Luận án tiến sĩ Y học: Nghiên cứu kết quả phẫu thuật bắc cầu chủ vành ở bệnh nhân hẹp ba thân động mạch vành tại trung tâm tim mạch bệnh viện E

Luận án được nghiên cứu với mục tiêu nhằm Đánh giá kết quả phẫu thuật bắc cầu chủ vành ở bệnh nhân hẹp ba thân động mạch vành tại trung tâm tim mạch bệnh viện E. Xác định một số yếu tố liên quan tới kết quả phẫu thuật.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Luận án tiến sĩ Y học: Nghiên cứu kết quả phẫu thuật bắc cầu chủ vành ở bệnh nhân hẹp ba thân động mạch vành tại trung tâm tim mạch bệnh viện E 1 ĐẶT VẤN ĐỀ Thiếu máu cơ tim cục bộ do tổn thương vữa xơ gây hẹp, tắc động mạchvành là một trong những bệnh lý phổ biến ở các nước phát triển, là nguyênnhân hàng đầu gây đột tử do bệnh tim mạch. Việc điều trị phức tạp, đòi hỏiquá trình lâu dài với chi phí cao. Theo số liệu được công bố tại Mỹ: năm2014, số lượng người bị nhồi máu cơ tim lần đầu là 695000 người; năm 2017,tỷ lệ người trên 20 tuổi mắc bệnh động mạch vành 6,3%; tử vong do nguyênnhân mạch vành 364593 bệnh nhân (chiếm khoảng 1/7 số lượng tử vong dotất cả các nguyên nhân). Chi phí điều trị bệnh hàng chục tỷ đô la mỗi năm [1]. Tại Việt Nam, với sự phát triển của xã hội, mô hình bệnh tật đã dầnchuyển theo mô hình của các nước công nghiệp phát triển, số lượng bệnhnhân hẹp động mạch vành do vữa xơ tăng nhanh chóng. Mặc dù chưa có đượcnhững khảo sát trên quy mô toàn quốc, nhưng các kết quả nghiên cứu tại mộtsố bệnh viện trung ương đã khẳng định được xu hướng này. Số liệu của ViệnTim mạch Việt Nam từ 2003-2007: nhóm bệnh có số bệnh nhân tăng mạnh nhấtlà bệnh lý mạch vành, tiếp đó là tăng huyết áp, suy tim và các bệnh rối loạn nhịptim. Chỉ trong vòng 5 năm, tỷ lệ bệnh thiếu máu cơ tim cục bộ tăng hơn gấp đôi(11,2% năm 2003 tăng lên tới 24% trong năm 2007). Số liệu thống kê về nhồimáu cơ tim cấp tại thành phố Hồ Chí Minh: năm 1988, có 313 trường hợp; năm1992, có 639 trường hợp; năm 2000, có khoảng 3.222 bệnh nhân [2]. Điều trị thiếu máu cơ tim cục bộ (với mục tiêu giảm nhu cầu tiêu thụ oxycơ tim, tăng tưới máu tế bào cơ tim) gồm nhiều phương pháp: điều trị nộibằng thuốc, can thiệp mạch vành qua da, phẫu thuật bắc cầu chủ vành, mớiđây là điều trị tế bào gốc. Phẫu thuật bắc cầu chủ vành là phương pháp điều trị kinh điển của bệnhhẹp động mạch vành do xơ vữa, có ưu điểm tái tưới máu lâu bền và đượckhuyến cáo lựa chọn trong những trường hợp tổn thương nặng nhiều độngmạch, nhất là những trường hợp tổn thương cả 3 thân động mạch vành chính, 2tổn thương thân chung động mạch vành trái,...Các nghiên cứu gần đây chothấy phẫu thuật có lợi hơn so với can thiệp qua da [3],[4]. Tài liệu hướng dẫnlâm sàng mới nhất của các hội tim mạch, phẫu thuật tim mạch lồng ngực châuÂu và Mỹ đều khuyến cáo chỉ định phẫu thuật bắc cầu chủ vành ở nhóm bệnhnhân này [5-6]. Tuy những nghiên cứu về phẫu thuật hẹp động mạch vành có từ rấtsớm, bắc cầu chủ vành chỉ thực sự phát triển cùng với phẫu thuật tim khicó sự ra đời của tuần hoàn ngoài cơ thể vào những năm 1950s của thế kỷtrước. Nhờ sự phát triển của hệ thống tuần hoàn ngoài cơ thể và phương phápchụp động mạch vành chọn lọc cho hình ảnh giải phẫu hệ động mạch vànhthượng tâm mạc, bắc cầu chủ vành truyền thống (sử dụng máy tim phổi nhântạo, làm ngừng tim) đã trở thành tiêu chuẩn trong phẫu thuật động mạch vành,là loại phẫu thuật phổ biến nhất trong phẫu thuật tim hở. Tại nhiều trung tâm phẫu thuật tim mạch trong nước, bắc cầu chủ vànhđã trở thành thường quy. Đã có các công trình của các nhóm tác giả khácnhau được công bố. Tuy nhiên, những nghiên cứu riêng ở nhóm bệnh nhânhẹp ba thân động mạch còn ít và nhiều khía cạnh còn chưa được khai thác,chưa có nghiên cứu nào về những bệnh nhân được tưới máu đủ 3 nhánh độngmạch vành chính. Trung tâm tim mạch bệnh viện E là một trong những trungtâm có số lượng ca phẫu thuật tim hở lớn trong cả nước, trong đó bắc cầu chủvành là phẫu thuật thường gặp. Vì vậy chúng tôi tiến hành đề tài “Nghiêncứu kết quả phẫu thuật bắc cầu chủ vành ở bệnh nhân hẹp ba thân độngmạch vành tại trung tâm tim mạch bệnh viện E” nhằm hai mục tiêu:1. Đánh giá kết quả phẫu thuật bắc cầu chủ vành ở bệnh nhân hẹp ba thân động mạch vành tại trung tâm tim mạch bệnh viện E.2. Xác định một số yếu tố liên quan tới kết quả phẫu thuật. 3 Chương 1 TỔNG QUAN TÀI LIỆU1.1. Giải phẫu hệ động mạch vành Động mạch vành (ĐMV) là nhánh bên đầu tiên của động mạch chủ, xuấtphát từ 2 lỗ ĐMV vành trong xoang Valsalva. Từ lỗ ĐMV trái cho thân chungđộng mạch vành trái, sau đó tách ra thành 2 động mạch vành chính bên trái:động mạch mũ và động mạch liên thất trước. Từ lỗ ĐMV phải cho động mạchvành phải. Động mạch vành phải cùng với động mạch mũ và động mạch liênthất trước tạo nên 3 thân ĐMV chính chạy trên thượng tâm mạc. Các thânmạch này cùng với các nhánh của nó tạo nên vòng mạch trên bề mặt cơ tim:vòng mạch trong rãnh nhĩ thất giữa động mạch vành phải và động mạch mũ,vòng mạch giữa 2 thất được tạo bởi động mạch liên thất trước và động mạchliên thất sau. Từ các vòng mạch này cho các nhánh bên vào thành tim và cácnhánh vách đi vào vách liên thất.Hình 1.1: Sơ đồ giải phẫu vị trí bình thường các lỗ vành và 4 nhánh chính [7] 41.1.1. Các lỗ động mạch vành Có 2 lỗ ĐMV phải và trái xuất phát từ hai xoang Valsalva tương ứng. Vịtrí bình thường ở giữa xoang hoặc tiếp giáp xoang ống. Vị trí này giúp cho việctưới máu ĐMV trong thì tâm trương đạt được được mức độ tối ưu. Có nhữngthay đổi nhỏ về vị trí lỗ ĐMV được coi là bình thường: Vlodaver và cộng sự trên50 mẫu nghiên cứu nhận thấy 4 kiểu xuất phát của lỗ vành: lỗ động mạch vànhtrái và phải nằm dưới ranh giới xoang - ống (56%); lỗ vành phải nằm bên dưới,lỗ vành trái nằm bên trên (30%); lỗ vành phải nằm bên trên, lỗ vành trái nằm bêndưới (8%), cả 2 lỗ vành đều nằm bên trên (6%). Trường hợp hiếm gặp lỗ vànhnằm cao > 1cm so với ranh giới xoang ống được coi là bất thường [8],[9]. Nhìn chung lỗ ĐMV trái nằm ở trung tâm xoang Valsalva hơn, lỗ ĐMVphải lệch về bên phải xoang hơn. Do có mối tương quan chặt chẽ giữa nguyênủy của lỗ ĐMV với vị trí c ...