Luận án Tiến sĩ Luật học: Án lệ hình sự ở Việt Nam hiện nay

Mục đích nghiên cứu: Trước yêu cầu cải cách tư pháp và thi hành Hiến pháp năm 2013, xây dựng và áp dụng án lệ nói chung, án lệ hình sự nói riêng trong xét xử đang là nhiệm vụ cấp thiết. Bởi, án lệ được kỳ vọng sẽ khắc phục những khoảng trống của luật thành văn. Song quyết định và bản án như thế nào thì trở thành án lệ hình sự, và án lệ hình sự thì áp dụng nó như thế nào lại là vấn đề không đơn giản.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Luận án Tiến sĩ Luật học: Án lệ hình sự ở Việt Nam hiện nayVIỆN HÀN LÂMKHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAMHỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘINGUYỄN THANH MẬNÁN LỆ HÌNH SỰ Ở VIỆT NAM HIỆN NAYNgành: Luật Hình sự và Tố tụng hình sựMã số: 9.38.01.04LUẬN ÁN TIẾN SĨ LUẬT HỌCNGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC:PGS TS. Trần Văn ĐộHà Nội, 2019LỜI CAM ĐOANTôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tác giả. Các số liệu,trích dẫn trong luận án là trung thực, có nguồn gốc, xuất xứ rõ ràng. Luận án khôngtrùng lặp với các công trình khoa học đã công bố.TÁC GIẢ LUẬN ÁNNCS Nguyễn Thanh MậnMỤC LỤCMỞ ĐẦU ................................................................................................................... 1Chương 1.TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ NHỮNG VẤNĐỀ ĐẶT RA CẦN TIẾP TỤC NGHIÊN CỨU VỀ ÁN LỆ HÌNH SỰ ............. 111.1. Tình hình nghiên cứu ......................................................................................... 111.2. Nhận xét về tình hình nghiên cứu ...................................................................... 331.3. Giả thuyết nghiên cứu và câu hỏi nghiên cứu .................................................... 36Chương 2. NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ ÁN LỆ HÌNH SỰ, XÂYDỰNG VÀ ÁP DỤNG ÁN LỆ HÌNH SỰ............................................................. 402.1. Khái niệm, bản chất, đặc điểm và vai trò của án lệ hình sự................................ 402.2. Khái niệm, đặc điểm và những nguyên tắc xây dựng án lệ hình sự ................... 532.3. Khái niệm, đặc điểm và các nguyên tắc áp dụng án lệ hình sự .......................... 64Chương 3. THỰC TIỄN XÂY DỰNG VÀ ÁP DỤNG ÁN LỆ HÌNH SỰ ỞVIỆT NAM.............................................................................................................. 783.1. Thực tiễn xây dựng và áp dụng án lệ hình sự..................................................... 783.2. Đánh giá thực tiễn xây dựng và áp dụng án lệ hình sự..................................... 102Chương 4. YÊU CẦU VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG XÂYDỰNG VÀ ÁP DỤNG ÁN LỆ HÌNH SỰ Ở VIỆT NAM ................................. 1214.1. Yêu cầu xây dựng, phát triển án lệ hình sự ...................................................... 1214.2. Các giải pháp nâng cao chất lượng xây dựng, áp dụng án lệ hình sự ............... 127KẾT LUẬN ........................................................................................................... 148DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................ 152DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮTALHSÁn lệ hình sựBLHSBộ luật hình sựBLDSBộ luật Dân sựBLTTDSBộ luật Tố tụng dân sựBLTTHSBộ luật Tố tụng hình sựTANDTòa án nhân dânTANDTC Tòa án nhân dân Tối caoXHCNXã hội chủ nghĩaMỞ ĐẦU1. Tính cấp thiết của đề tàiÁn lệ chính thức được thừa nhận trong hệ thống pháp luật Việt Nam làbước ngoặc lớn, đánh dấu sự đột phá trong quá trình cải cách tư pháp. Từ nhữngđịnh hướng về cải cách tư pháp trong các Nghị quyết của Đảng, những quy địnhcủa Hiến pháp và pháp luật, TANDTC đã và đang tích cực xây dựng các đề án,triển khai thực hiện một cách khẩn trương, quyết liệt, cho ra đời những án lệ nóichung, án lệ hình sự nói riêng, phục vụ cải cách tư pháp, nhằm thực hiện tốt hơnnhiệm vụ bảo vệ công lý, hướng tới xây dựng Tòa án thân thiện, gần dân, là chỗdựa tin cậy của nhân dân và xã hội trong giai đoạn mới.Thứ nhất, xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của dân, dodân và vì dân là một trong những nhiệm vụ ưu tiên hàng đầu trong nội dung cảicách tư pháp ở Việt Nam hiện nay. Việc quản lý nhà nước và xã hội bằng phápluật chỉ là một yếu tố cần nhưng chưa đủ của một nhà nước pháp quyền. Nhànước pháp quyền đòi hỏi pháp luật phải được áp dụng một cách thống nhất. ViệcTòa án áp dụng thống nhất pháp luật thể hiện ở những vụ án giống nhau thì phảiđược xử như nhau. Nghị quyết số 48-NQ/TW ngày 24/5/2005 của Bộ Chính trịVề xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật Việt Nam đến năm 2010, địnhhướng đến năm 2020 (Nghị quyết số 48) nhấn mạnh: Xây dựng và hoàn thiện hệthống pháp luật đồng bộ, thống nhất, khả thi, công khai, minh bạch, trọng tâm làhoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, xây dựng Nhànước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam của nhân dân, do nhân dân và vìnhân dân; đổi mới căn bản cơ chế xây dựng và thực hiện pháp luật; phát huy vaitrò và hiệu lực của pháp luật để góp phần quản lý xã hội, giữ vững ổn định chínhtrị, phát triển kinh tế, hội nhập quốc tế, xây dựng Nhà nước trong sạch, vữngmạnh, thực hiện quyền con người, quyền tự do, dân chủ của công dân, góp phầnđưa nước ta trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại vào năm 2020.1 ...