Mối quan hệ giữa văn học dân gian và văn học viết văn học dân tộc_2

Tham khảo bài viết mối quan hệ giữa văn học dân gian và văn học viết văn học dân tộc_2, tài liệu phổ thông, ôn thi đh-cđ phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Mối quan hệ giữa văn học dân gian và văn học viết văn học dân tộc_2Mối quan hệ giữa văn học dân gian và văn học viết văn học dân tộcTuy nhiên để cho quan điểm “làm nền” này được triển khai thực sự, lạicòn phải làm sáng tỏ một loạt vấn đề sau đây:1) Vấn đề định nghĩa về văn học dân gian.Định nghĩa về văn học dân gian có lịch sử riêng của nó. Từ một cáchgọi, một cách duy danh nhưng chưa định nghĩa như Nguyễn Du là “thônca”, là “tang ma ngữ” (thôn ca sơ học tang ma ngữ - Thanh minh ngẫuhứng) đến một chương “Dẫn luận” gồm phần “Giới thuyết - Những đặctrưng của văn học dân gian” trong giáo trình Văn học dân gian của ĐinhGia Khánh và Chu Xuân Diên thuộc tủ sách Đại học Tổng hợp Hà nội(nay là Đại học khoa học xã hội và nhân văn, Đại học quốc gia Hà nội),xuất bản năm 1972, rõ ràng công việc định nghĩa về văn học dân gian đãtrải qua hai giai đoạn của nhận thức: cảm tính và lý tính, phản ánh haigiai đoạn phát triển khoa học ở nước ta nói chung: trực cảm hỗn hợp vàduy lý phân tích. Riêng về giai đoạn nhận thức lý tính đối với văn họcdân gian, tự nó cũng có một quá trình từ đơn giản đến phong phú, từphiến diện đến hoàn chỉnh. Thông thường các định nghĩa được triển khaitrên hai bình diện chính: những thuộc tính nội tại (tính truyền miệng,tính tập thể...) và những thuộc tính liên quan tới đời sống văn hoá xã hộiđã góp phần sản sinh ra văn học dân gian. Gần đây, khái niệm văn họcdân gian đã được giới thuyết với một nội hàm có tính tổng hợp, nguyênhợp. Văn học dân gian không chỉ có phần lời mà còn có sự gắn bó giữalời với nhạc và vũ, với văn hoá dân gian nói chung. Do việc giới thuyếtvăn học dân gian với một nội hàm được mở rộng và có tính tổng hợp,nguyên hợp như vậy mà dường như có sự khập khiễng giữa thuật ngữ“văn học dân gian” với nội hàm mà nó phải chứa. Phải chăng, để tránhsự khập khiễng đó mà nhiều người lại chuyển sang dùng thuật ngữ “vănhoá dân gian”, “ phôncơlo”.Luận điểm về vai trò làm nền của văn học dân gian đang cần làm sáng tỏở đây quả là có liên quan mật thiết tới định nghĩa về văn học dân giannhư trên. Nếu định nghĩa văn học dân gian chỉ là một số thể tài quenthuộc và chỉ là ở lời mà không thấy tính chất toàn diện, tính tổng hợp,nguyên hợp, trạng thái tồn tại của nó như một cơ thể sống thì làm saonhìn rõ được mối quan hệ giữa nó với nền văn học viết để từ đó mà pháthiện tiếp về vai trò làm nền của nó. Ví như với vấn đề đã đặt ra ở TruyệnKiều chẳng hạn, nếu quan niệm hẹp như vậy, một câu hỏi đơn giản thếnày đặt ra: liệu Nguyễn Du đã biết những tác phẩm văn học dân gian gìmà bảo Truyện Kiều đã kết tinh trên cơ sở văn học dân gian? Thì câu trảlời chắc chắn gặp lúng túng. Còn theo quan niệm mở rộng, tổng hợptương ứng với thuật ngữ “văn hoá dân gian”, “phơncơlo” thì dễ có khảnăng nhìn được mối quan hệ bề thế, đa diện giữa Truyện Kiều với vănhọc dân gian và từ đó cũng dễ có khả năng nhìn ra vai trò làm nền củavăn học dân gian trong sự kết tinh giá trị Truyện Kiều trên cả haiphương diện nội dung và hình thức. Trên phương diện nội dung,mộttrong những điều lớn lao nhất của Truyện Kiều là tình thương bao la bátngát cho những kiếp người đau khổ, đặc biệt là phụ nữ: “Đau đớn thayphận đàn bà”. Vậy thử hỏi, cái tình cảm lớn lao đó, một khi đã khôngphải trên trời rơi xuống cho Nguyễn Du, thì từ đâu đến là chính? Từcuộc sống và tâm lý trưởng giả hay từ cuộc sống và tâm lý dân gian? Từnền văn học bác học đã có trước Nguyễn Du hay từ nền văn học dângian truyền thống? Không cần nói ra thì kết luận thế nào chúng ta đãbiết, nhất là với ai đã quen với phương pháp hệ thống trong khoa học.Có thể dẫn ra đây thêm một trường hợp để tham khảo. Đó là trường hợpnhà nghiên cứu văn học của Liên Xô cũ là giáo sư tiến sĩ Niculin. Trongbài giới thiệu cho bản dịch thơ Hồ Xuân Hương ra tiếng Nga, ông cũngđã triển khai quan điểm thơ Hồ Xuân Hương kết tinh từ văn học dângian thông qua việc phân tích một số bài thơ cụ thể như bài Đánh đu.Tác giả đã gắn bài thơ với tục chơi đu trong đời sống văn hoá dân gian ởcác lễ hội, đặc biệt vào dịp đầu xuân với ý nghĩ rằng: không có hiệntượng văn hoá dân gian đó thì không có bài thơ Đánh đu như đã có vớiHồ Xuân Hương. Nếu chiều hướng như thế được chấp thuận thì rõ ràngquan điểm làm nền của văn học dân gian đối với nền văn học viết sẽ cócơ sở để triển khai thực sự trong nhiều trường hợp khác của lịch sử vănhọc dân tộc.2) Vấn đề tác giả văn học dân gian.Vấn đề tác giả của văn học dân gian cũng liên quan mật thiết tới việctriển khai luận điểm khoa học về vai trò làm nền của văn học dân gian.Chung quanh vấn đề tác giả văn học dân gian tưởng là đơn giản nhưngthực ra vẫn có vấn đề. Có tình trạng chỉ chú ý đến vai trò của tập thểtrong sáng tác văn học dân gian theo quan điểm trừu tượng phi giai cấpvề con người. Có tình trạng xác định tác giả theo quan điểm đẳng cấp,giai tầng mà ở đấy lại có sự tranh chấp trong nội dung kết luận cụ thể.Trước 1975, trong khi phần đông các nhà nghiên cứu ...