Mô hình hành vi thông tin

Hành vi thông tin là một phân ngành trong lĩnh vực khoa học thông tin và là một lĩnh vực liên ngành với nhiều quan điểm khác nhau như tâm lý học nhận thức, hành vi tổ chức, truyền thông, triết học, nhân chủng học, sinh học và triết học tiến hóa, trong đó có khoa học Thư viện - Thông tin. Một số mô hình hành vi thông tin từ một số quan điểm tiếp cận khác nhau, ý nghĩa của nghiên cứu mô hình hành vi thông tin trong hoạt động Thư viện - Thông tin.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Mô hình hành vi thông tinMO HINH HANH VI THONG TINThS. Bui Ha PhuUngKhoa Thtf vien • Thdng tin hoc, Oai hpe KHXH&NV Tp. HCMTdm tdtHanh vitiidngtin^ mgt phin nginh tivng linh vifc khoa hgc Ihdngtinva la mgt linh vyc lien nginhv& nhteu quan di&n khac nhau r^ift^lyhgc nhantiiij/c,hinh vi tn chut, truyen thdng, triit hgc, nhinchiing hgc, snh hgc vi bi& hgc tiSi hoa, bong do co khoa hgctitUv^n- thdngtin.Bat wS gftjjtiii$umdso md hinh hanh vi tiidng tin tir mgt so quan di&n ti^ dn khac nhau. Y nghia cua nghOn aiU md hihanh vi thdngtintrong ho^ adng thUviin - thdng tin.Tif khoi: Thtf vign, hanh vi thdng tin, md hinh, ngudi dung tin.NoSiatX:Hanh vitiidngtinla mgt phin nginh tiong linh vyt khoa hpc Uidngtinvi la mdt Ifnh viiC HSn nganv& nhiiu quan a&n khac nhau nhu tim ly hgc nh$n tiidt, hinh vltS chtit, tiuyen tiidng, bi^ hgc, nhandiiing hoc, ^nh hgc vi triS hgctienhoi, trong dd cd Idioa hoctiiiTvien - thdngtin.Bii vi& gidi thi$u mdso md tnnh hanh vi tiidng tint^mgtsS quan di&n ti^ cin khac nhau. 9 ngha cua nghiin citu md hlnhhinh vltiidngtintrong hoat dgng thu vi^ • thdng bn.Keywords: Ubraries, informatian behaviour, models, information users.Ngdy nay, hdnh vi ttidng ttn (HVTT) Id mptphdn ngdnh bong linh vyt khoa hpc thdngtin va Id mpt Iinh vyc lign ngdnh vdi nhieuquan dilm khdc nhau nhtf tdm ly hpc nhdn thut,hanh vi tddiiit, buygnttidng,bilt hpc^ nhdn chiinghpc, sinh hpc vd tria hpe tien hod, trong dd c6khoa hpcttitfvign -ttidngtin.Thudt ngff HVTT xuahign ttf nhung ndm 1990 v * nguon goc khdi nigmnhu du tin, stf dyng ttidng tin da cd tii nhuhgndm 1960 [1]. Nhieu nhd nghUn aiu v^ HVTT datip ttung ttf dinh hudng hgttiongd&i djnh h u ^ngudi dCingtin(NDT). Trong nhQng ndm 1970, cdcnghign aiu bdt ddu nhSn mgnh d€n yeu ^ c d nhdnnhtf ngudi tim kiem vd stf dung thdng tin.HVTT la thudt ngff diing d l md td cddi thtfccon ngudi bftjng tdc vdi ttiong ttn, ttf each conngudi Bm kiem, khaittidc,dipn lpc, stf dyng, dilas l vd tdi tgo ttiflng Hn. HVTT la toan bd hdnh vicon ngutfi liin quan d&i thdng tin, bao gom hdnhvi ttiy ddng vd vd y nhy ngSu nhign g^pttidngtin,ding nhtf hanh vi aS mye (Ttch ma khdng IHn quand&i tim kiSn, nhtf chii ddng ttanh ttidng tin [2].HVTT cd t h l cd y ttitfc hay tiem ttitfc, bilu hi§nhay tiem In, ty nguyen hay bSt bupc, Id hdnh vied t h l dan xen vdl cdc hogt dpng hdng ngay ciiamSi ngtfdi. Nhtf v|y, HVTT Id mdt ttiu§t ngff vdinghta rdng bao triim cac khia cgnh khdc nhau ciiahdnh vl con ngudi lien quan din thdng tin.Md hinh hdnh vi thong tinHVTT la m$t ITnh vyc nghign CIJJ bong khoahpc ttitf vign - ttidng tin, nghign eutf todn bd hdnhvi cua con ngtfdi liin quan den ttidng tin, bao gSmdiii dpng vd bj ddng, bang ttidi tinh thiSn biaj hignben ngodi hay tiem In lien quan den ttidng tin, L^thuya vd md hinh HVTT thtfdng t|p bung vaompt trong ba khfa cgnh Idn oia HVTT, dd Id timkiem ttidng tin, dypc hilu nhtf tim tin, ba ctfu tin,khai thac thdng tin vd hilu bia ttidng tin; khiacgnh ttitf hai Id td chut ttidng tin vd ttitf ba Id stfdyng thdng tin. Mdc dii vgy, cd ba khia cgnh ndylign quan chdt die viH nhau md khdng cd sy tdchbia vd phdn djnh qud ldn.Moi md hinh HVTT dSu t h l hign quan dilmtilp cdn khdc nhau, tuy vdy, cdc md hlnh d3u nhSnmgnh dai cac khfa canh tigu bieu ciia cac giaidogn trong md hinh. Cac quan ffiem tiep cgn baogom quan diem hanh vi, quan diim nhdn ttiiit hdnh vi, quan dlem nhdn ttiiit - tinh cam va quandiem bdi h ^ .Mfi hinh nay cho thdy, cdc moi lien he chi tiahay tutfng xx giua cac ttianh phan trong bdt kymfi htnh hanh vi tim kian ttifing tin cua ea nhanphy thupc vao bihg hoan cdnh nhat dinh cua hoatdpng tim kian thmg tin tai thdi dian cy the.Md hinh hanh vi/Ti±,M6 hinh Blis [8]Md hinh hdnh vi tim kiem thfing tin ciia tae giaEllis [8] bao gom 6 ddc dilm chung. Nhffng ddcdiem nay dtfde mfi td dya b-gn nhihig nghign eiilive cdc nhd khoa hpc xa hdi, nhd vgt ly, nhd hodhpc, ky stf vd cdc nhd nghidn ctfu bong mfit nhai n d j ^ u ddc d-tem khai qudt cOa md hinh nay^ ^ ^ ^ 1 khdi ddu (Slatting), xau diuoi (Chaining),Itfft (Browsing), phdn bia (Differentiating), kiemtra (Monitoring), bich Ipc (btbacting), xac ttiyt(Verifying) vd k a ttiiic (Ending).- Khdi dau (Starting): Xdc djnh ngufin tim phiihyp.- Xdu chu5i (Chaining): Theo dfii vd ket noinguon mdi duljc tim ttiay ttong nguon tim bandSu (quay trd Igi hodc tiep bjc).- Ludt (Browsing): Nhin ludt npi dung cua cdcngudn tim bdng cdch nhin ludt qua mye lye, bdngtra, chii d§, nhan de...- Phdn bigt (Differentiating): Trfch Ipc vd ddnhgid edc nguon tim hOy dyng vd lyS chpn ngudntim bdng cdch phan bch sy khac bigt giiia bdnChSt bf nhign vd chit lu^ng ma ttiong tin manglgi.- Kilm tta (Monitoring): d p nh|t ehii dg diottudc bdng cdch kHm tia ttitfdng xuyln nguontim chfnh.- Trich Ipc (Exbacting): Ldm vigc mpt cdch hettidng ttifing qua mdt ngufin tim tdi ligu da ed.- Xdc ttiyt (VferilVing): Mlm b ...