Luận văn Thạc sĩ Văn học Việt Nam: Nông thôn và thành thị trong sáng tác của Tản Đà

Từ những khảo sát cụ thể các sáng tác của Tản Đà về hai môi trường thành thị và nông thôn, đặt chúng trong những đối sánh với các sáng tác trước đó của văn học trung đại Việt Nam về cùng đề tài, luận văn muốn tìm hiểu thêm tính kế thừa, nét riêng biệt trong các sáng tác của Tản Đà và cố gắng lý giải chúng từ góc độ văn học sử cũng như tiếp cận lịch sử xã hội.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Luận văn Thạc sĩ Văn học Việt Nam: Nông thôn và thành thị trong sáng tác của Tản Đà ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN NGÔ THỊ TUYẾT NÔNG THÔN VÀ THÀNH THỊ TRONG SÁNG TÁC CỦA TẢN ĐÀ LUẬN VĂN THẠC SĨ Chuyên ngành: Văn học Việt Nam Hà Nội - 2014 1 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN NGÔ THỊ TUYẾT NÔNG THÔN VÀ THÀNH THỊ TRONG SÁNG TÁC CỦA TẢN ĐÀ Luận văn thạc sĩ chuyên ngành: Văn học Việt Nam Mã số: 60220121 Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. Trần Thị Hải Yến Hà Nội – 2014 2 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả trong luận văn là trung thực và chƣa đƣợc ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Tác giả luận văn Ngô Thị Tuyết 3 Lời cảm ơn Tôi xin đƣợc bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc của mình tới TS. Trần Thị Hải Yến, ngƣời cô đã định hƣớng và luôn quan tâm, tận tình hƣớng dẫn tôi trong suốt quá trình thực hiện luận văn. Tôi xin chân thành cảm ơn các thầy, cô giáo trong khoa văn học, các phòng, khoa của Trƣờng Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, gia đình, bạn bè và đồng nghiệp đã giúp đỡ, động viên, tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong suốt quá trình học tập và hoàn thành luận văn thạc sĩ này. Xin trân trọng cảm ơn! Hà Nội, tháng 10 năm 2014 Học viên Ngô Thị Tuyết 4 Mục lục MỞ ĐẦU……………………………………………………………………..7 1. Lí do chọn đề tài……………………………………………………7 2. Lịch sử vấn đề………………………………………………………8 2.1. Lịch sử nghiên cứu, đánh giá Tản Đà…………………………...8 2.2. Lịch sử sưu tầm tác phẩm Tản Đà……………………………...10 3. Mục đích nghiên cứu……………………………………………...11 4. Phạm vi nghiên cứu……………………………………………….11 5. Phƣơng pháp nghiên cứu…………………………………………11 6. Đóng góp của đề tài……………………………………………….11 7. Cấu trúc của luận văn…………………………………………….11 NỘI DUNG Chƣơng 1: KHÔNG GIAN XÃ HỘI TRONG SÁNG TÁC VĂN HỌC VIỆT NAM TRƢỚC TẢN ĐÀ……………………………………...13 1. Nông thôn và thành thị trong cấu trúc xã hội Việt Nam thời trung đại…………………………………………………………………….13 1.1.1. Nông thôn trong cấu trúc xã hội Việt Nam thời trung đại…...13 1.1.2. Đô thị trong cấu trúc xã hội Việt Nam thời trung đại………..17 1.2. Thực tại và thực tại trong quan niệm sáng tác văn học Việt Nam thời trung đại…………………………………………………………19 1.3. Không gian xã hội trong tác phẩm văn học Việt Nam trƣớc Tản Đà………………………………………………………………………30 1.3.1. Giai đoạn từ thế kỷ X đến hết thế kỷ XIV…………………….30 1.3.2. Giai đoạn từ thế kỷ XV đến nửa đầu thế kỷ XVIII…………...34 1.3.3. Giai đoạn nửa sau thế kỷ XVIII đến hết thế kỷ XIX…………43 Tiểu kết……………………………………………………………….54 5 Chƣơng 2: TẢN ĐÀ VÀ KHÔNG GIAN XÃ HỘI VIỆT NAM NHỮNG NĂM ĐẦU THẾ KỈ XX…………………………………………56 2.1. Cuộc đời và sự nghiệp Tản Đà trong môi trƣờng xã hội Việt Nam đầu thế kỉ XX…………………………………………………………56 2.1.1. Cuộc đời Nguyễn Khắc Hiếu – Tản Đà………………………56 2.1.2. Sự nghiệp sáng tác của Tản Đà……………………………….58 2.2. Thành thị và nông thôn Việt Nam trong quá trình thực dân hóa đầu thế kỉ XX…………………………………………………………..59 2.2.1. Sự chuyển biến ở nông thôn…………………………………..60 2.2.2. Thành thị phát triển và sự xuất hiện những sinh hoạt mới, tầng lớp mới…………………………………………………………………61 Tiểu kết………………………………………………………….……68 Chƣơng 3: KHÔNG GIAN XÃ HỘI TRONG SÁNG TÁC CỦA TẢN ĐÀ……………………………………………………………………..70 3.1. Không gian nông thôn trong sáng tác của Tản Đà……………70 3.2. Không gian đô thị trong sáng tác của Tản Đà………………...82 3.3. Không gian sống qua nghê ̣thuâ ̣t viế t của Tản Đà……………94 3.3.1. Không gian thực, tiên mộng và cõi lòng tác giả……………...94 3.3.2. Nghệ thuật dụng ngôn của Tản Đà………………………….100 Tiểu kết……………………………………………………………...103 KẾT LUẬN………………………………………………………………..105 TÀI LIỆU THAM KHẢO………………………………………………..107 6 MỞ ĐẦU 1. Lí do chọn đề tài Trong tiến trình vận động và phát triển của lịch sử văn học Việt Nam, Tản Đà giữ một vị trí đặc biệt quan trọng. Ông vừa là ngƣời sống ở giai đoạn giao thời của hai thế kỉ, vừa là giao thời của hai thời đại văn học. Mô ̣t số nhà nghiên cƣ́u đã coi Tản Đà nhƣ một dấu nối giữa hai hệ hình văn học, giữa văn học truyền thống và văn học hiện đại. Ông đƣợc coi là “nhà nho tài tử lỗi lạc cuối cùng trong lịch sử văn học Việt Nam, cùng với Phan Bội Châu khép lại cả một thời đại văn học, đồng thời cũng tạo ra những tiền đề tối cần thiết cho một sự tiếp tục của một thời đại văn học mới”[34, tr. 325]. Có thể nói, Tản Đà đã thổi “một cơn gió lạ” vào văn đàn với những quan niệm và phong cách sáng tác mới mẻ “Đem văn chương đi bán phố phường” hay “Nôm na phá nghiệp kiếm ăn xoàng”. Với vai trò là “gạch nối văn chƣơng”, ngƣời đặt ra những nền móng cơ bản, tạo tiền đề, bƣớc đệm ban đầu cho quá trình hình thành và phát triển của văn học Việt Nam hiện đại sau này, Tản Đà - con ngƣời của “thế giới cũ” - đã có những cách tân, phá rào độc đáo. Tản Đà là một nhà nho sinh ra vào buổi suy tàn của chế độ phong kiến và Nho học, các giá trị truyền thống nằm trong trật tự lâu dài giờ đây bị đảo lộn. Công cuộc khai thác thuộc địa và khai hóa văn minh của thực dân Pháp trên đất An Nam tạo ra nền kinh tế hàng hóa, làm cho giá trị của đồng tiền lấn át mọi giá trị luân thƣờng đạ ...