Luận án Tiến sĩ Sinh học: Nghiên cứu pheromone giới tính của sâu đục trái bưởi Citripestis sagittiferella Moore (Lepidoptera Pyralidae) xác định cấu trúc hoá học, tổng hợp và đánh giá hiệu quả ngoài đồng

Mục tiêu của đề tài nhằm nghiên cứu tình hình gây hại, đặc điểm sinh học và ứng dụng hóa chất tín hiệu góp phần thay thế thuốc bảo vệ thực vật để quản lý ngài sâu đục trái bưởi Citripestis sagitiferella ở ĐBSCL.Để hiểu rõ hơn về đề tài, mời các bạn cùng tham khảo nội dung chi tiết luận án!

Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Luận án Tiến sĩ Sinh học: Nghiên cứu pheromone giới tính của sâu đục trái bưởi Citripestis sagittiferella Moore (Lepidoptera Pyralidae) xác định cấu trúc hoá học, tổng hợp và đánh giá hiệu quả ngoài đồng BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ TRẦN TRỌNG DŨNG NGHIÊN CỨU PHEROMONE GIỚI TÍNH CỦA SÂU ĐỤC TRÁI BƯỞI CITRIPESTISSAGITTIFERELLA MOORE (LEPIDOPTERA: PYRALIDAE) XÁC ĐỊNH CẤU TRÚC HOÁ HỌC, TỔNG HỢP VÀ ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ NGOÀI ĐỒNG LUẬN ÁN TIẾN SĨ CHUYÊN NGÀNH BẢO VỆ THỰC VẬT Mã ngành: 62 62 01 12 CẦN THƠ, 2021 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ TRẦN TRỌNG DŨNG NGHIÊN CỨU PHEROMONE GIỚI TÍNH CỦA SÂU ĐỤC TRÁI BƯỞI CITRIPESTISSAGITTIFERELLA MOORE (LEPIDOPTERA: PYRALIDAE) XÁC ĐỊNH CẤU TRÚC HOÁ HỌC, TỔNG HỢP VÀ ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ NGOÀI ĐỒNG LUẬN ÁN TIẾN SĨ CHUYÊN NGÀNH BẢO VỆ THỰC VẬT Mã ngành: 62 62 01 12 NGƯỜI HƯỚNG DẪN: PGS. TS. TRẦN VŨ PHẾN CẦN THƠ, 2021 LỜI CẢM TẠ Để hoàn thành luận án này, ngoài sự nỗ lực của bản thân. Tôi xin gửi lời cảm tạđến những người đã giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập. Xin chân thành cảm ơn PGs. Ts. Trần Vũ Phến đã hướng dẫn, giúp đỡ tôi hoànthành luận án. Xin đặc biệt trân trọng cảm ơn PGs. Ts. Lê Văn Vàng đã nhiệt tình hỗ trợ tôitrong suốt đề tài. Xin cảm ơn Ts. Châu Nguyễn Quốc Khánh, Th.s. Dương Kiều Hạnh, Th.s.Triệu Phương Linh đã giúp đỡ tôi trong quá trình thực hiện đề tài. Xin được gửi lời cảm ơn tới Ban chủ nhiệm, đặc biệt là quý Thầy, Cô và cácanh chị trong Bộ môn Bảo vệ Thực vật - Khoa Nông nghiệp và các Thầy Cô củaTrường Đại học Cần Thơ, những người đã giảng dạy và giúp đỡ cho tôi trong suốt quátrình học tập, thực hiện đề tài và hướng dẫn các chuyên đề trong chương trình NCS. Xin được gửi lời cảm ơn tới Trường Đại học Nông Nghiệp và Công NghệTokyo (Tokyo University of Agriculture and Technology, Japan) đã hỗ trợ tôi trongquá trình phân tích mẫu. Xin được gửi lời cảm ơn đến phòng thí nghiệm Hóa sinh 2, bộ môn Hóa học,khoa Khoa học Tự nhiên, trường Đại học Cần Thơ đã hỗ trợ tôi trong quá trình phântích mẫu tinh dầu sả chanh và tinh dầu tỏi. Cuối cùng, tôi xin dâng lên Ba Mẹ người đã sinh thành, nuôi dưỡng, động viêntôi. Xin cảm ơn vợ và con gái tôi đã động viên, chia sẻ, giúp thêm động lực cho tôiphấn đấu, vượt qua mọi khó khăn trong suốt quá trình học tập. i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam kết luận án này được hoàn thành dựa trên các kết quả nghiên cứucủa tôi và các kết quả của nghiên cứu này chưa được dùng cho bất cứ luận án cùng cấpnào khác. Người hướng dẫn khoa học Tác giả luận án PGs. Ts. Trần Vũ Phến Trần Trọng Dũng ii TÓM TẮT Đề tài “Nghiên cứu pheromone của sâu đục trái bưởi Citripestis sagittiferellaMoore (Lepidoptera: Pyralidae) xác định cấu trúc hóa học, tổng hợp và đánh giá hiệuquả ngoài đồng” được tiến hành từ tháng được tiến hành từ tháng 1/2015 đến tháng12/2018 bao gồm xác định tình hình gây hại và đặc điểm sinh học bằng phương phápđiều tra nông hộ và điều tra trực tiếp trên vườn, xác định cấu trúc hóa học; tổng hợpcác thành phần và đánh giá hiệu quả hấp dẫn pheromone giới tính; đánh giá hiệu quảtinh dầu tỏi và tinh dầu sả trong việc làm giảm sự gây hại của sâu đục trái bưởi và đãđạt được một số kết quả như sau: (1) Về tình hình gây hại và đặc tính sinh học, sâu đụctrái bưởi xuất hiện ở 100% nông hộ được điều tra. Sự gây hại của sâu đục trái bưởi cóxu hướng gia tăng vào mùa nắng và giảm vào mùa mưa trong năm. Thành trùng sâuđục trái Citripestis sagitiferella thuộc dạng ngài. Kích thước thành trùng đực nhỏ hơnthành trùng cái. Trứng sâu đục trái Citripestis sagitiferella có hình dạng dẹt gần nhưtròn xếp chồng lên nhau giống vảy cá. Ấu trùng sâu đục trái Citripestis sagitiferellagồm 5 tuổi trải qua 4 lần lột xác. Nhộng thuộc lớp nhộng màng. Vòng đời củaCitripestis sagitiferella trải qua 4 giai đoạn kéo dài từ 28÷32 ngày. Ngài sâu đục tráibắt cặp vào chiều tối. Trứng thường được đẻ ở vị trị từ 1/3 trái tính từ cuốn trái trởxuống. Ấu trùng tuổi 1 sau khi nở sẽ đục rất nhanh vào lớp vỏ trái bưởi cạnh bên ổtrứng mà không cần di chuyển đi xa. Giai đoạn ấu trùng tuổi 3 trở về sau, thuốc hóahọc không còn tác dụng trong phòng trừ loài dịch hại này. (2) Pheromone giới tính củangài Citripestis sagitiferella là hỗn hợp của các hợp chất E11-14:OAc; Z11-14:OAc vàZ9,E11-14:OAc. (3) Về mặt tổng hợp pheromone giới tính, các thành phần E11-14:OAc, Z11-14:OAc và Z9,E11-14:OAc được tổng hợp thông qua phản ứng Wittigvới hiệu suất tổng hợp hai hợp chất Z11-14:OH và E11-14:OH là 86,7% và 89,6% đốivới hợp chất Z9,E11-14:OAc. (4) Hiệu quả phòng trừ của pheromone giới tính tổnghợp cho hiệu quả hấp dẫn rất thấp, chưa được như mong đợi. Tuy nhiên, tinh dầu sảchanh và tỏi có tác dụng tốt trong việc phòng trừ. Hiệu quả của các chất quấy rối đượcchứa trong bọc PE; bọc PE zipper và ống Eppendorf lần lượt là 48,2%; 66,7% và 37%đối với tinh dầu sả chanh và 59,3%; 61,1% và 38,9% đối với tinh dầu tỏi. Trong điềukiện thực nghiệm trên diện rộng tại thời điểm 11 tuần sau khi xử lý tinh dầu sả chanh,tỷ lệ trái bị hại ở nghiệm thức treo bọc PE zipper chứa tinh dầu (20 túi /1000m2) vàphun thuốc theo kết quả điều tra từ nông hộ khác biệt không có ý nghĩa thống kê ởmức 5% lần lượt là 3,12% và 2,33%; đồng thời, thấp hơn và khác biệt có ý nghĩathống kê ở mức 5% so với nghiệm thức không xử lý (6,27%). Về đề xuất: Tiếp tụcphối trộn các thành phần chính với các thành phần phụ khác có thể được xác định từcác bộ phậ ...