Luận văn Thạc sĩ Lịch sử: Chính sách an ninh quốc phòng của Triều Nguyễn đối với vùng biên giới phía Bắc (1802 - 1858)

Trên cơ sở kế thừa các công trình nghiên cứu về triều Nguyễn nói chung và những công trình nghiên cứu về lịch sử vùng biên giới phía Bắc, tác giả sẽ hệ thống lại, mô tả và làm rõ những chính sách điển hình được Nhà nước thực hiện ở vùng này. Dựa vào những cứ liệu lịch sử, tác giả sẽ phân tích, tìm ra những điểm tích cực và hạn chế trong chính sách triều Nguyễn đưa ra nhằm đảm bảo an ninh biên giới quốc gia. Qua đây, tác giả cũng hy vọng có thể rút ra bài học lịch sử phục vụ cho chiến lược an ninh quốc phòng của nhà nước ta hiện nay.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Luận văn Thạc sĩ Lịch sử: Chính sách an ninh quốc phòng của Triều Nguyễn đối với vùng biên giới phía Bắc (1802 - 1858) ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN ------------------------------------------- TRẦN THỊ NHUNG CHÍNH SÁCH AN NINH QUỐC PHÒNG CỦATRIỀU NGUYỄN ĐỐI VỚI VÙNG BIÊN GIỚI PHÍA BẮC (1802 - 1858) LUẬN VĂN THẠC SĨ LỊCH SỬ HÀ NỘI - 2011 MỤC LỤCMở đầu Lí do chọn đề tài Lịch sử nghiên cứu vấn đề Đối tượng, phạm vi nghiên cứu Nguồn tư liệu chính Phương pháp nghiên cứu Mục đích nghiên cứu và đóng góp của Luận văn Bố cục của Luận vănChương 1: Vùng biên giới phía Bắc trong bối cảnhViệt Nam thời Nguyễn .................................................................................. 13 1.1. Tình hình Việt Nam thời Nguyễn ....................................................... 13 1.2. Vị trí chiến lược của vùng biên giới phía Bắc ..................................... 20 1.2.1. Vị trí địa lý và đặc điểm tự nhiên ..................................................... 20 1.2.2. Đặc điểm cư dân - xã hội ................................................................. 25 1.2.3. Vị trí chiến lược về quân sự ............................................................. 27Chương 2: Củng cố bộ máy hành chính địa phương, dẹp phản loạn ........ 36 2.1. Quan điểm của các vua Nguyễn về trị nước ...................................... 36 2.2. Củng cố bộ máy hành chính .............................................................. 39 2.2.1. Bộ máy hành chính trước cải cách Minh Mệnh ............................... 40 2.2.2. Cuộc cải cách hành chính của Minh Mệnh năm 1831 .................... 45 2.2.3. Sự tác động của cuộc cải cách hành chính của Minh Mệnh ........... 53 2.3. Đối phó với các cuộc nổi dậy trong nước ........................................... 55 2.3.1. Một số cuộc nổi dậy tiêu biểu .......................................................... 55 2.3.2. Chính sách của triều Nguyễn đối với các cuộc nổi dậy .................. 62Chương 3: Tăng cường quốc phòng, bảo vệ biên cương ............................ 66 3.1. Xây dựng lực lượng quân đội, đối phó với các nhóm Thanh phỉ ........ 66 3.1.1. Xây dựng lực lượng quân đội .......................................................... 66 3.1.2. Xây dựng và củng cố hệ thống thành lũy ......................................... 71 3.1.3. Đối phó với các nhóm Thanh phỉ .................................................... 78 3.2. Phát triển kinh tế gắn với an ninh quốc phòng ................................... 85 3.2.1. Quản lý hoạt động khai mỏ ............................................................. 85 3.2.2. Kiểm soát hoạt động buôn bán ở vùng biên giới Việt - Trung ......... 91 3.3. Củng cố quan hệ ngoại giao với nhà Thanh ....................................... 98Kết luậnTài liệu tham khảoPhụ lục MỞ ĐẦU1. Lí do chọn đề tài Đối với bất kỳ quốc gia nào trên thế giới vấn đề an ninh, quốc phòng,bảo vệ chủ quyền toàn vẹn lãnh thổ quốc gia luôn là mối quan tâm hàng đầu.Tùy vào điều kiện lịch sử, chế độ xã hội và thể chế chính trị của mỗi nước màkhái niệm, nội dung, tính chất và mục tiêu của chính sách an ninh quốc phòngở mỗi nước có khác nhau. Theo Từ điển Bách khoa quân sự Việt Nam thì kháiniệm an ninh được hiểu là trạng thái an toàn, không có dấu hiệu nguy hiểm đedọa sự tồn tại và phát triển bình thường của cá nhân, của tổ chức của từng lĩnhvực hoạt động, xã hội hoặc của toàn xã hội. Liên quan đến phạm trù này còncó các khái niệm an ninh biên giới quốc gia, an ninh chính trị, an ninh quốcgia, an ninh kinh tế, an ninh văn hóa tư tưởng….. Trong số các khái niệmtrên, đề tài đặc biệt chú ý đến khái niệm an ninh biên giới quốc gia, được địnhnghĩa như sau: An ninh biên giới quốc gia là trạng thái yên ổn và vững chắccủa biên giới quốc gia, được thể hiện trên các mặt: biên giới quốc gia khôngbị xâm phạm, trật tự an toàn xã hội ở khu vực biên giới được giữ vững, hoạtđộng xã hội và đời sống cư dân biên giới ổn định. Nội dung của nhiệm vụ giữgìn an ninh biên giới là đảm bảo tính bất khả xâm phạm của biên giới quốcgia (mọi hoạt động làm thay đổi, xê dịch đường biên giới quốc gia và mốcgiới quốc gia đều phải do cơ quan cao nhất của nhà nước quyết định; khôngmột cơ quan, tổ chức, cá nhân nào trong nước có quyền này); đảm bảo sự tuânthủ và tôn trọng pháp luật và quy chế về biên giới, quy chế biên phòng (chốngxâm nhập, vượt biên trái phép, phá hoại đường biên giới, lấn chiếm lãnh thổ,xâm canh, xâm cư, cách thức đi đến, cư trú, qua lại biên giới, các hoạt độngtrong khu biên phòng…); đảm bảo việc tuân thủ các điều ước quốc tế về biêngiới. Giữ vững an ninh biên giới quốc gia là trách nhiệm chủ ...