Mặt nạ trong Tuồng cổ

Viết về một kỷ vật không quên trong cuộc đời mình, GS. Hoàng Châu Ký (nguyên Tổng Thư ký đầu tiên Hội Nghệ sĩ Sân khấu Việt Nam) nhắc ngay đến mặt nạ Tuồng. Chiếc mặt nạ hóa trang đã mang tải một vẻ đẹp độc đáo của bộ môn nghệ thuật sân khấu truyền thống này…
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Mặt nạ trong Tuồng cổ M t n trong Tu ng c Vi t v m t k v t không quên trong cu c i mình, GS.Hoàng Châu Ký (nguyên T ng Thư ký u tiên H i Ngh sĩ Sânkh u Vi t Nam) nh c ngay n m t n Tu ng. Chi c m t n hóatrang ã mang t i m t v p c áo c a b môn ngh thu t sânkh u truy n th ng này… * B t ngu n t âu? Theo nhà nghiên c u H c Bích trong giáo trình Ngh thu t hátTu ng, bư c ban u di n viên dùng m t n eo vì thu y, ngư i cókh năng bi u di n không nhi u, m t di n viên ph i s m nhi u vai, vì v y,h dùng m t n eo thay i vai cho d dàng. Nhưng m t n ã cóm t trong ngh thu t Tu ng t bao gi thì ch ng bi t. Tuy nhiên, c bài vi t: i u múa Chàm lưu l c trên t Nh t c anhà nghiên c u Vũ Ng c Li n, chúng tôi ý th y m y i m áng chú ý.Trư c h t, nhà nghiên c u Vũ Ng c Li n kh ng nh: s hình thành sânkh u hát b i Bình nh sau này v n có dính líu v i k ch Lâm p. Bên c nh ó, ba b c nh in kèm bài vi t này gi i thi u v i u múa hát có tên LaLăng Vương c a Chàm truy n sang Nh t B n hi n lưu gi t i B o tàngDân t c h c thành ph Osaka (Nh t B n) thì di n viên khi múa có mangm tn . V y ph i chăng, m t n trong ngh thu t Tu ng ã b t ngu n tm t n trong k ch nhà chùa c a Chàm? Trao i v i chúng tôi v v nnày, nhà nghiên c u Vũ Ng c Li n b t mí r ng ây cũng là m t v n ang ư c ông tâm nghiên c u. • n hóa trang ki u m t n D u quan i m ó úng hay sai thì m t n ã có m t trên sân kh uhát b i t lâu l m. Theo NSƯT Hòa Bình, ngay t th i ào T n, ã khôngcòn di n m t n . Ngư i ta thay m t n eo b ng m t v , và m i ây,ngư i ta dùng cách hóa trang chân th t hơn, g n cu c s ng hơn. Màus c dùng hóa trang ki u m t n ph bi n là tr ng h ng, màu vàmàu m c. C NSND Nguy n Lai ã nghiên c u, úc k t ra m t s hình nhm u hóa trang thành các lo i m t: m t tr ng (di n m o p , tính cáchtr m tĩnh), m t (ngư i trí dũng, ch ng ch c), m t r n (di n m o x uxí, tính cách nóng n y), m t tròng xéo en (tư ng ph n, hai bên tháidương có v t là ngư i nóng n y, n u tròng xéo en n n th m hayxanh là ngư i vũ dũng), m t m c (n nh), m t lư i cày (ngư i o n h u,nhát gan). Theo nhà nghiên c u M ch Quang, có hai lo i m t n áng lưu ýnh t là m t tr ng và m t r n. Sáng t o ra hai lo i m t này, ngh thu tTu ng ã chú ý n cái p c a hành ng ch không ph i cái p di nm o. B i có m t tr ng phe trung như ch Thanh, H a H n Văn, thì cũngcó m t tr ng phe n nh như L B , Lý Thông; có vai m t r n trung như LưuKhánh, Trương Phi, thì cũng có m t r n n nh như T Ôn ình, Xích B o…Như v y, ch riêng trong hóa trang thôi, ã th hi n c th ph m trù cái p trong m h c dân t c. D u hóa trang theo ki u m t nào thì có m t i m chung là khuônm t c a nh ng nhân v t này ư c bôi màu, riêng vùng sát xung quanhm t ư c t nhiên. Có nhà nghiên c u cho ây là d u v t c a vi c eom t n ngày trư c, còn có ngư i l i gi i thích, trong hát b i, con m t c adi n viên cũng ph i tích c c tham gia di n xu t nên ph i ch a tr ng nhưth m i th y ư c tinh th n c a ôi m t. * M t nét c s c c a Tu ng c Di n viên tu ng xưa nay ph i t hóa trang ra bi u di n chkhông có h a sĩ hóa trang. B i v y, hóa trang ki u m t n òi h i ngư idi n viên tr thành m t h a sĩ n d ng và do ó, hóa trang cũng mangtheo cá tính c a di n viên. Khi hóa trang xong, di n viên bư c ra sân kh uthì khán gi bi t ngay là vai trung hay n nh. ây cũng là m t bi u hi n rõnét c a tính ư c l , tư ng trưng và cách i u cao c a ngh thu t Tu ng.