Lý thuyết ngẫu nhiên trong nghiên cứu kế toán quản trị

Bài viết Lý thuyết ngẫu nhiên trong nghiên cứu kế toán quản trị trình bày: Nội dung lý thuyết ngẫu nhiên, phương pháp nghiên cứu, kết quả nghiên cứu, bàn luận và định hướng nghiên cứu trong tương lai.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Lý thuyết ngẫu nhiên trong nghiên cứu kế toán quản trịLý thuyết ngẫu nhiên trong nghiên cứu kế toán quản trịContingency theory in management accounting research Hoàng Thị Bích Ngọc* *Đại học Thương mạiTóm tắtLý thuyết ngẫu nhiên được phát triển từ những năm 1960s, là một cách tiếp cận để nghiên cứu về hành vi tổchức, đề cao vai trò và tầm ảnh hưởng của các yếu tố tình huống tới hoạt động của các doanh nghiệp (DN).Lý thuyết ngẫu nhiên bắt đầu được áp dụng trong các nghiên cứu thuộc lĩnh vực kế toán quản trị (KTQT)vào những năm 1970 (Hutaibat, 2005). Theo (Ottley, 1980; Fisher, 1995; Cadez và Guilding, 2008), lýthuyết ngẫu nhiên được coi là mô hình thống trị trong nghiên cứu KTQT. Bằng công cụ tìm kiếm GoogleScholar, google với các từ khóa tìm kiếm phù hợp, tác giả đã tìm kiếm và tổng quan các công trình nghiêncứu KTQT sử dụng lý thuyết ngẫu nhiên. Kết quả nghiên cứu cho thấy, các nghiên cứu KTQT dựa trên lýthuyết ngẫu nhiên tập trung vào 03 nội dung: (1) Nghiên cứu về ảnh hưởng của các nhân tố ngẫu nhiên đếnviệc thiết kế hệ thống KTQT trong DN; (2) Nghiên cứu sử dụng lý thuyết ngẫu nhiên để kiểm chứng mốiquan hệ giữa hệ thống thông tin (HTTT) KTQT, hay việc sử dụng các công cụ KTQT với việc đo lườngthành quả DN; (3) Lý thuyết ngẫu nhiên được sử dụng để nghiên cứu các vấn đề có liên quan đến việc thiếtlập và sự hiệu quả của hệ thống kiểm soát, trong đó HTTT kế toán nói chung và KTQT nói riêng là mộtphần của hệ thống. Từ phân tích kết quả nghiên cứu, tác giả đưa ra các bình luận và định hướng nghiêncứu trong tương lai.Từ khóa: lý thuyết ngẫu nhiên, kế toán quản trị, nghiên cứu.AbstractContingency theory, developed in the 1960s, is an approach to study organizational behavior thatemphasizes the role and influence of situational factors on the performance of businesses. Contingencytheory began to be applied in research in the field of management accounting in the 1970s (Hutaibat,2005). According to Ottley (1980), Fisher (1995), Cadez and Guilding (2008), contingency theory isconsidered to be the dominant theory in management accounting research. Using the search engine Googlescholar, Google with suitable search keywords, the author searched and reviewed management accountingstudies using contingency theory. The research results show that management accounting studies based oncontingency theory focus on 3 contents: (1) Research on the influence of contingency factors on the designof management accounting systems in enterprises, (2) Research using contingency theory to test therelationship between management accounting information system or the use of management accountingtools with measuring enterprise performance; (3) Contingency theory is used to study issues related to theestablishment and effectiveness of control systems in which accounting information systems in general andmanagement accounting in particular are part of the system. From the analysis of research results, theauthor makes comments and future research directions.Keywords: contingency theory, management accounting, research.JEL Classification: M30, M40, M49.DOI: https://doi.org/10.59006/vnfa-jaa.0320233 1. Giới thiệu Lý thuyết ngẫu nhiên (Contigency theory) còn được gọi dưới một số cái tên khác như “Lý thuyết dựphòng” hay “Lý thuyết bất định”. Lý thuyết ngẫu nhiên là một cách tiếp cận để nghiên cứu về hành vi tổchức, đề cao vai trò và tầm ảnh hưởng của các yếu tố tình huống tới hoạt động của các DN. Lý thuyết ngẫunhiên cũng được sử dụng nhiều trong các nghiên cứu KTQT, bắt đầu từ những năm 1970 và từng được một sốnhà nghiên cứu như Ottley (1980), Fisher (1995); Cadez và Guilding (2008) coi là lý thuyết thống trị trongnghiên cứu về KTQT. Tại Việt Nam, trong các nghiên cứu về KTQT lý thuyết ngẫu nhiên cũng được sử dụng làm lý thuyếtnền tảng cho nhiều nghiên cứu như: Đoàn Ngọc Phi Anh (2012); Đỗ Thị Hương Thanh (2019); Lê Thị MỹNương (2020); Phạm Đức Hiếu và Chu Thị Huyến (2021); Nguyễn Quỳnh Trang (2022); Nguyễn Thị Thúy(2022),… Bài viết tổng hợp các hướng nghiên cứu về KTQT sử dụng lý thuyết ngẫu nhiên làm nền tảng vàđưa ra một số khuyến nghị cho các nghiên cứu tương lai. Ngoài phần giới thiệu, bài viết gồm các phần sau:nội dung lý thuyết ngẫu nhiên, phương pháp nghiên cứu, kết quả nghiên cứu, bàn luận và định hướng nghiêncứu trong tương lai. 2. Nội dung lý thuyết ngẫu nhiên Các nhà nghiên cứu lý thuyết tổ chức truyền thống tin rằng, có thể xác định được cấu trúc tối ưu chotất cả các tổ chức (Taylor, 1911; Weber, 1946, Fayol, 1949). Tuy nhiên, trong thực tế, cấu trúc tổ chức cósự thay đổi đáng kể. Các nhà lý thuyết đương đại cho rằng, không có duy nhất một cơ cấu tổ chức tốt nhấtcho các tổ chức. Hiệu quả hoạt động của một tổ chức phụ thuộc vào sự phù hợp về cơ c ...