Luận văn Thạc sĩ Khoa học lâm nghiệp: Đề xuất một số giải pháp quản lý rừng trên cơ sở cộng đồng tại xã Triệu Nguyên, thuộc vùng đệm khu bảo tồn thiên nhiên Đakrông tỉnh Quảng Trị

Mục tiêu của đề tài là phát huy năng lực nội sinh của cộng đồng nhằm quản lý bền vững tài nguyên rừng, phục vụ phát triển kinh tế - xã hội xã Triệu Nguyên nhằm góp phần bảo vệ tài nguyên KBTTN Đakrông, tỉnh Quảng Trị. Mời các bạn cùng tham khảo nội dung chi tiết.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Luận văn Thạc sĩ Khoa học lâm nghiệp: Đề xuất một số giải pháp quản lý rừng trên cơ sở cộng đồng tại xã Triệu Nguyên, thuộc vùng đệm khu bảo tồn thiên nhiên Đakrông tỉnh Quảng TrịBé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o bé n«ng nghiÖp vµ ptnt trêng ®¹i häc l©m nghiÖp Bïi c«ng phó ®Ò xuÊt mét sè gi¶i ph¸pqu¶n lý rõng trªn c¬ së céng ®ång t¹i x·triÖu nguyªn, thuéc vïng ®Öm khu b¶o tån thiªn nhiªn ®akr«ng-tØnh qu¶ng trÞ luËn v¨n th¹c sÜ khoa häc l©m nghiÖp Hµ T©y - 2007Bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o bé n«ng nghiÖp vµ ptnt trêng ®¹i häc l©m nghiÖp Bïi c«ng phó ®Ò xuÊt mét sè gi¶i ph¸pqu¶n lý rõng trªn c¬ së céng ®ång t¹i x·triÖu nguyªn, thuéc vïng ®Öm khu b¶o tån thiªn nhiªn ®akr«ng-tØnh qu¶ng trÞ Chuyªn ngµnh: L©m häc M· sè: 60.62.60 luËn v¨n th¹c sÜ khoa häc l©m nghiÖp Ngêi híng dÉn khoa häc: TS NguyÔn ThÞ B¶o L©m Hµ T©y – 2007 -1- §Æt vÊn ®Ò Khu b¶o tån thiªn nhiªn §akr«ng ®îc thµnh lËp theo quyÕt ®Þnh 768/Q§-UB ngµy 09/04/2001. §©y lµ hÖ sinh th¸i rõng ®iÓn h×nh cña vïng nóithÊp Trung bé, n¬i cã tÝnh ®a d¹ng sinh häc cao, cã nhiÒu loµi ®éng thùc vËtquý hiÕm ®îc nhiÒu nhµ khoa häc trong vµ ngoµi níc quan t©m nghiªn cøu. TriÖu Nguyªn lµ mét x· vïng ®Öm Khu b¶o tån thiªn nhiªn §aKr«ng- tØnhQu¶ng TrÞ n»m trong khu vùc phßng hé ®Çu nguån s«ng Th¹ch H·n. Víi diÖn tÝch ®Êts¶n xuÊt n«ng l©m nghiÖp réng lín chiÕm 89,1% tæng diÖn tÝch ®Êt tù nhiªn, ®©y lµnguån tµi nguyªn quý gi¸ vµ phong phó nhÊt cña ®Þa ph¬ng. Trong nhiÒu n¨m qua, dokhai th¸c vµ sö dông rõng bÊt hîp lý, ho¹t ®éng khai th¸c vµ s¨n b¾n tr¸i phÐp ngµy mçigia t¨ng ®· lµm cho tµi nguyªn rõng tù nhiªn ë ®©y suy gi¶m nghiªm träng, kh¶ n¨ngcung cÊp l©m s¶n, phßng hé, c¶i t¹o m«i trêng...kh«ng ®¸p øng ®îc yªu cÇu ®Æt ra.Do vËy, h¹n h¸n, lò lôt x¶y ra hµng n¨m g©y nhiÒu thiÖt h¹i cho c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt. Tríc t×nh tr¹ng ®ã, nhµ níc ®· cã nhiÒu chñ tr¬ng, chÝnh s¸ch vµ dù¸n cho ho¹t ®éng qu¶n lý b¶o vÖ vµ ph¸t triÓn tµi nguyªn rõng. Song hiÖntîng s¨n b¾t, khai th¸c gç tr¸i phÐp vÉn thêng xuyªn x¶y ra lµm cho tµinguyªn rõng tiÕp tôc suy gi¶m. Nh÷ng nghiªn cøu gÇn ®©y cho thÊy, méttrong nh÷ng nguyªn nh©n chñ yÕu lµm gi¶m hiÖu lùc cña c¸c chÝnh s¸ch qu¶nlý tµi nguyªn rõng cña níc ta lµ do thiÕu sù tham gia cña céng ®ång. VËy lµm thÕ nµo ®Ó n©ng cao néi lùc cña céng ®ång, ph¸t huy nh÷ngtiÒm n¨ng s½n cã vµ l«i cuèn céng ®ång tham gia vµo c¸c ho¹t ®éng qu¶n lýtµi nguyªn rõng v× môc tiªu ph¸t triÓn bÒn v÷ng cña ®Þa ph¬ng. §©y lµ bµito¸n khã gi¶i ®¸p kh«ng chØ cña chÝnh quyÒn c¸c cÊp, c¸c nhµ khoa häc mµcña c¶ ngêi d©n ®Þa ph¬ng. Nh»m gãp phÇn gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trªn, chóng t«i tiÕn hµnh nghiªn cøu®Ò tµi: “§Ò xuÊt mét sè gi¶i ph¸p qu¶n lý rõng trªn c¬ së céng ®ång t¹i x·TriÖu Nguyªn, thuéc vïng ®Öm Khu b¶o tån thiªn nhiªn §akr«ng-tØnh Qu¶ngTrÞ.” -2- Ch¬ng 1 Tæng quan vÊn ®Ò nghiªn cøu 1.1. NhËn thøc chung vÒ vÊn ®Ò nghiªn cøu. 1.1.1. Qu¶n lý rõng trªn c¬ së céng ®ång. Kh¸i niÖm céng ®ång ®îc hiÓu lµ nhãm ngêi sèng trªn cïng mét khuvùc, vµ thêng cïng nhau chia sÎ c¸c môc tiªu chung, c¸c luËt lÖ x· héi chungvµ / hoÆc cã thÓ cã quan hÖ gia ®×nh víi nhau ( Darcy Davis Case ,1990). Nh vËy: Trong ph¹m vi nghiªn cøu ®Ò tµi nµy, céng ®ång ®Þa ph¬ng®îc hiÓu theo nghÜa: lµ th«n xãm vµ lµ céng ®ång d©n c th«n, lµng, b¶n,céng ®ång dßng hä, c¸c d©n téc hoÆc nhãm ngêi cã nh÷ng ®Æc ®iÓm vµ lîiÝch chung... Qu¶n lý tµi nguyªn rõng trªn c¬ së céng ®ång lµ qu¶n lý tµi nguyªn mµtrong ®ã ph¸t huy ®îc n¨ng lùc néi sinh cña céng ®ång cho ho¹t ®éng qu¶nlý. Nh÷ng gi¶i ph¸p qu¶n lý tµi nguyªn rõng trªn c¬ së céng ®ång lu«n chøa®ùng nh÷ng s¾c th¸i cña phong tôc, tËp qu¸n, ý thøc t«n gi¸o, nhËn thøc , kiÕnthøc cña ngêi d©n, ®Æc ®iÓm quan hÖ gia ®×nh, hä hµng, lµng xãm, cña chÝnhs¸ch, luËt ph¸p...Trong khi c¸c níc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn ®Ò cao vai trß c¸nh©n, th× c¸c níc ®ang ph¸t triÓn mµ ®Æc biÖt lµ ë vïng Ch©u ¸- Th¸i B×nhD¬ng vÊn ®Ò gia ®×nh vµ céng ®ång l¹i ®îc ®¸nh gi¸ cao. Trong nhiÒutrêng hîp, qu¶n lý tµi nguyªn thiªn nhiªn trªn c¬ së céng ®ång ®· ®em l¹inh÷ng hiÖu qu¶ to lín cho ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi vµ b¶o vÖ m«i trêng sinhth¸i [31]. Qu¶n lý rõng trªn c¬ së céng ®ång lµ ho¹t ®éng qu¶n lý rõng ®îc thùchiÖn trªn diÖn tÝch ®îc giao cho c¸c hé gia ®×nh, c¸c nhãm hé, c¸c tæ chøcchÝnh trÞ x· héi ë th«n b¶n, hay cho c¶ th«n b¶n. Trªn c¬ së giao ®Êt l©mnghiÖp, c¸c tæ chøc l©m nghiÖp cña nhµ níc hæ trî céng ®ång th«n b¶n tùqu¶n lý mét c¸ch bÒn v÷ng tµi nguyªn rõng dùa trªn sù phèi hîp vµ hîp t¸c -3-gi÷a c¸c thµnh viªn trong céng ®ång còng nh gi÷a céng ®ång víi tæ chøcchÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng. Qu¶n lý bÒn v÷ng nguån tµi nguyªn rõng t¹i céng®ång nh»m ®¹t c¸c môc tiªu t¨ng thu nhËp, t¨ng c¸c s¶n phÈm lÊy tõ rõng,t¨ng ®é che phñ cña rõng, c¶i thiÖn nguån níc nhng kh«ng tr¸i víi ph¸pluËt cña nhµ níc. Nh vËy, qu¶n lý rõng dùa trªn c¬ së céng ®ång lµ tÊt c¶c¸c ho¹t ®éng qu¶n lý rõng do ngêi d©n th«n b¶n(hé gia ®×nh, nhãm hé,th«n, b¶n) thùc hiÖn trªn diÖn tÝch ®Êt l©m nghiÖp ®îc giao vµ kho¸n trªn c¬së hîp t¸c gi÷a c¸c thµnh viªn trong céng ®ång víi c¸c tæ chøc ngoµi céng®ång [7]. 1.1.2. Vïng ®Öm vµ quy chÕ qu¶n lý vïng ®Öm ë ViÖt Nam. GÇn ®©y nhÊt, kh¸i niÖm vïng ®Öm ®îc thÓ chÕ ho¸ trong quyÕt ®Þnhsè 186/2006/Q§ - TTg cña ChÝnh phñ. Mét lÇn n÷a vïng ®Öm ®îc x¸c ®Þnhn»m ngoµi KBT vµ kh«ng thuéc KBT. Trong quyÕt ®Þnh nµy ®· ®Ò cËp 1 c¸cht¬ng ®èi toµn diÖn vÒ vÞ trÝ, chøc n¨ng, nhiÖm vô, c¸c ho¹t ®éng vµ sù phèi ...