Mô hình ngân hàng 'đặc sắc Trung Quốc'

Dù có được ngưỡng mộ rộng rãi, nhưng mô hình ngân hàng hiện nay của Trung Quốc sẽ sớm thay đổi. Không có biểu tượng nào hùng hồn hơn cho sự xuống dốc của nền tài chính phương Tây bằng cuộc cách mạng trong ngành ngân hàng Trung Quốc thập kỷ vừa qua. Trong khi các ngân hàng Mỹ và Châu Âu thi nhau đổ vỡ, các ngân hàng tại Trung Quốc đã chuyển mình từ những cơ quan hành chính quan liêu ngập trong nợ xấu thành những thể chế có sức cạnh tranh toàn cầu.Sự chuyển mình...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Mô hình ngân hàng “đặc sắc Trung Quốc” Mô hình ngân hàng “đặc sắc Trung Quốc”Dù có được ngưỡng mộ rộng rãi, nhưng mô hình ngân hàng hiện nay củaTrung Quốc sẽ sớm thay đổi.Không có biểu tượng nào hùng hồn hơn cho sự xuống dốc của nền tài chínhphương Tây bằng cuộc cách mạng trong ngành ngân hàng Trung Quốc thập kỷvừa qua.Trong khi các ngân hàng Mỹ và Châu Âu thi nhau đổ vỡ, các ngân hàng tại TrungQuốc đã chuyển mình từ những cơ quan hành chính quan liêu ngập trong nợ xấuthành những thể chế có sức cạnh tranh toàn cầu.Sự chuyển mình ấy được hoàn tất bởi đợt IPO của Ngân hàng Nông nghiệp TrungQuốc, ngân hàng cuối cùng trong số năm ngân hàng lớn thuộc sở hữu nhà nướclên sàn chứng khoán.Dù có theo tiêu chuẩn của Trung Quốc thì đó vẫn là một ngân hàng khổng lồ với320 triệu khách hàng, 441.000 nhân viên và nhiều chi nhanh hơn bất kỳ một tậpđoàn nào tại phố Wall.4 trong số 10 ngân hàng lớn nhất thế giới theo giá trị thị trường đến từ TrungQuốc. Những cái tên nổi tiếng hơn (và cũng “toàn cầu” hơn) như Deutsche Bankvà Barclays nếu có đứng cạnh thì cũng thật nhỏ bé.Sẽ thật tự nhiên nếu tự hỏi rằng có phải chỉ có các tập đoàn phương Tây mới bị lấnát: liệu một thời đại tự do có bị thay thế bởi một nền tài chính “đồng thuận BắcKinh” theo sự chỉ đạo của nhà nước.Dù khá hợp lý, nhưng một kết luận như thế đã đi chệch hướng.Ai làm ngân hàng đều hiểu, danh sách đối thủ cạnh tranh có thể làm ta lạc đường.Dù vậy, sự nổi lên của các ngân hàng Trung Quốc vững chắt hơn nhiều so với cácngân hàng Nhật trong thập niên 1980.Ngành tài chính ở Trung Quốc vẫn rất giàu tiềm năng, chưa tới 1% trong số cáckhách hàng cá nhân của Ngân hàng Nông nghiệp Trung Quốc đi vay thế chấp muanhà. Và họ cũng có một cuộc khủng hoảng khá “suôn sẻ”, chủ yếu là vì họ chưabao giờ hoàn toàn rời khỏi vòng tay chính phủ.Vì thế mặc dù có tạo ra lợi nhuận và được dán mác công ty đại chúng, nhà nướcvẫn nắm giữ cổ phần chi phối và bổ nhiệm nhân sự lãnh đạo với mức lương chỉbằng một phần nhỏ so với các đồng nghiệp phương Tây.Những quan chức này chịu ơn một cấp chính quyền cao hơn chứ không phải thịtrường chứng khoán.Trong khi đó, các cơ quan giám sát sở hữu những công cụ kiểm soát ngân hàngkhá “thô” như mức trần cho vay và tỷ lệ dự trữ bắt buộc vốn từ lâu đã bị các cơquan giám sát ở các nước khác từ bỏ.Hệ thống ngân hàng Trung Quốc cũng khá “đóng”. Một số tổ chức nước ngoài làcổ đông thiểu số ở các tập đoàn Trung Quốc. Nếu tính theo lợi nhuận, hoạt độngcủa các ngân hàng ngoại ở đại lục chỉ chiếm chưa tới 1% thị phần, trong khi dưới4% lợi nhuận của các ngân hàng Trung Quốc là kiếm được từ nước ngoài.Mô hình “ái quốc” ấy đã vận hành tốt. Các nước giàu cố kích thích nền kinh tế củamình bằng cách để NHTW cho các NHTM vay tiền. Cũng như trong cuộc khủnghoảng Châu Á năm 1999, giới chính trị Trung Quốc chỉ cần gạt bỏ khâu trung gianvà lệnh cho các ngân hàng phải cấp thêm tín dụng.Tín dụng tăng trưởng nhanh chóng, từ 102% GDP năm 2008 lên tới 127% GDPnăm 2009, tài trợ cho mọi thứ từ đường cao tốc, ruộng lúa tới các căn hộ ở PhốĐông.Tăng trưởng vẫn mạnh và Trung Quốc được nhiều nơi ngưỡng mộ. Ở Ấn Độ vàBrazil, sẽ không còn là bàn lùi nữa nếu có cho rằng các ngân hàng do nhà nướckiểm soát nên tham gia đối phó với chu kỳ kinh tế.Thậm chí ở các nước giàu với ngân hàng thuộc sở hữu tư nhân, các cơ quan giámsát cũng đang chú ý tới các công cụ Trung Quốc sử dụng để kiểm soát tín dụng.Những mệnh lệnh từ chính quyền đã được khoác lên mình cái áo “giám sát thậntrọng vĩ mô”.Dù cho có ngưỡng mộ cũng không thể không thấy được vấn nạn nợ xấu của TrungQuốc.Những ai nghĩ nền dân chủ tư sản có “biệt tài” tạo ra những khoản vay vô dụngnên biết tới Trung Quốc. Sau hàng thập kỷ quản lý sai lầm, cho đến cuối nhữngnăm 1990, một phần ba các khoản vay đã thành nợ xấu, phần lớn trong số đó làcủa doanh nghiệp nhà nước.Sau khi dọn dẹp mớ hỗn độn ấy, Trung Quốc dẫn đầu thế giới về “cứu trợ”. Kể từnăm 1998, Trung Quốc đã bơm 420 tỷ đôla vào riêng năm ngân hàng lớn nhấtnước, còn nhiều hơn cả kinh phí cho quỹ cứu trợ TARP của Mỹ.Lặp lại chuyện cũ chính là điều mà hiện nhiều người lo ngại.Đáng lo nhất là các khoản vay đối với các dự án cơ sở hạ tầng do chính quyền địaphương bảo trợ (chiếm khoảng một phần sáu các khoản vay chưa thanh toán) vàcho vay bất động sản và thế chấp mua nhà (chiếm một phần năm tổng số tiền chovay, nhưng một số khoản vay đã tính toán trong cho vay cơ sở hạ tầng).Giới ngân hàng Trung Quốc nói họ không lo ngại nhưng một số nhà đầu tư vẫnthận trọng vì vẫn còn đó những quan chức tham nhũng, những con đường chẳngdẫn tới đâu hay các trung tâm mua sắm giữa sa mạc.Dù có thể khá nghiêm trọng, nhưng các khoản nợ xấu này sẽ không làm mô hìnhngân hàng kiểu Bắc Kinh sụp đổ. Cho dù một số khoản vay có không được thanhtoán, toàn hệ thống vẫn hấp thu được thua lỗ.Điều nay một phần là nhờ các cơ quan giám sát đã thúc giục các ngân hàng tăng ...