Một biện pháp giảm tỷ lệ tử vong do sốt rét: Đưa thuốc tiêm artesunate về xã

Trong hướng dẫn bổ sung chẩn đoán và điều trị bệnh sốt rét do Bộ Y tế ban hành năm 2007 và năm 2009, loại thuốc artesunate đã được chỉ định dùng ở cơ sở tuyến đầu để chủ động khống chế sốt rét nặng và ác tính, góp phần đáng kể hạ tỷ lệ tử vong do sốt rét.Vài nét về thuốc tiêm artesunate Artesunate có hoạt chất là Dihydro-artemisinine-12 -succinate được sản xuất dưới nhiều tên thương hiệu khác nhau như qinghaoshuzhi (Trung Quốc), roteria (Canana), arinate (của hãng Traphaco)... Artesunate là muối natri của ester hemisuccinate...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Một biện pháp giảm tỷ lệ tử vong do sốt rét: Đưa thuốc tiêm artesunate về xã Một biện pháp giảm tỷ lệ tử vong do sốt rét: Đưa thuốc tiêm artesunate về xã Trong hướng dẫn bổ sung chẩn đoán và điều trị bệnh sốt rét do Bộ Y tế banhành năm 2007 và năm 2009, loại thuốc artesunate đã được chỉ định dùng ở cơ sởtuyến đầu để chủ động khống chế sốt rét nặng và ác tính, góp phần đáng kể hạ tỷlệ tử vong do sốt rét. Vài nét về thuốc tiêm artesunate Artesunate có hoạt chất là Dihydro-artemisinine-12 -succinate được sảnxuất dưới nhiều tên thương hiệu khác nhau như qinghaoshuzhi (Trung Quốc),roteria (Canana), arinate (của hãng Traphaco)... Artesunate là muối natri của esterhemisuccinate của artemisinine. Artesunate tan trong nước nhưng độ ổn định kémkhi ở môi trường nước, có độ pH trung tính hay acid. Artesunate có thể dùng theođường uống, đường trực tràng hoặc tiêm bắp, tiêm tĩnh mạch. Hiện nay, đã códạng viên thuốc kết hợp Dihydro-artemisinine với Piperaquine dưới các tênthương hiệu như arterakine, CV artecan, artekin... Theo khuyến cáo của Tổ chức Ytế Thế giới (WHO), thuốc artesunate đơn thuần không nên sử dụng mà nên sửdụng liệu pháp phối hợp thuốc điều trị có artemisinine gọi là ACT (Artemisininebase Combination Therapy); không dùng artesunate đơn thuần để hạn chế tìnhtrạng kháng thuốc sớm của ký sinh trùng sốt rét. Riêng loại thuốc tiêm, chưa sảnxuất được thuốc dạng phối hợp mà chỉ có artesunate đơn thuần. Khi dùng artesunate ở dạng tiêm, acide artesunic kết hợp với natribicarbonate tạo thành natri artesunate ngay trước khi tiêm. Thuốc artesunate tiêmhiện nay đã được Việt Nam sản xuất thành công để góp phần giải quyết sốt rétnặng và sốt rét ác tính có hiệu quả, hạ thấp tỷ lệ tử vong. Thuốc sản xuất đượcđóng hộp gồm: 1 lọ thuốc bột artesunate 60mg kèm theo 1 ống 1ml dung dịch 5%natri bicarbonate (NaCO3H); 10 hộp thuốc được đóng vào trong một hộp lớn. Lạm dụng thuốc, rất nguy hiểm Qua khảo sát thực tế ở một số cơ sở điều trị, mặc dù y lệnh của bác sĩ đã chỉđịnh sử dụng thuốc artesunate tiêm cho các bệnh nhân sốt rét nặng và ác tính đãghi cụ thể trong bệnh án. Tuy vậy về kỹ năng thực hành, y tá thực hiện y lệnh chưachú ý thật kỹ về cách pha thuốc nên đã làm ảnh hưởng đến kết quả điều trị. Có mộtsố trường hợp do tình trạng khẩn cấp của bệnh nhân hoặc chưa nắm rõ quy trìnhkỹ thuật đơn giản, y tá vội vàng pha ống dung môi natri bicarbonate 5% vào lọthuốc bột artesunate 60mg; mặc dù bột chưa tan hết hoàn toàn theo quy định đãthêm ngay vào 5ml dung dịch natri chlorua 0,9% và lấy thuốc tiêm ngay cho bệnhnhân. Thực hiện không đúng quy trình kỹ thuật pha thuốc, mỗi ống thuốcartesunate được sử dụng tiêm sẽ đưa vào cơ thể bệnh nhân không đủ 60mg hoạtchất mà sẽ thấp hơn, lẽ dĩ nhiên sự đáp ứng điều trị bị hạn chế. Đây là một kỹthuật tuy đơn giản nhưng bác sĩ khi ra y lệnh điều trị cần hướng dẫn cho y tá thựchiện một cách cẩn thận, chu đáo mới mong đem lại hiệu quả tốt. Mặc dù thuốc artesunate tiêm đã được Bộ Y tế cho phép tuyến trên cungcấp cho tuyến đầu xã, phường, thị trấn sử dụng để can thiệp những trường hợp sốtrét nặng và ác tính nhằm góp phần hạ tỷ lệ tử vong. Tuy vậy, các cơ sở y tế cũngcần chú ý không nên lạm dụng việc sử dụng thuốc một cách tùy tiện mà phải tuântheo quy định của Hướng dẫn chẩn đoán và điều trị của Bộ Y tế đã ban hành.Thuốc artesunate tiêm được cung cấp về tận tuyến xã, phường, thị trấn với mụcđích trang bị để tuyến y tế cơ sở có điều kiện xử trí ban đầu có hiệu quả các trườnghợp sốt rét nặng, có dấu hiệu dự báo ác tính và sốt rét ác tính trước khi chuyển lêntuyến trên. Khẩu hiệu Không có sốt rét ác tính, không có tử vong cũng cần đượcphổ cập cho tuyến cơ sở phấn đấu thực hiện. Thực tế hiện nay một số trạm y tế xãở vùng sâu, vùng xa, vùng cao và biên giới được cung cấp chủng loại thuốcartesunate tiêm đã góp phần xử trí các trường hợp sốt rét nặng, có dấu hiệu dự báosốt rét ác tính và sốt rét ác tính có hiệu quả, góp phần thực hiện mục tiêu giảm tửvong hoặc không để tử vong do sốt rét. Cần nhớ rằng, sốt rét ác tính chỉ được chỉ định điều trị tại tuyến từ bệnh viện huyện trở lên. Y tế xã, phường, thị trấn, thôn bản, các cơ sở hành nghề y tế tư nhân không được điều trị sốt rét ác tính; khi gặp các trường hợp bệnh nhân códấu hiệu dự báo sốt rét ác tính hoặc sốt rét ác tính đã xảy ra,chỉ được xử trí ban đầu và tìm cách chuyển người bệnh lêntuyến trên. ...