1862 – 1945), Bình Phước là vùng phía bắc của tỉnh Thủ Dầu Một, đượcnối liền với vùng phía nam bởi sông Sài Gòn và Sông Bé. Thực dân Pháp thường dùng cụm từ“vùng cao nguyên trung tâm” để chỉ vùng Tây Nguyên Nam Bộ, gồm cả Bình Phước là đoạn cuốicủa vùng cao nguyên đó. Vùng đất Bình Phước cho đến khi thực dân Pháp xâm lược còn hoang vu,có nhiều ác thú và nổi tiếng là chốn rừng thiêng nước độc. Thiên nhiên khắc nghiệt, trình độ sảnxuất và trình độ quản lý xã hội thấp không cho phép kinh tế, xã hội phát triển ngang bằng với cácvùng, miền khác trong cả nước.Sự thay đổi liên tục về địa lí hành chính của tỉnh là một vấn đề phức tạp, ảnh hưởng đếnquá trình phát triển kinh tế, xã hội của địa phương trong lịch sử và hiện tại. Quá trình phát triểnkinh tế, xã hội trong lịch sử cho thấy rõ sự chênh lệch, thua sút về trình độ giữa Bình Phước sovới các tỉnh bạn trong vùng Đông Nam Bộ. Việc nghiên cứu để tìm ra đâu là nguyên nhân làmcho kinh tế, xã hội Bình Phước chậm phát triển là một việc làm thiết thực của khoa học xã hộinói chung, của công tác nghiên cứu lịch sử địa phương nói riêng nhằm rút tỉa những bài họckinh nghiệm cho việc hoạch định chính sách kinh tế - xã hội phù hợp với đặc thù địa phương,từng bước rút ngắn sự chênh lệch về trình độ phát triển, đưa Bình Phước hội nhập cùng với cảnước trên bước đường công nghiệp hóa, hiện đại hóa.Về xã hội, thời Pháp thuộc, cư dân tại chỗ của Bình Phước chủ yếu là người dân tộc thiểusố. Trình độ sản xuất, chinh phục tự nhiên và quản lí xã hội còn thấp. Quản lí xã hội theo tậpquán pháp, quan hệ giữa các thành viên trong xã hội tộc người dựa vào huyết thống. Các chínhsách kinh tế, xã hội do thực dân Pháp áp đặt vào vùng đất này đã làm biến đổi mọi mặt của đờisống kinh tế và xã hội. Sự biến đổi đó diễn ra như thế nào, hậu quả của nó đối với nền kinh tế xã hội Bình Phước ra sao…là những vấn đề cần được nghiên cứu sâu nhằm phục dựng lại quátrình phát triển kinh tế - xã hội địa phương một cách toàn diện, hệ thống để rút ra những nhậnđịnh về nguyên nhân, tính chất, đặc điểm và hậu quả của nó đối với lịch sử kinh tế - xã hội địaphương.Địa bàn Bình Phước từ thế kỉ XVII đã là nơi quy tụ, nhập cư của nhiều tộc người cónguồn gốc quê quán khác nhau, chiếm số đông trong số đó là người kinh. Vai trò của ngườikinh và các tộc người nhập cư khác trong lịch sử phát triển kinh tế xã hội địa phương cần đượctìm hiểu sâu để có những nhận định xứng đáng với công sức của họ đã dành cho vùng đất này,nhằm củng cố hơn nữa mối quan hệ gắn bó đoàn kết kinh - thượng, tạo thành sức mạnh tinhthần cùng vượt qua những khó khăn trước mắt để phát triển vững bền. Mặt khác, trong xâydựng và hoạch định chiến lược phát triển kinh tế - xã hội quốc gia, việc nắm vững hiểu sâunhững đặc điểm lịch sử kinh tế - xã hội của từng địa phương sẽ góp phần tạo nên những tiền đềcơ sở cho việc triển khai thực hiện các chính sách kinh tế - xã hội đạt hiệu quả [53]. Vì vậy,nghiên cứu về sự chuyển biến kinh tế - xã hội thời Pháp thuộc (1862 – 1945) mang ý nghĩa thựctiễn, giúp có cách nhìn toàn diện, hệ thống về sự phát triển kinh tế - xã hội, có như vậy mới tìmra được sợi chỉ xuyên suốt giữa quá khứ với hiện tại, góp phần làm cơ sở cho việc tham khảo,hoạch định và xây dựng chiến lược phát triển kinh tế, xã hội trong tương lai.Kinh tế, xã hội là phạm trù rộng và có mối liên hệ tương tác với nhau. Kinh tế biến đổilàm xã hội cũng biến chuyển theo và đến lượt xã hội tác động ngược trở lại nền kinh tế, thúcđẩy hoặc kìm hãm kinh tế phát triển. Nghiên cứu sự biến đổi của cơ cấu xã hội là cơ sở để tìmhiểu mọi biến đổi trong các lĩnh vực khác [51, tr 221]. Đồng thời, nghiên cứu kinh tế - xã hộiBình Phước thời Pháp thuộc (1862 – 1945) còn làm rõ vai trò của nó trong sự biến đổi kinh tế xã hội Nam Kỳ cùng thời.Do hoàn cảnh lịch sử nước nhà chiến tranh kéo dài liên tục, vì vậy, giới nghiên cứu lịchsử dân tộc nói chung, lịch sử địa phương nói riêng có thiên về nghiên cứu lịch sử chiến tranh,lịc ...