Luận án Tiến sĩ Tôn giáo học: Đặc trưng của các tôn giáo ra đời ở Nam Bộ cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX

Luận án làm rõ những đặc trưng cơ bản về lý thuyết và thực hành đức tin của các tôn giáo ra đời ở Nam Bộ cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX, từ đó rút ra một số giá trị và khuyến nghị có liên quan. Mời các bạn cùng tham khảo!
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Luận án Tiến sĩ Tôn giáo học: Đặc trưng của các tôn giáo ra đời ở Nam Bộ cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA HỒ CHÍ MINH NGUYỄN XUÂN HẬU ĐẶC TRƯNG CỦA CÁC TÔN GIÁO RA ĐỜIỞ NAM BỘ CUỐI THẾ KỶ XIX ĐẦU THẾ KỶ XX LUẬN ÁN TIẾN SĨ CHUYÊN NGÀNH TÔN GIÁO HỌC HÀ NỘI - 2020 HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA HỒ CHÍ MINH NGUYỄN XUÂN HẬU ĐẶC TRƯNG CỦA CÁC TÔN GIÁO RA ĐỜIỞ NAM BỘ CUỐI THẾ KỶ XIX ĐẦU THẾ KỶ XX LUẬN ÁN TIẾN SĨ CHUYÊN NGÀNH TÔN GIÁO HỌC Mã số: 9229009 Người hướng dẫn khoa học: 1. TS. LÊ TÂM ĐẮC 2. PGS,TS HOÀNG THỊ LAN HÀ NỘI - 2020 LỜI CAM ĐOANTôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi.Các số liệu, kết quả nêu trong luận án là trung thực, có nguồngốc rõ ràng và được trích dẫn đầy đủ theo quy định. Tác giả Nguyễn Xuân Hậu MỤC LỤC TrangMỞ ĐẦU 1Chương 1: TỔNG QUAN 51.1. Tổng quan tư liệu, tài liệu 51.2. Một số vấn đề đã nghiên cứu và cần tiếp tục nghiên cứu 181.3. Cách tiếp cận, lý thuyết nghiên cứu và một số khái niệm cơ bản 20Chương 2: ĐIỀU KIỆN RA ĐỜI VÀ QUÁ TRÌNH PHÁT TRIỂNCỦA CÁC TÔN GIÁO Ở NAM BỘ CUỐI THẾ KỶ XIX ĐẦU THẾKỶ XX 282.1. Điều kiện ra đời của các tôn giáo ở Nam Bộ cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX 282.2. Quá trình phát triển của các tôn giáo ở Nam Bộ cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX 48Chương 3: ĐẶC TRƯNG CƠ BẢN TRONG LÝ THUYẾT VÀ THỰCHÀNH ĐỨC TIN CỦA CÁC TÔN GIÁO RA ĐỜI Ở NAM BỘ CUỐITHẾ KỶ XIX ĐẦU THẾ KỶ XX 623.1. Một số đặc trưng trong lý thuyết tôn giáo 623.2. Một số đặc trưng trong thực hành đức tin tôn giáo 90Chương 4: GIÁ TRỊ ĐẶC TRƯNG CỦA CÁC TÔN GIÁO RA ĐỜI ỞNAM BỘ CUỐI THẾ KỶ XIX ĐẦU THẾ KỶ XX VÀ MỘT SỐKHUYẾN NGHỊ 1214.1. Giá trị đặc trưng của các tôn giáo ra đời ở Nam Bộ 1214.2. Một số khuyến nghị từ đặc trưng của các tôn giáo ra đời ở Nam Bộ 130KẾT LUẬN 146DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC CỦA TÁC GIẢ ĐÃCÔNG BỐ 148DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 149PHỤ LỤC 161 DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮTBSKH Bửu sơn Kỳ hươngCĐ Đạo Cao đàiPGHH Phật giáo Hòa HảoPGHNTL Phật giáo Hiếu nghĩa Tà LơnTAHN Tứ ân Hiếu nghĩaTĐCSPHVN Tịnh độ Cư sĩ Phật hội Việt Nam 1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Từ cuối thế kỷ XIX đến đầu thế kỷ XX, bên cạnh các tôn giáo ngoại nhậpnhư Phật giáo, Islam giáo (thường gọi là Hồi giáo), Công giáo, đạo Tin lành…, ởNam Bộ có sự hiện diện khá nhiều tôn giáo ra đời ngay tại vùng đất này, tiêubiểu là Bửu sơn Kỳ hương (BSKH), Tứ ân Hiếu nghĩa (TAHN), Phật giáo Hiếunghĩa Tà Lơn (PGHNTL), Phật giáo Hòa Hảo (PGHH), đạo Cao đài (CĐ), Tịnhđộ Cư sĩ Phật hội Việt Nam (TĐCSPHVN),v.v... Các tôn giáo nêu trên ra đời trong bối cảnh vùng đất Nam Bộ đã hìnhthành và đang phát triển. Nhiều yếu tố lịch sử, chính trị, văn hóa, xã hội Nam Bộđương thời là tác nhân đối với các tôn giáo: môi trường khắc nghiệt của vùng đấtmới; vùng đồi núi Thất Sơn huyền bí, vùng giáp biên Tây Ninh - nơi lý tưởngcủa chốn tâm linh; sự ảnh hưởng của Thiên Địa hội từ người Hoa đến Hội kíncủa người Việt; sự dung hợp tư tưởng Tam giáo truyền thống cùng tín ngưỡngdân gian; sự yếu thế của các tôn giáo truyền thống; sự mất vai trò của triều đìnhnhà Nguyễn; xứ thuộc địa Nam Kỳ thuộc Pháp,v.v... Tất cả tạo nên khoảng trốngsâu sắc trong một xã hội bị hụt hẫng niềm tin, thiếu sự lãnh đạo chủ đạo về thầnquyền và thế quyền. Người dân Nam Bộ rất cần một phong trào tôn giáo mới đểkhỏa lấp khoảng trống ấy. Sự ra đời của các tôn giáo ở Nam Bộ cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XXkhông nằm ngoài bối cảnh chung của văn hóa, xã hội Nam Bộ. Chúng dung hợp,sắp xếp, điều chỉnh để phù hợp với hoàn cảnh xã hội mới, lôi cuốn người dânthực hành cả các hoạt động tôn giáo lẫn các hoạt động xã hội. Mục đích đó đạtđược không chỉ vào thời điểm các tôn giáo ra đời mà còn vào những thời điểmvề sau khi nhiều sự biến đổi ở Nam Bộ diễn ra làm cho vùng đất này thay đổidiện mạo. Điều đó cho thấy, các tôn giáo ra đời ở Nam Bộ có tính bền vững nhấtđịnh bởi những giá trị không thể phủ nhận của các tôn giáo này. Trải qua quá trình tồn tại và phát triển, các tôn giáo ra đời ở Nam Bộ đãtác động đến nhiều mặt của đời sống xã hội khu vực này. Về tác động tích cực, 2các tôn giáo nội sinh ở Nam Bộ góp phần làm phong phú diện mạo tôn giáo, đápứng nhu cầu tâm linh cho lưu dân; mở mang vùng đất mới, gây dựng và cố kếtcộng đồng; tham gia vào các cuộc khởi nghĩa, kháng chiến cách mạng,v.v... Tuyvậy, hoạt động của các tôn giáo này cũng cho thấy những tác động tiêu cực, nhấtlà một số tôn giáo bị chính quyền Sài Gòn sử dụng để chống phá cách mạng; mộtsố chức sắc dựa vào tôn giáo để hoạt động chính trị. Vậy nê ...