Luận án tiến sĩ Y học: Nghiên cứu phẫu thuật cắt dịch kính điều trị lỗ hoàng điểm

Đề tài: “Nghiên cứu phẫu thuật cắt dịch kính điều trị lỗ hoàng điểm” với các mục tiêu sau: Đánh giá kết quả phẫu thuật điều trị lỗ hoàng điểm. Phân tích một số yếu tố liên quan đến kết quả phẫu thuật.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Luận án tiến sĩ Y học: Nghiên cứu phẫu thuật cắt dịch kính điều trị lỗ hoàng điểm 1 ĐẶT VẤN ĐỀ Lỗ hoàng điểm là một bệnh khá phổ biến trên lâm sàng, gây giảm thị lựctừ mức nhẹ cho đến trầm trọng. Trước kia, lỗ hoàng điểm được các nhà nhãnkhoa coi là một bệnh khó, cả về chẩn đoán cũng như điều trị. Ngày nay, vớisự phát triển của các kỹ thuật hiện đại, lỗ hoàng điểm có thể được chẩn đoánchính xác và điều trị thành công bằng phẫu thuật. Trên thế giới, lỗ hoàng điểm bắt đầu được điều trị phẫu thuật thành côngtừ năm 1991 [1]. Tuy nhiên, phải sang đến những năm 2000, phương phápphẫu thuật lỗ hoàng điểm mới thực sự hoàn thiện và cho kết quả cao. Nhữngnăm gần đây, nhiều tác giả trên thế giới đã báo cáo thành công phẫu thuật lỗhoàng điểm với số lượng bệnh nhân ngày càng lớn. Ở Việt Nam, lỗ hoàng điểm đã được các nhà nhãn khoa quan tâm từ lâu,nhưng do điều kiện kỹ thuật chưa cho phép nên trong thời gian dài, lỗ hoàngđiểm chưa có phương pháp điều trị thực sự hiệu quả. Hiện nay, chưa có báocáo nào ước tính tỷ lệ mắc lỗ hoàng điểm trong cộng đồng. Tuy nhiên, theomột số nghiên cứu, ở Mỹ tỷ lệ mắc lỗ hoàng điểm chiếm khoảng 0,33% dânsố trên 50 tuổi, ở Ấn Độ và Trung Quốc bệnh này có tỷ lệ vào khoảng 0,16%- 0,17% trên tổng số dân [2]. Với cách ước tính tỷ lệ như trên, rõ ràng sốlượng bệnh nhân mắc lỗ hoàng điểm còn tồn tại trong dân cư cần được điềutrị là rất lớn. Tại Bệnh viện Mắt Trung ương, phẫu thuật điều trị lỗ hoàng điểm đãđược thực hiện trong những năm gần đây với sự đầu tư nhiều trang thiết bịhiện đại cùng với đội ngũ phẫu thuật viên giàu kinh nghiệm, đã ngày càng đạtđược kết quả thành công cao. Tác giả Cung Hồng Sơn năm 2011 đã báo cáotỷ lệ thành công về giải phẫu của phẫu thuật lỗ hoàng điểm là 92,3% và61,5% cải thiện thị lực tốt trên 2 hàng sau phẫu thuật [3]. Bùi Cao Ngữ (2013) 2thực hiện trên 45 mắt lỗ hoàng điểm do chấn thương đụng dập, đạt tỷ lệ thànhcông về giải phẫu 78,9%, thị lực tăng trên 2 hàng đạt 60,1% [4]. Kỹ thuật phổbiến được các tác giả áp dụng là phẫu thuật cắt dịch kính, bóc màng ngăntrong và bơm khí nở nội nhãn. Tuy nhiên, đây là một kỹ thuật phẫu thuật phứctạp, nên việc chỉ định cũng như việc thực hiện phẫu thuật đòi hỏi phải chínhxác. Mặc dù hiện nay chúng ta đã và đang thực hiện phẫu thuật này, nhưngcần có những báo cáo đầy đủ để có một cách nhìn hệ thống hơn. Xuất phát từ những nhu cầu thực tế bức thiết ấy, chúng tôi thấy cần phảicó một nghiên cứu cụ thể hơn về phẫu thuật điều trị lỗ hoàng điểm. Chính vìvậy, chúng tôi tiến hành đề tài: “Nghiên cứu phẫu thuật cắt dịch kính điềutrị lỗ hoàng điểm” với các mục tiêu sau: 1- Đánh giá kết quả phẫu thuật điều trị lỗ hoàng điểm. 2- Phân tích một số yếu tố liên quan đến kết quả phẫu thuật. 3 CHƯƠNG 1 TỔNG QUAN1.1. ĐẠI CƯƠNG LỖ HOÀNG ĐIỂM1.1.1. Sơ lược giải phẫu võng mạc hoàng điểm – dịch kính1.1.1.1. Giải phẫu võng mạc Võng mạc là một màng mỏng trong suốt, có nguồn gốc thần kinh, nằmbao bọc mặt trong phần sau của nhãn cầu, phía trong màng bồ đào và củngmạc. Từ trong ra ngoài, võng mạc được chia làm 10 lớp, bao gồm: màng giớihạn trong, lớp sợi thần kinh võng mạc, lớp tế bào hạch, lớp rối trong, lớp nhântrong, lớp rối ngoài, lớp nhân ngoài, màng giới hạn ngoài, lớp tế bào thầnkinh cảm thụ, lớp biểu mô sắc tố võng mạc [5]. Hình 1.1. Cấu tạo võng mạc [6]1.1.1.2. Vùng hoàng điểm Hoàng điểm có màu vàng, ở trung tâm cực sau của nhãn cầu, kích thướckhoảng 4,5 x 3mm, có hình bầu dục, chính giữa lõm xuống gọi là hố trung tâm 4(đường kính khoảng 0,3mm), nằm ở phía ngoài cách trung tâm gai thị mộtkhoảng tương đương với 3 lần đường kính gai thị và thấp hơn trung tâm gai thịkhoảng 0,8mm. Phân vùng của hoàng điểm: hố trung tâm; hoàng điểm; vùngquanh hoàng điểm; vùng cạnh hoàng điểm. Hình 1.2. Giới hạn vị trí cực sau võng mạc và hoàng điểm [7] Vùng hoàng điểm có từ hai lớp tế bào hạch trở lên, trung tâm hoàngđiểm chỉ có những tế bào nón kích thước nhỏ và dài hơn so với ở chu biên(20.000 - 30.000 tế bào nón), còn các yếu tố chống đỡ và dẫn truyền đều bịđẩy về phía vùng bờ của hoàng điểm. Tại vùng bờ của hoàng điểm, ngoài cáctế bào nón còn có các tế bào que.1.1.1.3. Giải phẫu dịch kính và phân cách bề mặt dịch kính hoàng điểm  Cấu tạo dịch kính Dịch kính là chất dạng nhầy trong suốt, chứa đầy buồng sau của nhãncầu, chiếm khoảng 2/3 thể tích nhãn cầu. Cấu tạo chủ yếu là nước, có lướicollagen, chất cơ bản giàu acid hyaluronic và tế bào dịch kính. Vùng đáy dịch kính hay còn gọi là nền dịch kính (vitreous base), là vùngquan trọng liên quan đến nhiều bệnh lý khác nhau, vùng nền lan dần ra sautheo tuổi. Màng dịch kính ở phía trước dính vào thể thủy tinh, ở phía sau dính 5với võng mạc ở hoàng điểm, đĩa thị và đôi khi còn dính với những mạch máuvõng mạc.  Chức năng của dịch kính Chức năng phát triển: dịch kính duy trì cấu trúc và sự tổng hợp collagen. Chức năng quang học: do dịch kính là môi trường trong suốt nên có chứcnăng quang học, dịch kính duy trì được hình thể của nhãn cầu cho ánh sángtruyền qua không bị sai lệch. Chức năng cơ học: nhờ đặc tính nhầy lỏng, thể tích lớn nên dịch kính cóvai trò quan trọng trong việc bảo vệ cấu trúc nội nhãn. Chức năng sinh lý và chuyển hóa: là nơi chuyển hóa các chất dinh dưỡngcần thiết cho võng mạc.1.1.1.4. Sinh lý học dịch kính võng mạc bình thường Dịch kính bao gồm các sợi collagen chạy theo hướng trước sau qua trungtâm nhãn cầu, hòa lẫn vào vùng nền dịch kính trước và chèn vào vỏ dịch kínhsau. Khoang giữa các sợi collagen được duy trì bởi protein opticin và các sợifibrin. Những khoản ...