Mối liên quan giữa đột biến gen ATP7B với ceruloplasmin huyết thanh và đồng niệu 24 giờ ở bệnh nhân Wilson

Nghiên cứu được tiến hành nhằm phát hiện mối liên quan giữa đột biến gen ATP7B với ceruloplasmin huyết thanh và đồng niệu 24 giờ ở bệnh Wilson. Có 44 bệnh nhân được chẩn đoán xác định bệnh Wilson theo tiêu chuẩn của Ferenci mang đột biến gen được lựa chọn vào nghiên cứu. Kỹ thuật giải trình tự gen được sử dụng để xác định đột biến trên gen ATP7B.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Mối liên quan giữa đột biến gen ATP7B với ceruloplasmin huyết thanh và đồng niệu 24 giờ ở bệnh nhân WilsonTẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌCMỐI LIÊN QUAN GIỮA ĐỘT BIẾN GEN ATP7BVỚI CERULOPLASMIN HUYẾT THANH VÀ ĐỒNG NIỆU 24 GIỜỞ BỆNH NHÂN WILSONĐỗ Thanh Hương, Trần Huy Thịnh, Nguyễn Văn Liệu, Trần Vân KhánhTrường Đại học Y Hà NộiNghiên cứu được tiến hành nhằm phát hiện mối liên quan giữa đột biến gen ATP7B với ceruloplasminhuyết thanh và đồng niệu 24 giờ ở bệnh Wilson. Có 44 bệnh nhân được chẩn đoán xác định bệnh Wilsontheo tiêu chuẩn của Ferenci mang đột biến gen được lựa chọn vào nghiên cứu. Kỹ thuật giải trình tự genđược sử dụng để xác định đột biến trên gen ATP7B. Nghiên cứu đã phát hiện được bệnh nhân Wilson mangnhiều hơn 2 alen đột biến và mang đột biến dạng vô nghĩa/ lệch khung trên gen ATP7B có nồng độceruloplasmin huyết thanh thấp và đồng niệu 24 giờ cao hơn nhóm mang 1 alen đột biến và nhóm mangdạng đột biến sai nghĩa/đột biến vùng 5UTR.Từ khóa: Bệnh Wilson, gen ATP7B, đột biến gen, alen đột biếnI. ĐẶT VẤN ĐỀBệnh Wilson được biết đến là bệnh thoáitrung ương), mắt, da, thận, xương... và gây rahóa gan - nhân đậu, được tác giả Kinnearcác triệu chứng đa dạng trên lâm sàng. PhânWilson mô tả lần đầu tiên vào năm 1912 [1].tích mối liên quan giữa kiểu gen ATP7B và sựCho đến nay, bệnh được phát hiện ở hầu hếtbiến đổi các chỉ số sinh học giúp bác sỹ lâmcác quốc gia và các chủng tộc trên thế giới vớisàng tiên lượng, chẩn đoán và điều trị sớmtỷ lệ mắc là 1/30.000 trẻ sinh ra. Đây là bệnhcác thể bệnh Wilson.di truyền, đột biến gen lặn trên nhiễm sắc thểỞ Việt Nam, lần đầu tiên có hai trườngthường 13q14.3, mã hóa gen ATP7B gâyhợp bệnh nhân bị bệnh Wilson được phát hiệnthiếu hụt enzyme ATPase typ P (P-ATPase)mang đột biến gen Arg778Leu vào năm 2010[2]. Gen ATP7B gồm 21 exon chiều dài[3]. Các nghiên cứu sau đó tiếp tục xác địnhkhoảng 80kb, mã hóa cho phân tử proteinđột biến ở một số vùng trọng điểm và hoàn1465 acid amin. Gen này có vai trò điều hòathiện quy trình xác định đột biến gen ATP7Bquá trình hấp thu, phân bố và thải trừ đồng[4; 5]. Như vậy, số lượng nghiên cứu đột biếntrong cơ thể. Khi đột biến gen xảy ra sẽ gâygen ATP7B ở Việt Nam còn hạn chế và chưarối loạn quá trình chuyển hóa đồng, đặc biệt làcó nghiên cứu đầy đủ về mối tương quan giữagiảm bài tiết đồng qua đường mật. Lượngkiểu gen ATP7B và kiểu hình của bệnh. Dođồng ứ lại trong cơ thể sẽ lắng đọng dần trongvậy, đề tài tiến hành nhằm tìm mối liên quancác tổ chức: gan, não (chủ yếu ở nhân xámgiữa đột biến gen ATP7B với nồng độceruloplasmin huyết thanh và đồng niệu 24Địa chỉ liên hệ: Đỗ Thanh Hương - Bộ môn Nhi - Trườnggiờ ở bệnh nhân Wilson.Đại học Y Hà NộiEmail: dothanhhuong@hmu.edu.vnII. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁPNgày nhận: 27/7/2018Ngày được chấp thuận: 04/9/2018381. Đối tượngTCNCYH 115 (6) - 2018TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC44 bệnh nhân được chẩn đoán xác địnhKỹ thuật giải trình tự gen: Toàn bộ 21 exonbệnh Wilson theo thang điểm Ferenci đều cócủa gen ATP7B được khuếch đại với các cặptổng số điểm WD ≥ 4, với biểu hiện tăngmồi đặc hiệu [2]. Các sản phẩm PCR sẽ đượcenzym gan (AST và ALT ≥ 60 UI/l), tăng lượngtiến hành giải trình tự trực tiếp trên máy ABIđồng trong nước tiểu 24 giờ (≥ 100µg/ngày),3100 Genetic Analyzer. Kết quả được thu thậpceruloplasmin huyết thanh giảm (< 20mg/dl),và xử lý bằng phần mềm ABI PRISMcó vòng Kayser-Fleischer và phân loại thể lâm– Avant Data Collection, DNA Sequencingsàng theo tiêu chuẩn của Hội Gan Mật quốc tếAnalysis 5.2 và BLAST NCBI.TM3100năm 2003 [6; 7]. Các bệnh nhân này đượcCác gen đột biến được so sánh trên ngânđiều trị tại Bệnh viện Bạch Mai và Bệnh việnhàng gen: DNA (NG _ 008806) và mRNA (NMNhi trung ương._ 000053.3).2. Thời gian nghiên cứu: từ tháng 9 năm2012 đến tháng 9 năm 2015.4. Xử lý số liệuTính chỉ số tương quan r bằng phương3. Phương pháppháp Kendall, phân tích mối tương quan bằng3.1. Định lượng Cerulopasmin huyếttest ANOVA (phần mềm SPSS 16.0).thanh- Lấy huyết thanh chống đông bằng EDTA.4. Đạo đức nghiên cứuBệnh nhân hoàn toàn tự nguyện tham gia- Sử dụng phương pháp miễn dịch đo độvào nghiên cứu và có quyền rút khỏi nghiênđục trên máy hóa sinh tự động Beckmancứu khi không đồng ý tiếp tục tham gia vàoCoulter AU5800, tại Khoa Hóa sinh, Bệnh việnnghiên cứu. Bệnh nhân sẽ được thông báo vềNhi Trung ương.kết quả xét nghiệm gen để giúp cho các bác3.2. Định lượng đồng niệu 24 giờ- Lấy mẫu nước tiểu 24 giờ.- Sử dụng phương pháp quang phổ hấpthụ nguyên tử sử dụng là graphit (GF - AAS)trên máy tự động GFA - 7000A, tại khoa Sinhhóa, Bệnh viện Nhi Trung ương.3. 3. Quy trình phân tích gen ATP7BThực hiện tại Trung tâm Nghiên cứu Gen Protein, Trường Đại học Y Hà Nội.Lấy mẫu bệnh phẩm: 2ml máu tĩnh mạchchống đông bằng EDTA.Kỹ thuật tách chiết DNA từ máu ngoại vi:sỹ tư vấn di truyền hoặc lựa chọ ...