Luận văn Thạc sĩ Khoa học lâm nghiệp: Nghiên cứu xác định chỉ số cạnh tranh trong rừng tự nhiên lá rộng thường xanh ở Tây Nguyên

Đề tài nghiên cứu góp phần phát triển phương pháp nghiên cứu chỉ số cạnh tranh của cây rừng tự nhiên và cung cấp cơ sở khoa học về cơ chế cạnh tranh của cây cá thể trong hệ sinh thái rừng nhằm xây dựng các mô hình sinh trưởng và quản lý lâm phần rừng tự nhiên.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Luận văn Thạc sĩ Khoa học lâm nghiệp: Nghiên cứu xác định chỉ số cạnh tranh trong rừng tự nhiên lá rộng thường xanh ở Tây NguyênBé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o Bé n«ng nghiÖp vµ PTNT Trêng ®¹i häc l©m nghiÖp -------------------- NGUYÔN THANH S¥N NGHI£N CøU X¸C §ÞNH CHØ Sè C¹NH TRANHTRONG RõNG tù NHI£N L¸ RéNG TH¦êNG XANH ë T¢Y NGUY£N LuËn v¨n th¹c sü khoa häc l©m nghiÖp Hµ néi - 2009Bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o Bé n«ng nghiÖp vµ PTNT Trêng ®¹i häc l©m nghiÖp -------------------- NGUYÔN THANH S¥N NGHI£N CøU X¸C §ÞNH CHØ Sè C¹NH TRANHTRONG RõNG Tù NHI£N L¸ RéNG TH¦êNG XANH ë T¢Y NGUY£N Chuyªn ngµnh: L©m häc M· sè: 60.62.60 LuËn v¨n th¹c sü khoa häc l©m nghiÖp Ngêi híng dÉn khoa häc : TS. TrÇn V¨n Con Hµ Néi - 2009 LêI C¶M ¥N §Ó kÕt thóc kho¸ häc mçi häc viªn cao häc ph¶i hoµn thµnh b¶n luËnv¨n tèt nghiÖp. Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn luËn v¨n tèt nghiÖp, t«i ®· nhËn®îc nhiÒu sù gióp ®ì nhiÖt t×nh cña c¸c thÇy c« gi¸o híng dÉn khoa häc,c¸c nhµ khoa häc, c¸c ®ång nghiÖp, b¹n bÌ gÇn xa. Cã ®îc kÕt qu¶ nh ngµy h«m nay, tríc hÕt t«i xin bµy tá lßng biÕt ¬ns©u s¾c ®Õn TS. TrÇn V¨n Con - ngêi híng dÉn khoa häc, ®· tËn t×nh híngdÉn vµ gióp ®ì trong suèt qu¸ tr×nh thùc hiÖn luËn v¨n. T¸c gi¶ xin ch©n thµnh c¶m ¬n Khoa sau §¹i häc - Trêng §¹i häcL©m nghiÖp, Phßng L©m sinh – ViÖn Khoa häc l©m nghiÖp ViÖt Nam, C¸n béc«ng nh©n viªn trung t©m TNLN Kon Hµ Nõng ®· gióp ®ì t«i trong qu¸ tr×nhthùc hiÖn luËn v¨n. Cuèi cïng, t¸c gi¶ xin bµy tá lßng biÕt ¬n ®Õn tÊt c¶ c¸c b¹n ®ångnghiÖp gÇn xa vµ ngêi th©n trong gia ®×nh ®· gióp ®ì t¸c gi¶ c¶ tinh thÇn vµvËt chÊt trong qu¸ tr×nh hoµn thµnh luËn v¨n nµy. Do thêi gian vµ kinh nghiÖm cßn h¹n chÕ, b¶n luËn v¨n nµy ch¾c ch¾nkh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt. T¸c gi¶ mong nhËn ®îc nh÷ng ý kiÕn ®ãnggãp quý b¸u cña c¸c thÇy gi¸o, c« gi¸o, c¸c nhµ khoa häc cïng b¹n bÌ ®ångnghiÖp ®Ó luËn v¨n ®îc hoµn thiÖn h¬n. T«i xin cam ®oan c¸c sè liÖu thu thËp, kÕt qu¶ tÝnh to¸n trong luËn v¨nnµy lµ trung thùc. C¸c th«ng tin trÝch dÉn trong luËn v¨n ®Òu ®îc chØ rânguån gèc. T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n! Hµ Néi, ngµy th¸ng n¨m 2009 T¸c gi¶ NguyÔn Thanh S¬n 1 ĐẶT VẤN ĐỀ Chỉ số cạnh tranh của cây rừng đã được nghiên cứu từ khá sớm. Tuynhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, vẫn còn nhiều điều đang được tranhluận. Việc khám phá và định lượng được chỉ số cạnh tranh ở mức độ lâmphần trở nên quan trọng trong việc quản lý rừng. Vì cạnh tranh dẫn đến giảmtăng trưởng và gia tăng tỷ lệ chết của cây rừng trong lâm phần. Trên thế giới các nghiên cứu về chỉ số cạnh tranh phần lớn tập chung ởcác nước châu Âu và đối tượng nghiên cứu chủ yếu là rừng trồng thuần loài. Ở Việt Nam các nghiên cứu về sự cạnh tranh cũng đã xuất hiện trongnhững năm gần đây và được gắn liền với các nghiên cứu về tăng trưởng và tỉathưa cho các lâm phần rừng trồng thuần loài cho các loài cây sinh trưởngnhanh phục vụ công nghiệp. Vì vậy, nghiên cứu chỉ số cạnh tranh cho rừng hỗn loài khác tuổi, đặcbiệt là rừng tự nhiên là một vấn đề mới mẻ ở Việt Nam. Bên cạnh đó, trướcđây việc xác định diện tích tán của các cây cũng như phần diện tích giao nhauthường rất khó khăn và không chính xác, ngày nay việc xuất hiện công nghệGIS đã tạo những điều kiện thuận lợi, có thể đem lại kết quả mới với tínhthuyết phục cao hơn. Chỉ số cạnh tranh là một trong những cơ sở để xây dựngmô hình sinh trưởng cây cá thể trong lâm phần rừng tự nhiên. Việc sống sóthoặc là chết của một cây cá thể trong lâm phần rừng phụ thuộc vào khả năngcạnh tranh để có các điều kiện về không gian sinh trưởng, ánh sáng, nước vàdinh dưỡng. Trong khuôn khổ của một luận văn thạc sỹ lâm nghiệp, chúng tôi thựchiện đề tài : Nghiên cứu xác định chỉ số cạnh tranh trong rừng tự nhiên lárộng thường xanh ở Tây Nguyên. Đây là một trong những nội dung nghiêncứu của đề tài ưu tiên cấp Bộ Nghiên cứu các đặc điểm lâm học của một sốhệ sinh thái rừng chủ yếu ở Việt Nam do TS. Trần Văn Con, Viện KHLNViệt Nam chủ trì. 2 Chương 1 TỔNG QUAN VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU1.1. Ngoài nước Xét về khía cạnh sinh thái, cây rừng chủ yếu cạnh tranh về không gian,nước và ánh sáng. Cạnh tranh về không gian xẩy ra khi trên một diện tích cógiới hạn, có nhiều loài hoặc cá thể cùng chen chúc nhau để sinh sống. Để tồntại và sinh trưởng cây rừng cần một không gian nhất định. Các ý tưởng hiện có về sự cạnh trạnh giữa các cây trong lâm phần cóthể tóm tắt ở 5 tiên đề sau đây (Ford và Sorrensen, 1992 [49]): (1).Cây rừng làm thay đổi môi trường chúng sống theo hướng làm giảm nguồn sống của các cây khác (cạnh tranh); (2).Cơ chế bậc một của cạnh tranh là sự tương tác về không gian sinh trưởng; (3).Cây bị chết là do khi cạnh tranh đã phản ứng chậm hơn dẫn đến sinh trưởng bị suy giảm khi nguồn lực bị cạn kiệt; (4).Cây rừng tự điều chỉnh theo thay đổi của môi trường, phản ứng với sự cạnh tranh và thay đổi bản chất của cạnh tranh và (5).Có sự khác nhau theo loài trong quá trình cạnh tranh.Rất nhiều người đã cố gắng để định lượng một cách súc tích các ý tưởng nàytrong một chỉ số cạnh tranh; tuy nhiên không thể có một chỉ số nào thoả mãnđược các ý tưởng nói trên và có thể thực hiện được bằng thí nghiệm. Có rấtnhiều chỉ số cạnh tranh đã được đề xuất, chúng có thể được phân thành 4nhóm chính: (1) .Vùng ảnh hưởng cạnh tranh ...