Máu và truyền máu an toàn

Máu là nguồn sống trong cơ thể chúng ta, là một dược phẩm vô giá, chưa có thứ thuốc nào thay thế được. Máu rất cần cho cấp cứu và điều trị như khi phải phẫu thuật, cấp cứu hay chữa một số bệnh. Vậy làm thế nào để đảm bảo an toàn truyền máu?Các kháng nguyên có tính miễn dịch cao được xếp thành hệ thống các nhóm máu ABO, Rh đóng vai trò đặc biệt quan trọng trong truyền máu.Những nhóm máu quan trọng trong truyền máu- Hệ thống nhóm máu ABO: Năm 1901, bác học Landsteiner...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Máu và truyền máu an toàn Máu và truyền máu an toàn Máu là nguồn sống trong cơ thể chúng ta, là một dược phẩm vô giá, chưacó thứ thuốc nào thay thế được. Máu rất cần cho cấp cứu và điều trị như khi phảiphẫu thuật, cấp cứu hay chữa một số bệnh. Vậy làm thế nào để đảm bảo an toàntruyền máu? Các kháng nguyên có tính miễn dịch cao được xếp thành hệ thống cácnhóm máu ABO, Rh đóng vai trò đặc biệt quan trọng trong truyền máu. Những nhóm máu quan trọng trong truyền máu - Hệ thống nhóm máu ABO: Năm 1901, bác học Landsteiner phát hiện rahiện tượng: huyết thanh của người này làm ngưng kết hồng cầu của người kia vàngược lại. Sau đó các nhà khoa học đã tìm được kháng nguyên A và kháng nguyênB có mặt trên màng hồng cầu, còn kháng thể a và kháng thể b có mặt trong huyếttương. Kháng thể a sẽ làm ngưng kết hồng cầu mang kháng nguyên A, kháng thể bsẽ làm ngưng kết hồng cầu mang kháng nguyên B. Do cơ thể có trạng thái dungnạp với kháng nguyên bản thân nên trong huyết tương không bao giờ có kháng thểchống lại kháng nguyên có trên bề mặt hồng cầu của chính mình. Dựa vào kháng nguyên có trên bề mặt hồng cầu, người ta chia ra 4 nhómmáu là: A, B, AB và O. Người nhóm máu A có kháng nguyên A trên bề mặt hồngcầu và có kháng thể b trong huyết tương. Người nhóm máu B có kháng nguyên Btrên bề mặt hồng cầu và có kháng thể a trong huyết tương. Người có nhóm máuAB có kháng nguyên A và B trên bề mặt hồng cầu và không có kháng thể a và btrong huyết tương. Người có nhóm máu O không có kháng nguyên A và B trên bềmặt hồng cầu, nhưng trong huyết tương có cả kháng thể a và b. Các kháng thể a vàb là những kháng thể tự nhiên trong huyết thanh. - Hệ thống nhóm máu Rh: Hệ Rh có 3 loại kháng nguyên chính: khángnguyên D (Rh0), kháng nguyên C (Rh), kháng nguyên E (Rh). Nhưng chỉ cókháng nguyên D có tính kháng nguyên mạnh và có tính sinh miễn dịch cao. Do đóchỉ khi có kháng nguyên D thì mới gọi là Rh+. Kháng nguyên hệ thống nhóm máuRh có tính di truyền, còn kháng thể chống Rh chỉ có ở cơ thể những người cónhóm máu Rh- khi được miễn dịch bằng hồng cầu có kháng nguyên D (Rh+). Nếumột người có nhóm máu Rh- , chưa hề được truyền máu Rh+ bao giờ thì khitruyền máu Rh+ lần đầu cho họ sẽ không bị xảy ra phản ứng phản vệ. Nhưng sau 2- 4 tháng truyền máu Rh+, nồng độ kháng thể chống Rh+ trong máu người nhậnRh- mới đạt tối đa. Từ đây nếu truyền máu Rh+ cho họ lần thứ 2, có thể gây ra sốcnặng. Vì vậy phải hết sức chú ý tới người đã được truyền máu nhiều lần, phải xácđịnh nhóm máu hệ Rh cho họ để tránh các trường hợp xảy ra phản ứng truyền máunguy hiểm. Truyền máu như thế nào mới an toàn? Quy tắc truyền máu cơ bản là: không để kháng nguyên và kháng thể tươngứng gặp nhau trong máu người nhận. Đối với hệ thống nhóm máu ABO, thoả mãnqui tắc trên là phải truyền cùng nhóm, ví dụ máu nhóm A truyền cho nhóm A...Đồng thời với việc xác định nhóm máu thuộc hệ ABO, cần phải làm các phản ứngchéo: trộn hồng cầu người cho với huyết thanh máu người nhận và trộn hồng cầungười nhận với huyết thanh máu người cho, nếu không có hiện tượng ngưng kếthồng cầu thì máu đó mới được truyền. Trường hợp cần truyền máu khác nhóm, phải theo một qui tắc tối thiểu:không để xảy ra ngưng kết hồng cầu của người cho trong máu của người nhận. Vìkhi xảy ra tai biến này thì chỉ cần truyền nhầm 2ml máu đã có thể gây tử vong dotắc mạch, tan máu, suy thận cấp... Do đó truyền máu khác nhóm bắt buộc phảitheo nguyên tắc sau: nhóm O truyền được cho 3 nhóm: A, B, AB; Nhóm A vànhóm B truyền được cho nhóm AB. Nhóm AB không truyền được cho nhóm O,A, B. Trường hợp truyền máu khác nhóm chỉ được truyền khoảng 250ml máu, vớitốc độ rất chậm, khi đó tai biến do truyền máu rất khó xảy ra vì kháng thể trongmáu người cho ngay lập tức bị pha loãng trong máu của người nhận, do đó nồngđộ kháng thể rất thấp. Các kháng thể này sẽ bị các enzym phân giải. Đối với hệ thống nhóm máu Rh, kháng thể chống Rh chỉ hình thành ởngười Rh- khi được miễn dịch bằng hồng cầu của người Rh+. Vì tỷ lệ Rh- củangười Việt Nam rất thấp nên người ta chỉ cần xét nghiệm nhóm máu hệ Rh chongười đã được truyền máu nhiều lần và phụ nữ có tiền sử sảy thai, đẻ non, đẻ concó hội chứng vàng da huỷ huyết. Nếu bệnh nhân cần truyền máu là người Rh+ thìtruyền máu Rh+ hoặc Rh- đều được. Ngược lại, bệnh nhân cần truyền máu làngười Rh- thì nhất thiết phải được truyền máu là Rh-. Kháng nguyên, kháng thể trên hồng cầu của 4 nhóm máu A, B, AB, O. ...