Luận văn Thạc sĩ Khoa học lâm nghiệp: Nghiên cứu một số giải pháp quản lý rừng bền vững ở xã Bát Mọt thuộc vùng đệm Khu bảo tồn thiên nhiên Xuân Liên - Thanh Hoá

Luận văn góp phần xây dựng cơ sở khoa học cho những giải pháp quản lý rừng bền vững tại vùng đệm các khu BTTN và VQG ở Việt Nam; đề tài đưa ra được một số giải pháp kinh tế, xã hội, và khoa học công nghệ nhằm quản lý rừng bền vững tại xã Bát Mọt thuộc vùng đệm khu Bảo tồn thiên nhiên Xuân Liên.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Luận văn Thạc sĩ Khoa học lâm nghiệp: Nghiên cứu một số giải pháp quản lý rừng bền vững ở xã Bát Mọt thuộc vùng đệm Khu bảo tồn thiên nhiên Xuân Liên - Thanh Hoá 1 §Æt vÊn ®Ò Trong nh÷ng thËp kû gÇn ®©y, sù suy gi¶m tµi nguyªn rõng cïng víinh÷ng hÖ qu¶ sinh th¸i nghiªm träng cña nã ®· trë thµnh mèi quan t©m cña toµnthÕ giíi, ngêi ta hiÓu ®îc r»ng mÊt rõng chÝnh lµ nguyªn nh©n quan trängnhÊt cña sù gi¶m sót ®a d¹ng sinh häc, gia t¨ng hiÖu øng nhµ kÝnh, tho¸i ho¸®Êt ®ai vµ biÕn ®æi khÝ hËu - nh÷ng hiÖn tîng ®ang ®e do¹ sù tån t¹i l©u dµicña sù sèng trªn toµn hµnh tinh [48] [49]. Sù mÊt rõng còng trë thµnh vÊn ®Ò quan träng ë ViÖt Nam. Nã kh«ng chØ thÓhiÖn ë sù thu hÑp vÒ diÖn tÝch hµng tr¨m ngh×n hÐc ta mçi n¨m, mµ cßn thÓ hiÖn ë sùsuy gi¶m tr÷ lîng vµ c¹n kiÖt c¸c gièng loµi cã gi¸ trÞ. MÊt rõng ®· trë thµnhnguyªn nh©n chñ yÕu cña sù tho¸i ho¸ ®Êt ®ai, c¹n kiÖt nguån níc vµ møc ®é trÇmträng cña c¸c thiªn tai, nã ®ang ®e do¹ sù tån t¹i l©u dµi cña kh¾p c¸c vïng ®Êtníc, ®Æc biÖt nghiªm träng lµ c¸c vïng ®Çu nguån - n¬i mµ cuéc sèng phô thuécchñ yÕu vµo rõng vµ c¸c hÖ thèng canh t¸c trªn ®Êt dèc [49]. ë c¸c x· vïng ®Öm Khu b¶o tån thiªn nhiªn Xu©n Liªn d©n sè t¨ng lªn kh¸nhanh trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y ®· g©y ¸p lùc lín ®Õn tµi nguyªn rõng. Ngêi takh«ng chØ t¸c ®éng ®Õn rõng b»ng c¸ch khai th¸c gç cñi, s¨n b¾n phôc vô cho nhucÇu cña hé gia ®×nh mµ cßn khai th¸c ®Ó mua b¸n, trao ®æi, thËm chÝ ph¸t n¬ng lµmrÉy. Nh÷ng ho¹t ®éng nµy kh«ng chØ diÔn ra ë vïng ®Öm mµ cßn c¶ ë nh÷ng diÖntÝch cÇn b¶o vÖ nghiªm ngÆt cña Khu b¶o tån. HËu qu¶ lµm cho sè lîng vµ chÊtlîng rõng ngµy cµng bÞ gi¶m sót, c«ng t¸c qu¶n lý rõng ë ®Þa ph¬ng gÆp nhiÒukhã kh¨n. Mét nhiÖm vô cÊp b¸ch ®îc ®Æt ra lµ ph¶i nghiªn cøu t×m ra gi¶i ph¸pqu¶n lý b¶o vÖ rõng, võa n©ng cao ®êi sèng ngêi d©n vïng ®Öm võa gãp phÇn b¶otån ®a d¹ng sinh häc cho khu b¶o tån. Nh»m gãp phÇn gi¶i quyÕt nhiÖm vô trªn, chóng t«i thùc hiÖn ®Ò tµi Nghiªncøu mét sè gi¶i ph¸p qu¶n lý rõng bÒn v÷ng ë x· B¸t Mät thuéc vïng ®Öm Khub¶o tån thiªn nhiªn Xu©n Liªn- Thanh Ho¸. 2 Ch¬ng 1 Tæng quan vÊn ®Ò nghiªn cøu1.1. kh¸i niÖm vÒ qu¶n lý rõng bÒn v÷ng Tríc ®©y, rõng tù nhiªn bao trïm phÇn lín diÖn tÝch mÆt ®Êt. Tuy nhiªn,do nh÷ng t¸c ®éng cña con ngêi nh: khai th¸c l©m s¶n qu¸ møc, ph¸ rõng lµmn¬ng rÉy, ®Êt ch¨n th¶, x©y dùng c¸c khu c«ng nghiÖp, më réng c¸c ®iÓm d©nc v.v... ®· lµm cho diÖn tÝch rõng ngµy cµng bÞ thu hÑp, tû lÖ che phñ cña rõng tùnhiªn gi¶m ®i mçi ngµy mét nhanh. Trong nh÷ng n¨m ®Çu cña thÕ kû nµy, saunhiÒu n¨m khai th¸c vµ sö dông cña con ngêi, diÖn tÝch rõng trªn thÕ giíi vÉncßn kho¶ng 60 - 65 %. Nhng chØ trong gÇn 1 thÕ kû, tÝnh ®Õn n¨m 1995 con sènµy ®· gi¶m mét nöa. Theo sè liÖu cña tæ chøc l¬ng thùc thÕ giíi th× tæng diÖntÝch rõng tù nhiªn hiÖn chØ cßn kho¶ng 3.454 triÖu ha (35% diÖn tÝch mÆt ®Êt).Mçi n¨m diÖn tÝch rõng bÞ gi¶m trung b×nh kho¶ng 20 triÖu hÐc ta. [12] ë ViÖt Nam, vµo nh÷ng n¨m 1943 tû lÖ che phñ cña rõng tù nhiªn cßnkho¶ng 43% diÖn tÝch l·nh thæ. §Õn nay, tû lÖ nµy cßn kho¶ng 36,1% (theoQuyÕt ®Þnh c«ng bè cña Bé NN&PTNT n¨m 2004), tËp trung chñ yÕu ë T©yNguyªn, §«ng nam bé vµ miÒn Trung. Rõng tù nhiªn kh«ng chØ bÞ thu hÑp vÒdiÖn tÝch mµ cßn gi¶m ®i vÒ chÊt lîng. C¸c loµi gç quý ®· bÞ khai th¸c c¹nkiÖt, c¸c loµi cho s¶n phÈm cã gi¸ trÞ cao nh l¬ng thùc, thùc phÈm, dîc liÖu,nguyªn liÖu cho c«ng nghiÖp, thñ c«ng mü nghÖ v.v... trë nªn khan hiÕm, nhiÒuloµi ®éng vËt hoang d· ®ang cã nguy c¬ tuyÖt chñng. Sù suy gi¶m diÖn tÝch vµ chÊt lîng cña rõng tù nhiªn ch¼ng nh÷ng ®· lµmxuèng cÊp mét nguån tµi nguyªn cã kh¶ n¨ng cung cÊp liªn tôc nh÷ng s¶n phÈm ®ad¹ng cho cuéc sèng con ngêi, mµ cßn kÐo theo nh÷ng biÕn ®æi nguy hiÓm cña ®iÒukiÖn sinh th¸i trªn hµnh tinh. HËu qu¶ quan träng nhÊt cña mÊt rõng trong thÕ kûqua lµ lµm cho khÝ hËu biÕn ®æi, nguån níc kh«ng æn ®Þnh, ®Êt ®ai bÞ hoang ho¸,quy m« vµ cêng ®é cña nh÷ng thiªn tai nh giã b·o, h¹n h¸n, lò lôt, ch¸y rõngngµy mét gia t¨ng. Sù mÊt rõng ®· trë thµnh nguyªn nh©n trùc tiÕp cña sù ®ãi nghÌo 3ë nhiÒu quèc gia, lµ nguyªn nh©n cña hiÓm ho¹ sinh th¸i, ®e do¹ sù tån t¹i l©u bÒncña con ngêi vµ thiªn nhiªn trªn toµn thÕ giíi. Tríc t×nh h×nh ®ã, mét yªu cÇu cÊp b¸ch ®Æt ra lµ ph¶i qu¶n lý rõng nh thÕnµo ®Ó ng¨n chÆn ®îc t×nh tr¹ng mÊt rõng, qu¶n lý mµ trong ®ã viÖc khai th¸cnh÷ng gi¸ trÞ kinh tÕ cña rõng kh«ng m©u thuÉn víi viÖc duy tr× diÖn tÝch vµ chÊtlîng cña rõng, duy tr× vµ ph¸t huy nh÷ng chøc n¨ng sinh th¸i to lín víi sù tån t¹il©u bÒn cña con ngêi vµ thiªn nhiªn. §©y còng lµ xuÊt ph¸t ®iÓm cña nh÷ng ýtëng qu¶n lý rõng bÒn v÷ng - qu¶n lý rõng nh»m ph¸t huy ®ång thêi nh÷ng gi¸ trÞvÒ kinh tÕ, x· héi vµ m«i trêng cña rõng. MÆc dï, néi dung cña qu¶n lý rõng bÒnv÷ng rÊt phong phó vµ ®a d¹ng víi nh÷ng kh¸c biÖt nhÊt ®Þnh phô thuéc vµo ®iÒukiÖn cô thÓ cña tõng ®Þa ph¬ng, tõng quèc gia, song ngêi ta còng ®ang cè g¾ng ®ara nh÷ng kh¸i niÖm ®Ó diÔn ®¹t b¶n chÊt cña nã. Theo Tæ Chøc Gç NhiÖt ®íi (ITTO) th× “Qu¶n lý rõng bÒn v÷ng lµ qu¸ tr×nhqu¶n lý ®Êt rõng cè ®Þnh ®Ó ®¹t ®îc mét hoÆc nhiÒu môc tiªu ®îc x¸c ®Þnh râ rµngcña c«ng t¸c qu¶n lý trong vÊn ®Ò s¶n xuÊt liªn tôc c¸c l©m phÈm vµ dÞch vô rõng mµkh«ng lµm gi¶m ®i ®¸ng kÓ nh÷ng gi¸ trÞ vèn cã vµ kh¶ n¨ng s¶n xuÊt sau nµy cña rõngvµ kh«ng g©y ra nh÷ng ¶nh hëng tiªu cùc th¸i qu¸ ®Õn m«i trêng vËt chÊt vµ x· héi. Theo hiÖp íc Helsinki th× “ Qu¶n lý rõng bÒn v÷ng lµ sù qu¶n lý rõng vµ ®Êtrõng mét c¸ch hîp lý ®Ó duy tr× tÝnh ®a d¹ng sinh häc, n¨ng suÊt, kh¶ n¨ng t¸i sinh, søcsèng cña rõng, ®ång thêi duy tr× tiÒm n¨ng thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng kinh tÕ, x· héi vµsinh th¸i cña chóng trong hiÖn t¹i còng nh trong t¬ng lai ...