Luận văn Thạc sĩ Việt Nam học: Quần thể di tích lịch sử văn hóa Phố Hiến – Hưng Yên

Luận văn tập trung tìm hiểu và phân tích đặc điểm, mối quan hệ giữa các di tích. Qua đó, phác dựng diện mạo đô thị Phố Hiến theo từng thời kỳ lịch sử, làm rõ nét hơn tiến trình lịch sử của vùng đất này không chỉ trong giai đoạn hưng thịnh của thương cảng Phố Hiến thế kỷ XVII – XVIII mà còn phác dựng lịch sử giai đoạn tiền Phố Hiến và hậu Phố Hiến.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Luận văn Thạc sĩ Việt Nam học: Quần thể di tích lịch sử văn hóa Phố Hiến – Hưng YênĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘIVIỆN VIỆT NAM HỌC VÀ KHOA HỌC PHÁT TRIỂN----------***___▼▲▼___***---------TRẦN THỊ MINH ANQUẦN THỂ DI TÍCH LỊCH SỬ - VĂN HÓAPHỐ HIẾN - THỊ XÃ HƢNG YÊNChuyên ngành: Việt Nam họcMã số: 60 31 60LUẬN VĂN THẠC SỸNGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:GS. TS. NGUYỄN QUANG NGỌCHÀ NỘI - 20091LỜI CAM ĐOANTôi xin cam đoan đây là công trình nghiêncứu của riêng tôi. Các kết quả trong luận vănlà trung thực và chưa từng được công bố trongbất cứ công trình nào. Luận văn kế thừanhững công trình nghiên cứu cùng đề tàitrước đây.2MỤC LỤCLời cam đoanMục lụcDanh mục các bản đồ, bảng biểu, sơ đồ, bản ảnhMỞ ĐẦU11. Lý do chọn đề tài2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề133. Mục đích, đối tượng và phạm vi nghiên cứu84. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn95. Phương pháp nghiên cứu96. Đóng góp của luận văn107. Các nguồn tư liệu108. Cấu trúc luận văn11CHƢƠNG 1: ĐẶC ĐIỂM TỰ NHIÊN, XÃ HỘI VÙNG PHỐ HIẾN – HƢNG YÊN131.1. Diên cách, vị trí địa lý vùng Phố Hiến – Hưng Yên131.1.1. Diên cách131.1.2. Vị trí địa lý1.2. Đặc điểm tự nhiên vùng Phố Hiến – Hưng Yên15181.2.1. Đặc điểm phát triển địa hình181.2.1.1. Vùng đất được hình thành do sự bồi đắp của sông Hồng và tác động của hệthống đê sông.181.2.1.2. Vùng đất chịu tác động mạnh mẽ do sự vận động đổi dòng của sông Hồng211.2.2. Đặc điểm khí hậu281.2.3. Đặc điểm thuỷ văn301.3. Lịch sử phát triển vùng Phố Hiến – Hưng Yên341.4. Đặc điểm cư dân – văn hoá1.4.1. Cộng đồng người Việt37371.4.2. Hoa Kiều và Nhật kiều411.4.3. Khách thương phương Tây1.5. Đặc điểm phát triển kinh tế46481.6. Tiểu kết51CHƢƠNG 2: QUẦN THỂ DI TÍCH LỊCH SỬ - VĂN HÓA53PHỐ HIẾN – HƢNG YÊN: LỊCH SỬ VÀ HIỆN TRẠNG32.1. Quá trình hình thành quần thể di tích532.2. Phân loại di tích642.2.1. Đền642.2.2. Chùa682.2.3. Đình702.2.4. Hội quán722.2.5. Nhà thờ Thiên chúa giáo742.2.6. Văn miếu2.2.7. Nhà thờ tộc/ Từ đường75762.2.8. Nhà cổ772.3. Tính hệ thống và đặc điểm của quần thể di tích2.3.1. Về mật độ và quy mô78782.3.2. Đặc điểm quần thể di tích812.4. Tiểu kết89CHƢƠNG 3: LỊCH SỬ PHỐ HIẾN – HƢNG YÊN QUA HỆ THỐNG91CÁC DI TÍCH LỊCH SỬ - VĂN HÓA3.1. Giai đoạn tiền Phố Hiến - Vùng đất có vị trí chiến lược về quân sự913.1.1. Thời kỳ Hai Bà Trưng913.1.2. Thế kỷ X963.1.3. Thời Lý - Trần1063.2. Giai đoạn Phố Hiến - Vùng đất có vị trí trọng yếu trong hệ thống giao thương và 112truyền giáo3.2.1. Vùng đất có vị trí trọng yếu trong hệ thống giao thương trong nước và quốc tế1123.2.2. Vùng đất quan trọng trong hành trình truyền giáo1223.3. Giai đoạn hậu Phố Hiến – Đô thị trung tâm hành chính thời Nguyễn1273.3.1. Sự suy tàn của thương cảng kinh tế1273.3.2. Sự hình thành đô thị trung tâm hành chính thời Nguyễn1333.4. Tiểu kết136KẾT LUẬN139TÀI LIỆU THAM KHẢO142PHỤ LỤC4MỞ ĐẦU9. Lý do chọn đề tàiNhư dòng chảy quanh co bên bồi bên lở của sông Hồng, thương cảng Phố Hiếnxưa - thị xã Hưng Yên ngày nay đã trải qua nhiều giai đoạn thăng trầm thịnh suy. Mộtthương cảng sầm uất bậc nhất của Đàng Ngoài thế kỷ XVI đến nửa đầu thế kỷ XVIIIvới cảnh đông vui trên bến dưới thuyền, với những khu phố tấp nập kẻ bán người muađã bị vùi sâu dưới lớp lớp phù sa. Một Hưng Thành được xây dựng kiên cố với tư cáchlị sở hành chính thế kỷ XIX cũng đã biến mất chỉ còn để lại những phế tích và địadanh cổ. Năm tháng đã phủ bụi mờ lên nhiều trang sử của miền đất này. Nhưng vẫncòn đó một quần thể di tích (QTDT) đa dạng về loại hình, đặc sắc về kiến trúc với vẻđẹp độc đáo của tập quán tín ngưỡng và lễ hội dân gian tồn tại trên các phố phường.Theo số liệu thống kê chưa đầy đủ, thị xã Hưng Yên hiện còn trên 130 di tích phânbố trên địa bàn 12 phường, xã bao gồm các loại hình đình, đền, chùa, miếu, phủ, hộiquán, nhà cổ, nghĩa trang người nước ngoài, văn miếu, võ miếu, nhà thờ Thiên Chúagiáo, nhà thờ họ, bia đá…Số liệu này cho thấy mật độ đậm đặc và tính đa dạng của ditích lịch sử văn hóa trong khu vực.Mỗi di tích đều tồn tại trong mối quan hệ mật thiết với điều kiện địa – văn hoá,địa – lịch sử của vùng đất nơi nó sinh ra. Nói cách khác, di tích không chỉ đơn thuần làdấu vết của quá khứ mà nó còn là hệ quả, là chứng tích phản ánh những biến thiênthăng trầm ở mỗi khu vực, mỗi địa phương. Quần thể di tích lịch sử văn hóa Phố Hiến– Hưng Yên cũng không nằm ngoài quy luật chung đó.Sự vận động của các yếu tố tự nhiên, sự biến thiên của lịch sử văn hoá vùng PhốHiến – Hưng Yên đã tạo tiền đề cho sự hình thành, tồn tại và phát triển của hệ thống ditích tại đây. Ngược lại, chính hệ thống di tích lịch sử văn hóa lại là nguồn sử liệu trựctiếp cung cấp cho ta những thông tin quan trọng để tìm về quá khứ, làm sáng rõ vàgắng kết các mảng vỡ lịch sử văn hóa, giúp ta hình dung rõ nét hơn diện mạo và tiếntrình phát triển của ...