Luận án Tiến sĩ Ngôn ngữ học: Hồi chỉ Zéro trong hội thoại qua một số truyện ngắn và tiểu thuyết tiêu biểu Việt Nam từ 1986 đến 2000

Luận án Tiến sĩ Ngôn ngữ học "Hồi chỉ Zéro trong hội thoại qua một số truyện ngắn và tiểu thuyết tiêu biểu Việt Nam từ 1986 đến 2000" trình bày các loại hồi chỉ zéro trong hội thoại qua một số truyện ngắn và tiểu thuyết Việt Nam tiêu biểu từ 1986 đến 2000; Giá trị của hồi chỉ zéro trong hội thoại qua một số truyện ngắn và tiểu thuyết tiêu biểu Việt Nam từ 1986 đến 2000.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Luận án Tiến sĩ Ngôn ngữ học: Hồi chỉ Zéro trong hội thoại qua một số truyện ngắn và tiểu thuyết tiêu biểu Việt Nam từ 1986 đến 2000 VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI ĐÀO THỊ LUYẾN HỒI CHỈ ZÉRO TRONG HỘI THOẠI QUA MỘT SỐ TRUYỆN NGẮN VÀ TIỂU THUYẾT TIÊU BIỂU VIỆT NAM TỪ 1986 ĐẾN 2000 LUẬN ÁN TIẾN SĨ NGÔN NGỮ HỌC HÀ NỘI - 2023 VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI ĐÀO THỊ LUYẾN HỒI CHỈ ZÉRO TRONG HỘI THOẠI QUA MỘT SỐ TRUYỆN NGẮN VÀ TIỂU THUYẾT TIÊU BIỂU VIỆT NAM TỪ 1986 ĐẾN 2000 Ngành: Ngôn ngữ học Mã số: 9229020 LUẬN ÁN TIẾN SĨ NGÔN NGỮ HỌC Tập thể hướng dẫn khoa học: PGS TS Phạm Văn Tình TS Nguyễn Thị Tố Ninh HÀ NỘI - 2023 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả trong luận án là trung thực, chưa được công bố trong công trình nào. Nếu sai tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm. KÍ HIỆU VIẾT TẮT TT Kí hiệu viết tắt Viết đầy đủ 1 Ø Lược ngữ - hồi chỉ zéro 2 CN Chủ ngữ 3 VN Vị ngữ 4 BN Bổ ngữ 5 TN Trạng ngữ 6 ĐN Định ngữ 7 TTCVN Thành tố của vị ngữ 8 TTTT Thành tố trung tâm MỤC LỤC Trang MỞ ĐẦU .............................................................................................................. 1 Chương 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÍ LUẬN.................................................................................................................... 7 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu .................................................................... 7 1.1.1. Tình hình nghiên cứu về hồi chỉ và hồi chỉ zéro trên thế giới ............ 7 1.1.2. Tình hình nghiên cứu hồi chỉ và hồi chỉ zéro ở Việt Nam ............... 10 1.2. Cơ sở lí luận.......................................................................................................... 15 1.2.1. Những vấn đề chung về phân tích diễn ngôn và phân tích hội thoại ..... 15 1.2.2. Phép tỉnh lược và hồi chỉ zéro trong hội thoại .................................. 34 1.2.3. Mạch lạc, liên kết, quy chiếu và liên kết quy chiếu hồi chỉ zéro ...... 43 1.2.4. Cơ chế tạo lập hồi chỉ zéro trong hội thoại ....................................... 49 1.3. Tiểu kết chương 1 ............................................................................................... 61 Chương 2: CÁC LOẠI HỒI CHỈ ZÉRO TRONG HỘI THOẠI QUA MỘT SỐ TRUYỆN NGẮN VÀ TIỂU THUYẾT TIÊU BIỂU VIỆT NAM TỪ 1986 ĐẾN 2000 ................................................................................. 64 2.1. Hồi chỉ zéro đơn ......................................................................................... 65 2.1.1. Hồi chỉ zéro tương đương với chủ ngữ ............................................. 65 2.1.2. Hồi chỉ zéro tương đương với vị ngữ................................................ 80 2.2. Hồi chỉ zéro phức ................................................................................................ 90 2.2.1. Đặc điểm của các loại hồi chỉ zéro phức .......................................... 90 2.2.2. Phân loại hồi chỉ zéro phức ............................................................... 92 2.3. Hồi chỉ zéro l s im l ng .......................................................................... 97 2.3.1. Im lặng thể hiện trạng thái cảm xúc của nhân vật giao tiếp ............. 98 2.3.2. Im lặng thể hiện sự phê phán .......................................................... 102 2.3.3. Im lặng thể hiện sự khinh bỉ, coi thường ........................................ 103 2.3.4. Im lặng thể hiện sự phản đối ........................................................... 103 2.4. Tiểu kết chương 2 ............................................................................................... 104 Chương 3: GIÁ TRỊ CỦA HỒI CHỈ ZÉRO TRONG HỘI THOẠI QUA MỘT SỐ TRUYỆN NGẮN VÀ TIỂU THUYẾT TIÊU BIỂU VIỆT NAM TỪ 1986 ĐẾN 2000 .................................................................... 106 3.1. Hồi chỉ zéro thể hiện siêu chức năng kinh nghiệm.................................... 106 3.1.1. Tạo tính ngắn gọn cho phát ngôn .................................................... 106 3.1.2. Tránh lặp lại từ ngữ nặng nề, đa dạng hóa văn bản ........................ 108 3.1.3. Duy trì đề tài hội thoại .................................................................... 109 3.1.4. Phát triển đề tài hội thoại ................................................................ 111 3.1.5. Tạo tính lôgic cho các phát ngôn trong hội thoại ........................... 114 3.2. Hồi chỉ zéro thể hiện siêu chức năng liên nhân .......................................... 115 3.2.1. Thể hiện thông tin cũ trong phát ngôn ............................................ 116 3.2.2. Tiêu điểm hóa thông tin trong phát ngôn ........................................ 117 3.2.3. Thể hiện nội dung thông tin ngầm ẩn ............................................. 119 3.2.4. Thể hiện thông tin về các kiểu tính cách nhân vật .......................... 121 3.2.5. Hồi chỉ zéro thể hiện siêu chức năng liên nhân thông qua quy tắc cộng tác hội thoại .............................................. ...