Mối quan hệ giữa phong trào yêu nước, giải phóng dân tộc Việt Nam với Nhật Bản

Bài viết đề cập đến mối quan hệ và sự hỗ trợ của các chính kháchNhật Bản đối với phong trào giải phóng dân tộc Việt Nam những năm đầu thế kỷ XX.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Mối quan hệ giữa phong trào yêu nước, giải phóng dân tộc Việt Nam với Nhật BảnTạp chí Khoa học xã hội Việt Nam, số 12 (73) - 2013MỐI QUAN HỆ GIỮA PHONG TRÀO YÊU NƯỚC,GIẢI PHÓNG DÂN TỘC VIỆT NAM VỚI NHẬT BẢNTRẦN THỊ THANH NHÀN*Tóm tắt: Bài viết đề cập đến mối quan hệ và sự hỗ trợ của các chính kháchNhật Bản đối với phong trào giải phóng dân tộc Việt Nam những năm đầu thếkỷ XX.Duy Tân hội và Việt Nam Quang Phục hội đã tận dụng được thời cơ, mởrộng mối quan hệ và tranh thủ được sự giúp đỡ của các tổ chức (Đồng Văn ThưViện, Đông Á Đồng Văn hội...) và các chính khách nước ngoài (Lương KhảiSiêu, Okuma Shigenobu, Inukai Tsuyoshi...) để tiến hành nhiều hoạt động quantrọng như mở rộng tuyên truyền tư tưởng dân chủ vào Việt Nam, kêu gọi lòngyêu nước, căm thù giặc. Phan Bội Châu và Duy tân hội cũng đã tận dụng các cơsở huấn luyện, đào tạo của Nhật để huấn luyện, đào tạo cán bộ cách mạng, củngcố về mặt tổ chức, đưa phong trào yêu nước Việt Nam hòa nhập cùng cao tràoChâu Á thức tỉnh. Phan Bội Châu và những hoạt động của Duy Tân hội, ViệtNam Quang Phục hội đã có đóng góp nhất định trong công cuộc đấu tranh giànhđộc lập và để lại nhiều bài học kinh nghiệm quý báu cho các thế hệ sau này.Từ khóa: Phan Bội Châu, Duy Tân Hội, giải phóng dân tộc, yêu nước.1. Mở đầu1.1. Đến giữa thế kỷ XIX, chủ nghĩatư bản cùng những tư tưởng dân chủ tiếnbộ đã được xác lập vững chắc ở Tây Âuvà Bắc Mỹ. Trong khi đó ở Châu Á, chođến giữa thế kỷ XIX vẫn chưa có mộtcuộc cách mạng tư sản nào nổ ra. Nhiềunước, trong đó có Việt Nam, vẫn cònchìm trong chế độ quân chủ phong kiếnvà chỉ bắt đầu bừng tỉnh khi chủ nghĩathực dân - hệ quả của chủ nghĩa tư bảnthời cận đại đến “gõ cửa”. Tình hình nàyđặt các nước Châu Á trước hai nhiệm vụlớn cần giải quyết ngoài những nhiệmvụ riêng của mỗi quốc gia là: bảo vệ độc86lập chủ quyền, an ninh và toàn vẹn lãnhthổ quốc gia dân tộc; cải cách, duy tân,tự cường phát triển đất nước về mọi mặt(kinh tế, chính trị, văn hóa, tư tưởng,giáo dục, quân sự...), tăng cường sứcmạnh nội lực và từng bước nâng cao uytín, vị trí, vai trò quốc gia dân tộc trêntrường quốc tế. Tuy nhiên, hầu hết cácnước Châu Á không giải quyết tốt đượcbài toán này; trừ Xiêm và Nhật Bản, cácnước còn lại đều bị rơi vào tay tư bảnnước ngoài.(*)Tiến sĩ, Đại học Ngoại ngữ - Tin học Thànhphố Hồ Chí Minh.(*)Mối quan hệ giữa phong trào yêu nước...Ở Châu Á, Nhật Bản nổi lên và cóảnh hưởng rất lớn ở phương Đông nhờvào cuộc cách mạng tư sản Nhật vàcông cuộc Minh Trị duy tân thành công.Nhật Bản không chỉ thoát được họa mấtnước, bảo vệ được chủ quyền dân tộc,mà còn dần dần thủ tiêu được các điềuước bất bình đẳng trước đó. Nhật Bản đãđánh bại Trung Quốc trong chiến tranhTrung - Nhật (1894 - 1895), đánh bạiNga trong chiến tranh Nga - Nhật (1904- 1905), và vì vậy khi nói đến phươngĐông, người ta ca ngợi “tấm gươngNhật Bản”, “mô hình Nhật Bản” vàmong muốn hướng tới “con đường NhậtBản”. Trong khi đó ở Trung Quốc, triềuđình Mãn Thanh cũng đã bắt đầu thứctỉnh sau cuộc chiến tranh thuốc phiện1890. Bộ phận tiến bộ trong giai cấpphong kiến Trung Quốc đã nhận thứcđược sự yếu kém của đất nước so vớicác nước phương Tây và chủ trươngphát triển theo con đường mới - conđường Duy Tân.1.2. Ở Việt Nam, cho đến giữa thế kỷXIX, nhà Nguyễn về cơ bản vẫn thihành chính sách “bế quan tỏa cảng”,kinh tế hết sức nghèo nàn, lạc hậu. Dovậy khi thực dân Pháp nổ súng xâmlược, nước ta đã rơi vào tay họ. Sự thấtbại này chứng tỏ rằng, phong trào yêunước Việt Nam đã lâm vào tình trạng bếtắc, khủng hoảng về đường lối và giaicấp lãnh đạo. Trong quá trình xâm lượcViệt Nam (1858 - 1884), thực dân Phápđã đồng thời tiến hành nhiều biện phápkinh tế, văn hóa, xã hội nhằm mục đíchcuối cùng là biến nước ta thành thuộcđịa để ra sức vơ vét, bóc lột. Chính sáchnày được đẩy mạnh vào cuối thế kỷXIX, sau khi Pháp đã dập tắt phong tràokháng chiến của nhân dân ta. Tháng12/1896, Paul Doumer - nguyên là nghịviên giữ chức Bộ trưởng tài chính, Tổngthanh tra tài chính Bắc và Trung Kỳ được cử làm Toàn quyền Đông Dươngvới sứ mệnh mở ra một thời kỳ mới,biến Đông Dương nói chung và ViệtNam nói riêng thành thuộc địa khaikhẩn cho thực dân Pháp. Do vậy, từnhững năm đầu thế kỷ XX, xã hội ViệtNam ngày càng có những biến chuyểnsâu sắc.Về kinh tế, sự đầu tư của tư bản Phápđã làm thay đổi diện mạo nền kinh tếViệt Nam với nhiều nhân tố mới, tíchcực nhưng nhìn chung nền kinh tế ViệtNam lúc này về cơ bản vẫn là kinh tếnông nghiệp, nghèo nàn, lạc hậu.Xã hội Việt Nam đã có sự thay đổi sâusắc. Nhân dân lao động bị bần cùng hóa,lực lượng công nhân tăng lên đáng kể;năm 1906, ...