Mối liên quan của hành vi ăn uống đến tình trạng tỉ lệ mỡ cơ thể cao ở học sinh 11-14 tuổi tại thành phố Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh

Bài viết Mối liên quan của hành vi ăn uống đến tình trạng tỉ lệ mỡ cơ thể cao ở học sinh 11-14 tuổi tại thành phố Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh được tiến hành nhằm xác định mối liên quan của hành vi ăn uống với BFP cao ở học sinh THCS tại thành phố Từ Sơn, từ đó đề ra những giải pháp kịp thời, giúp nâng cao sức khoẻ của học sinh tại địa phương.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Mối liên quan của hành vi ăn uống đến tình trạng tỉ lệ mỡ cơ thể cao ở học sinh 11-14 tuổi tại thành phố Từ Sơn, tỉnh Bắc NinhBÁO CÁO KHOA HỌC VỀ NGHIÊN CỨU VÀ GIẢNG DẠY SINH HỌC Ở VIỆT NAM - HỘI NGHỊ KHOA HỌC QUỐC GIA LẦN THỨ 5DOI: 10.15625/vap.2022.0077 MỐI LIÊN QUAN CỦA HÀNH VI ĂN UỐNG ĐẾN TÌNH TRẠNG TỈ LỆ MỠ CƠ THỂ CAO Ở HỌC SINH 11 - 14 TUỔI TẠI THÀNH PHỐ TỪ SƠN, TỈNH BẮC NINH Nguyễn Thị Hồng Hạnh1,*, Đỗ Thị Chuyên2, Lê Thị Tuyết1 Tóm tắt. Hành vi ăn uống không lành mạnh làm tăng tỉ lệ mỡ cơ thể (Body Fat Percentage, BFP) ở trẻ em. Nghiên cứu này được tiến hành nhằm xác định mối liên quan của hành vi ăn uống với BFP cao điều chỉnh theo tuổi và giới, ở học sinh 11 - 14 tuổi tại thành phố Từ Sơn. Một nghiên cứu bệnh - chứng được tiến hành trên 338 học sinh có BFP ở mức bình thường và 68 học sinh có BFP ở mức cao phân loại dựa trên ngưỡng bách phân vị (percentile) theo tiêu chuẩn của Trung tâm kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh (CDC). Thành phần cơ thể, bao gồm BFP được đo bằng phương pháp phân tích trở kháng điện sinh học. Hành vi ăn uống được đánh giá qua bộ câu hỏi CEBQ. Sau khi điều chỉnh theo tuổi và giới, các chỉ số: mức hưởng ứng thức ăn (FR) và việc ăn nhiều khi cảm xúc thay đổi (EOE) làm tăng nguy cơ mắc BFP cao lên lần lượt là 1,88 lần (P < 0,0001) và 1,66 (P = 0,007) lần. Như vậy, tỉ lệ mỡ cơ thể bị ảnh hưởng bởi một số hành vi ăn uống của học sinh tại thành phố Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh. Điều này cho thấy sự cần thiết phải có các can thiệp giáo dục dinh dưỡng thường xuyên ở cả gia đình và nhà trường để học sinh có hành vi ăn uống lành mạnh nhằm cải thiện tích cực chỉ số BFP. Từ khóa: Hành vi ăn uống, học sinh 11 - 14 tuổi, tỉ lệ mỡ cơ thể.1. ĐẶT VẤN ĐỀ Tỉ lệ mỡ cơ thể (Body Fat Percentage, BFP) được sử dụng để đánh giá tình trạngthừa cân, béo phì vì chỉ số này đo lượng mỡ cơ thể một cách trực tiếp (khối lượngmỡ/tổng khối lượng cơ thể × 100). Mặc dù chỉ số khối cơ thể (Body Mass Index, BMI)được sử dụng rộng rãi để đánh giá tình trạng thừa cân và béo phì ở người lớn cũng nhưtrẻ em nhưng chỉ số này không hoàn toàn phản ánh khối lượng mỡ chính xác, đặc biệt làở trẻ em và thanh thiếu niên (Jun và cộng sự, 2022). Một số nghiên cứu ở người trưởngthành chỉ ra rằng có mối tương quan chặt chẽ giữa BMI và BFP với hệ số tương quan r2trong khoảng từ 0,7 đến 0,8 (Deurenberg và cộng sự, 1998; Gallagher và cộng sự, 1996).Trong khi đó, ở trẻ em, mối quan hệ giữa BMI và BFP được ghi nhận yếu hơn nhiều (r <0,6) (Daniels và cộng sự, 1997; Le và cộng sự, 2019; Widhalm và cộng sự, 2001). Mốiquan hệ yếu hơn này có thể là do sự thay đổi không đồng bộ của khối lượng mô mỡ vàkhối lượng cơ trong quá trình phát triển (Freedman và cộng sự, 2015). Theo Yajnik vàYudkin (2004), hai người có thể có cùng BMI nhưng BFP khác nhau. Những khác biệtvề xu hướng BFP giữa nam và nữ ở tuổi dậy thì cũng đã được chứng minh (Taylor vàcộng sự, 2002). Tại Việt Nam, nghiên cứu trên 899 trẻ 11 - 14,5 tuổi cho thấy, BFP có1 Trường Đại học Sư phạm Hà Nội2 Trường THCS Từ Sơn, Bắc Ninh* Email: hanhnth@hnue.edu.vn696 BÁO CÁO KHOA HỌC VỀ NGHIÊN CỨU VÀ GIẢNG DẠY SINH HỌC Ở VIỆT NAMxu hướng giảm dần theo tuổi ở trẻ em trai trong khi có sự gia tăng nhẹ BFP theo tuổi ởtrẻ em gái (Le và cộng sự, 2019). BFP cao gây thừa cân, béo phì ở lứa tuổi v thành ni n g y ra những hậu quả nghi mtrọng về cả thể chất và tinh thần, tạo n n gánh nặng cho ngành y tế và xã hội. BFP cao làmtăng nguy cơ mắc các ệnh mạn t nh không l y nguy hiểm như ệnh nội tiết, tăng huyếtáp, rối loạn mỡ máu, tim mạch, ung thư, vi m xương khớp, B n cạnh đó, BFP cao c n làmột trong những nguy n nh n n đến ậy thì sớm, làm ngừng tăng trưởng chiều cao sớmđồng thời c n g y ra những ảnh hưởng nặng nề về t m l ở trẻ như tự ti, nh t nhát, k mh a đồng Đặc biệt, tình trạng BFP cao trong giai đoạn ậy thì có thể ảnh hưởng đến sứckhoẻ trong giai đoạn trưởng thành nếu không có iện pháp can thiệp và ph ng ngừa từsớm (Ebbeling và cộng sự, 2002). Hành vi ăn uống có liên quan mật thiết đến BFP. Các quan sát từ một nghiên cứu ởthành phố Tehran cho thấy nếu can thiệp toàn diện về lối sống sẽ giúp làm giảm BFP ởthanh thiếu niên béo phì (Kalantar và cộng sự, 2017). Những trẻ có hành vi ăn uống tíchcực (chẳng hạn như ăn sáng thường xuyên), có BFP trung bình thấp hơn, trong khi nhữngtrẻ thường bỏ bữa sáng, ít hoạt động thể chất hơn có tương quan chặt với BFP cao (Madanvà cộng sự, 2014). Việc ph n t ch những yếu tố nguy cơ từ hành vi ăn uống là cơ sở đểđưa ra những khuyến cáo và đề xuất các iện pháp k p thời, nhằm giảm tình trạng tăngBFP ngay từ lứa tuổi v thành ni n Đ y là cơ sở để đề xuất các iện pháp ự ph ng thừac n, o phì ở lứa tuổi học đường, giúp giảm bớt gánh nặng cho y tế và xã hội. Từ Sơn là ...