Luận án Tiến sĩ Y học: Nghiên cứu mối liên quan nồng độ dioxin với một số hormone trong máu ở người làm việc tại các sân bay quân sự Biên Hòa, Đà Nẵng và Phù Cát

Luận án Tiến sĩ Y học "Nghiên cứu mối liên quan nồng độ dioxin với một số hormone trong máu ở người làm việc tại các sân bay quân sự Biên Hòa, Đà Nẵng và Phù Cát" trình bày xác định nồng độ dioxin và một số hormone nội tiết trong máu ở người làm việc tại các sân bay quân sự Biên Hòa, Đà Nẵng và Phù Cát; Phân tích mối liên quan nồng độ dioxin với một số hormone nội tiết trong máu của người làm việc tại các sân bay quân sự Biên Hòa, Đà Nẵng và Phù Cát.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Luận án Tiến sĩ Y học: Nghiên cứu mối liên quan nồng độ dioxin với một số hormone trong máu ở người làm việc tại các sân bay quân sự Biên Hòa, Đà Nẵng và Phù Cát1 ĐẶTVẤNĐỀ Từnăm1961đếnnăm1972,QuânđộiHoaKỳđãtiếnhànhChiếndịchRanchHand,phunrảikhoảng80triệulítchấtdiệtcỏ,trongđóchủyếulàchấtdacam,mộthỗnhợpcủa24D(2,4dichlorophenoxyaceticacid)và2,4,5T(trichlorophenoxyaceticacid).Trongquátrìnhsảnxuấtchấtđộchóahọcvớithànhphầnlà2,4Dvà2,4,5Tsinhmộtsảnphẩmphụngoàimongmuốnlàdioxin.CácnhàkhoahọctrênThế giớiđềucóchungnhậnxét:Dioxinlàchấtđộcnhấtdoconngườitìmravàtạora.Chínhdioxincótrong cácchấtdiệtcỏđượclưugiữtạicácsânbayquânsựBiênHòa,ĐàNẵng, PhùCátvàsửdụngởMiềnNamViệtNam,đãđểlạihậuquảnặngnềđốivớisứckhỏeconngười[1],[2],[3],[4]. ĐãcórấtnhiềunghiêncứucủacácnhàkhoahọcViệtNam,HoaKỳ, NhậtBản…về táchạicủadioxinđốivớiconngười.Nhữngnghiêncứudịchtễhọcđãđượcthựchiệntrênnhữngngườiphơinhiễmdioxinvàchỉranhữngbệnh/tậtliênquanđếndioxin.Tuynhiên,chođếnnay,ngườitavẫnchưatìmthấymốiliênquanchặtchẽcótínhđặchiệugiữadioxinvà bệnh/tật,giữadioxinvớinhữngbiếnđổivềgen,miễndịch,hormone… Dioxinvàcácchấtgiốngdioxin(dioxinlikecompounds,DLCs)đượcxếpvàonhómcáchóachấtgâyrốiloạnnộitiết(EDCs).HiệpHộinộitiết vàCơquanbảovệmôitrườngHoaKỳđưarađịnhnghĩaEDClà“mộthóachất/hỗnhợpcácchấthóahọcngoạisinh,canthiệpvàobấtkỳ khâunàotrongcơ chế hoạtđộngcủacáchormone”.EDCsđượcquantâmvàngàycàngcónhiềunghiêncứuvề sự ảnhhưởngcủachúngđếnhệ thốngnội tiết(đặcbiệtlàcáctrụcnộitiết:trụcdướiđồituyếnyêntuyếngiáp; trụcdướiđồituyếnyêntuyếnsinhdục;trụcdướiđồituyếnyên 2tuyến thượng thận). Mục tiêu tác động không chỉ giới hạn ở mộttuyến/trụcnộitiết.Nhữngnghiêncứutrênđộngvậtđếncácquầnthểngườiđềunhậnđịnhdioxinlàchấtgâyrốiloạnnộitiếtđiểnhình,trongđótrụcnộitiếtdướiđồituyếnyêntuyếngiápvàtuyếnsinhdụclàcácmụctiêunổibật[5],[6],[7],[8],[9]. ĐãcómộtsốnghiêncứuvềbiếnđổinồngđộhormonetrongcơthểdocácnhàkhoahọcNhậtBảnvàcộngsự thựchiện ở nhữngngườiphụnữvàconcủahọtạinhữngvùngtrướcđâychịuảnhhưởngcủachấtdiệtcỏ códioxin ở MiềnNamViệtNam;sosánhvớinhómchứng ở cácvùngphíaBắc.Cácnghiêncứubướcđầuchothấycómộtsố liênquangiữa nồngđộ dioxinvớinồngđộ cáchormonetuyếnthượngthận.MốitươngquannàykhôngtuyếntínhmàthườngcódạnghìnhchuônghoặchìnhchữU,điềuđóchothấytácđộngcủadioxingâyranhữngrốiloạn/biếnđổinồngđộcáchomronetrongcơthểmộtcáchphứctạptrongmạnglướitácđộngqualạigiữacáchormonevàkhôngđơnthuầntheomộthướngduynhấtlàứcchếhaytăngcường[10],[11]. Nhữngkếtquả nghiêncứutrênđãđặtracáccâuhỏivề sự liênquangiữadioxinvớihormonecủacáctrụcnộitiếtkhácnhau;sựliênquangiữabiếnđổihormonevớicácbệnhlý ở nhữngngườiphơinhiễmdioxin,đặcbiệtlàcácđốitượngvẫnđangtiếptụccónhữngnguycơ phơinhiễmdioxin.Vì vậy, nghiên cứu làmrõ táchại của dioxin đối với biến đổihormonecóýnghĩaquantrọngtrongviệcchẩnđoánbệnh/tậtvàđiềutrịchonhữngngườibịphơinhiễmdioxin.3 Từthựctếđóchúngtôithựchiệnđềtài: “Nghiêncứumốiliênquannồngđộ dioxinvớimộtsố hormonetrongmáu ở ngườilàmviệctạicácsânbayquânsựBiênHòa,ĐàNẵngvàPhùCát”vớicácmụctiêu: 1.Xácđịnhnồngđộ dioxinvàmộtsố hormonenộitiếttrongmáu ởngườilàmviệctạicácsânbayquânsựBiênHòa,ĐàNẵngvàPhùCát. 2.Phântíchmốiliênquannồngđộdioxinvớimộtsốhormonenộitiết trongmáucủangườilàmviệctạicácsânbayquânsự BiênHòa,ĐàNẵngvàPhùCát. CHƯƠNG1. TỔNGQUANTÀILIỆU1.1.TỔNGQUANVỀDIOXIN1.1.1.Cấutrúchóahọccủadioxin Thuậtngữ dioxinđượcsử dụngvàđề cậpđến75chấtđồngloại (congeners)củapolychlorinateddibenzopdioxin(PCDD)và135chấtđồngloạicủapolychlorinateddibenzofuran(PCDF). Cấutrúccơ bảncủaPCDDvàPCDFlàhaivòngbenzeneđượcnốivớinhaubởi2cầunốiOxy(đốivớiPCDD)hoặc1cầunốiOxy(đốivớiPCDF).Đâylàhainhómestebavòng,phẳng,cóthểcó8nguyêntửClo(Cl)gắnvàonguyêntửcarbonởvịtrítừ1 4vàtừ69(Hình1.1).ChỉnhữngđồngloạichứacácnguyêntửCl ởđồngthờicácvịtrí2,3,7,8mớicóđộctínhđángkể.NhómPCDDcó7đồngloại vànhómPCDFcó10đồngloạicóđặcđiểmnày[1],[12],[13],[14].4 Hình1.1.Cấutrúcchungcủadioxinvàcáchợpchấttươngtựdioxin *Nguồn:TheoMarinkovi N.vàcs.(2010)[12],[14].1.1.2.Sựxâmnhậpvàtíchlũysinhhọccủadioxin Hình1.2.Conđườngphơinhiễmdioxintừ môitrườngvàocơ thể người *Nguồn:TheoLêKếSơnvàcs.(2014)[15]5 Cácnghiêncứuchỉ rarằngtrên90%lượngdioxinxâmnhậpvàocơthểngườilàquađườngtiêuhóa(ănuống).Sựxâmnhậpquađườnghôhấpvàngấmquadachỉchiếmtỷlệthấp(Hình1.2).Cácnguồnthựcphẩm,đặcbiệtlànhómthịt,cá,trứngvàsữađóngvaitròquantrọngtrongviệchấp thụdioxinvàocơthểngười[2],[16],[17]. Dioxincóđặctínhkhôngtantrongnước,tantrongmỡ,khảnăngtích tụ lẫntíchlũysinhhọcnênsự hấpthụ quađườngtiêuhóaphụ thuộcrấtnhiềuvàoloạithựcphẩmônhiễm.Tíchlũysinhhọc(bioaccumulation)làtổnghợpcủahaiquátrìnhtíchtụsinhhọc(bioconcentration)vàphóngđạisinhhọc(biomagnification).Tích ...