Lý thuyết đại diện vận dụng trong nghiên cứu kế toán quản trị

Bài viết giới thiệu tóm tắt quá trình phát triển của kế toán quản trị, sự phát triển của lý thuyết đại diện, nội dung chính của lý thuyết đại diện, các loại chi phí phát sinh do sự tách rời giữa quyền sở hữu và quản lý doanh nghiệp cùng với hiện tượng thông tin bất đối xứng và ứng dụng lý thuyết đại diện trong nghiên cứu kế toán quản trị.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Lý thuyết đại diện vận dụng trong nghiên cứu kế toán quản trị n trÞ - Kinh nghiÖm quèc tÕ vµ thùc tr¹ng ë ViÖt Nam LÝ THUYẾT ĐẠI DIỆN VẬN DỤNG TRONG NGHIÊN CỨU KẾ TOÁN QUẢN TRỊ AGENCY THEORY AND USE OF AGENCY THEORY IN RESEARCH MANAGEMENT ACCOUNTING #NCS. Trần Thị Phương Mai Trường Cao đẳng Công nghiệp quốc phòng Mục tiêu chính của bài viết nhằm giới thiệu tóm tắt quá trình phát triển của kế toán quản trị (KTQT), sự phát triển của lý thuyết đại diện, nội dung chính của lý thuyết đại diện, các loại chi phí phát sinh do sự tách rời giữa quyền sở hữu và quản lý doanh nghiệp (DN) cùng với hiện tượng thông tin bất đối xứng và ứng dụng lý thuyết đại diện trong nghiên cứu KTQT. Từ khóa: KTQT, lý thuyết đại diện, thông tin bất đối xứng. The main objective of the article is to briefly introduce the development process of management accounting, the development of agency theory, the main content of agency theory, the types of costs arising from the separation between Ownership and management of enterprises along with asymmetric information phenomena and the application of agency theory in management accounting research. Key words: Management accounting, agency theory, asymmetric information. Giới thiệu KTQT không còn là một vấn đề mới trong khoa học kế toán ở nước ta. Đã có nhiều bài viết, nhiều công trình nghiên cứu đề cập các ứng dụng của KTQT về lập dự toán, tính giá sản phẩm - dịch vụ, kiểm soát, đo lường và đánh giá trách nhiệm bộ phận, phân tích thông tin để ra quyết định của các loại hình DN khác nhau trong môi trường toàn cầu hóa và hội nhập. Song đến nay không có nhiều bài viết nào giải thích cách thức phát triển của KTQT và tiếp tục mở rộng nghiên cứu KTQT bằng cách sử dụng lý thuyết đại diện. Mặt khác cho chúng ta thấy, sự phát triển của KTQT không phải là ngẫu nhiên mà nó dựa trên yêu cầu của thực tiễn. Bên cạnh đó, bài viết cũng tóm tắt quá trình phát triển và nội dung chính của lý thuyết đại diện, các loại chi phí phát sinh và việc vận dụng lý thuyết đại diện trong nghiên cứu KTQT. Thông qua phương pháp tổng hợp một số lý thuyết kinh tế, bài viết này liên hệ ứng dụng các lý thuyết đại diện trong lĩnh vực KTQT để có cái nhìn tổng quát về ứng dụng KTQT trong thực tiễn. 1. Phát triển KTQT Dưới sự tác động mạnh mẽ của toàn cầu hóa và xu hướng hội nhâp ngày càng sâu rộng lý thuyết KTQT theo cách tiếp cận trước đây đã không còn phù hợp nữa, cách tiếp cận phổ biến hiện nay với sự phát triển của KTQT cách tiếp cận phổ biến hiện nay theo quan điểm của tác giả Kaplan (1998) và Drury (1996). Lý thuyết của KTQT là dựa trên thực tiễn kinh doanh và phục vụ quá trình ra quyết định của nhà quản lý để thực hiện hoạt động sản xuất kinh doanh và các hoạt động quản lý. Trong sự phát triển của KTQT, tìm thấy nhiều cột mốc dẫn đến sự hình thành của KTQT như ngày nay. Theo Kaplan (1998), KTQT gắn liền với sự ra đời của lớn các công ty từ năm 1850 đến năm 1925, dẫn đến nhu cầu thông tin cần thiết cho 167 n trÞ - Kinh nghiÖm quèc tÕ vµ thùc tr¹ng ë ViÖt Nam việc lập kế hoạch và kiểm soát hoạt động sản xuất kinh doanh. Tại thời điểm này, các công ty cần thiết để sắp xếp sản xuất, dẫn đến sự gia tăng vai trò của KTQT. Với sự phát triển của KTQT đã cung cấp thông tin đánh giá hiệu quả các nhà quản lý và nhân viên của công ty. Sản xuất và phân phối hàng loạt cũng ảnh hưởng đáng kể đến khái niệm KTQT, không chỉ cần thông tin về quản lý phục vụ lập kế hoạch và kiểm soát ngân sách, để đảm bảo rằng các hoạt động khác nhau của các bộ phận khác nhau phù hợp với mục tiêu kinh doanh mà còn cung cấp các thông tin phi tài chính. Những thay đổi được mô tả đã làm tăng đáng kể sự phát triển của KTQT, vốn đã trở thành một phần thiết yếu của công ty. Johnson và Kaplan (1987) kết luận rằng KTQT và kế toán tài chính nên được tách ra, vì định hướng khác nhau của thông tin được cung cấp bởi vì việc KTQT cung cấp thông tin để sử dụng nội bộ. Ngược lại, kế toán tài chính cung cấp thông tin cho người dùng bên ngoài. Kế toán tài chính nên cung cấp thông tin để ghi lại các giao dịch và cung cấp dữ liệu cần thiết cho việc lập báo cáo tài chính (BCTC) dành cho chủ sở hữu và nhà đầu tư. KTQT nên được sử dụng để đánh giá và thúc đẩy các quy trình nội bộ của công ty hơn là chỉ đo lường lợi nhuận. Trong những năm gần đây, môi trường kinh doanh đã trải qua những thay đổi đáng kể. KTQT phải đáp ứng với sự phát triển này. Những thay đổi trong môi trường kinh doanh như suy thoái của các rào cản đối với sự chuyển động của lao động và vốn, phát triển công nghệ, phát triển công nghệ thông tin góp phần cạnh tranh càng mạnh. Câu hỏi cơ bản mới không phải là sản xuất cái gì? Sản xuất cho ai? Sản xuất để làm gì? Mà kết quả là cần phải thay đổi KTQT, để nó có thể đáp ứng những mới yêu cầu đáp ứng nhu cầu của khách hàng và sự phát triển lâu dài của DN. KTQT truyền thống tập trung vào các kết quả tài chính và vẫn còn quên lãng các chỉ số phi tài chính khác, chẳng hạn như: Mối quan hệ khách hàng, lòng trung thành của khách hàng, động lực của nhân viên và lòng trung thành của nhân viên. Nó là phát triển các chỉ số phi tài chính và cho môi trường kinh doanh bên ngoài (nhà cung cấp, khách hàng, đối thủ cạnh tranh), áp đặt các yêu cầu mới về hệ thống quản lý và KTQT hỗ trợ thông tin trong bối cảnh mới. Nhìn chung, KTQT có thể chia thành 4 giai đoạn: Ở giai đoạn 1, KTQT được xem là một hoạt động đơn thuần mang tính chất kỹ thuật, nhằm đạt được các mục tiêu của tổ chức. Sang giai đoạn 2, KTQT được xem như một hoạt động quản lý nhưng ở vai trò nhân viên thừa hành, hỗ trợ cho các nhà quản lý cấp cao trong đơn vị thông qua việc cung cấp thông tin cho mục đích hoạch định và kiểm soát. Ở giai đoạn 3 và 4, KTQT đã trở thành một bộ phận gắn liền với hoạt động quản lý, các thông tin được cung cấp tức thời cho ...