Một Đêm Chèo Nghiên Ngã

Không hiểu sao, dù đã xa quê từ lúc tuổi còn xanh, tính đến bây giờ cũng đã gần ba mươi năm có lẻ, cứ mỗi lần thoảng nghe trong gió một làn điệu dân ca, tôi lại nhớ tới chèo. Những làn điệu vui buồn quấn quýt. Cây đa, giếng nước, sân đình, ao làng sen nở, cá bơi, dòng sông bến nước...như đang trước mặt, sau lưng; với tay ra, quay người lại là đã rõ mồn một. Rồi những người muôn năm cũ; những cảnh đời éo le trắc trở hay hơn hớn những niềm vui dân...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Một Đêm Chèo Nghiên NgãMột Đêm Chèo Nghiên Ngã Sưu TầmMột Đêm Chèo Nghiên Ngã Tác giả: Sưu Tầm Thể loại: Truyện Ngắn Website: http://motsach.info Date: 25-October-2012Không hiểu sao, dù đã xa quê từ lúc tuổi còn xanh, tính đến bây giờ cũng đã gần ba mươi nămcó lẻ, cứ mỗi lần thoảng nghe trong gió một làn điệu dân ca, tôi lại nhớ tới chèo. Những làn điệuvui buồn quấn quýt. Cây đa, giếng nước, sân đình, ao làng sen nở, cá bơi, dòng sông bếnnước...như đang trước mặt, sau lưng; với tay ra, quay người lại là đã rõ mồn một. Rồi nhữngngười muôn năm cũ; những cảnh đời éo le trắc trở hay hơn hớn những niềm vui dân dã; cô gáirạo rực tuổi đương thì; vợ chồng vừa giận đã quen; ông lý nghênh ngang; anh mõ, chị mõ thôngminh và hài hước... Những thứ đó như được chèo thâu tóm lấy cái hồn rồi đem phô ra trên sândiễn bằng lời ca, điệu muá cách điệu nhưng sống động. Tôi nhớ những đêm xưa, cách đâychừng ba lăm, ba sáu năm, xóm làng quê tôi đêm đêm rộn rã tíêng trống chèo mời gọi. Đêmnay phường Nam Xang Hạ, đêm mai phường Nam Xang Thựơng, ngày kia lại đã phường thônĐông, thôn Đoài... Quanh đi quẩn lại vẫn chỉ những tích quen như Quan Âm Thị Kính, LưuBình-Dương Lễ, Đưa linh, Trương Viên, Tuần -Ty- Đào- Huế...Sân chèo khi thì mở ở sân đình,khi thì diễn ngay trên diệc mạ gần chợ Thượng. Người diễn trò xong chạy ra đứng lẫn vào kẻxem, vừa nói chuyện, vừa chờ tới khúc vai diễn phải có mặt trên sân. Trai thanh, gái lịch xích lạigần nhau hơn, cười rinh rích. Sân chèo lúc lặng, lúc ồn ào tưởng như mặt đất cũng chaonghiêng. Say chèo, nhiều bà lão thuộc lòng cả tích, thuộc cả ánh mắt, cử chỉ cuả vai diễn.Thành ra, đêm trước xem chèo, ngày hôm sau chỉ bàn ra tán vào về cảnh, về người. Đời còn cơcực đấy mà vẫn thấy lên hương! Đối với tôi, chèo thấm vào lòng từ lúc nào không rõ. Có lẽ từtấm bé. Cái thuở bà tôi hay ru cháu bằng những làn vui khi bà buồn. Lời ru dỗ cho ăn, cho chơi,cho áo quần mới, mong cháu sau này thành quan nghè quan cống...đôi lúc vẫn còn thức dậy vàkhông ít lần đã làm tôi đỏ mặt. Chúng như những kỷ niệm xa lắc xa lơ mà gần gũi. Chúng khôngphải là quá khứ mà là hiện tại. Một quá khứ sống trong hiện tại, làm nền cho hiện tại. Quá khứấy là cái nền văn hoá quý báu mà cha ông để lại cho muôn đời con cháu. Tiếc thay, do còn mảimiết lo cơm áo đời thường trong cơn lốc kiếm sống, do trăm ngàn lý do có thể biện minh được,chính đáng và chưa chính đáng, có lúc ta đã thờ ơ, sao nhãng với chèo...Mang tâm trạng cuả người quê chèo, cả gia đình tôi hồi hộp đến Nhà hát Bến Thành xemchương trình biểu diễn cuả Đoàn nghệ thuật chèo Nam Định, lòng những mong tìm lại được mộtmảnh hồn quê. Tôi nhìn nhanh khắp một lượt các hàng ghế đã chật cứng người trong nhà hát.Các cụ già tóc phơ phơ bạc đang chụm đầu ôn cố tri tân. Nhiều gia đình, như gia đình tôi chẳnghạn, có tới bốn thế hệ đi xem. Tôi còn nhận ra mấy người bạn quê ở Thái Bình, Hải Dương,Hưng Yên, Hà Đông, Hà Nam...nghe tiếng cũng đến xem chèo. Hình như ai cũng náo nức chờđợi tấm màn nhung đỏ từ từ kéo lên trong những âm thanh rộn rã cuả tiếng trống chèo, tiếngTrang 1/3 http://motsach.infoMột Đêm Chèo Nghiên Ngã Sưu Tầmréo rắt cuả đàn, cuả nhị...Rồi trên nền tấm phông cuả sân khấu nhà hát bừng hiện lên hình ảnhngọn tháp đang họa thơ vào trời xanh chùa Phổ Minh, ngôi chuà nằm trong quần thể kiến trúcthời nhà Trần oanh liệt, biểu tượng cuả Nam Định. Vùng quê chèo ven sông Hồng như vỗ sóngtrong tâm hồn những người con xa xứ. Mười bốn diễn viên nam nữ vào đêm diễn với bài dân caNam Định nổi tiếng, bài Mời trầu, có nơi còn gọi là Mời duyên...Những lời hát: Trầu này trầunghĩa trầu tình - Cho môi ai thắm, cho mình nhớ ai..., đẩy đưa theo từng ánh mắt lúng la lúngliếng làm duyên, như uốn lượn theo từng bước đi, điệu muá. Nghe tình quê da diết trong nhữngâm vực cao vút và uyển chuyển, lúc mau, lúc thưa, tôi nhắm nghiền hai mắt lại. Đồng quê, thônnữ, giậu mồng tơi trong thơ Nguyễn Bính, phiên chợ Tết đầy màu sắc quê nhà trong thơ ĐoànVăn Cừ...hình như đều chắt ra từ văn hoá chèo? Và đâu đây còn vẳng vẳng những khúc nhạcVăn Cao, Đặng Thế Phong...Những khúc vui buồn, bi thương, hùng tráng. Và còn bao nhiêugiọng điệu, xưa như Không Lộ, Trần Nhân Tông... nay như Vũ Quần Phương, Trần MạnhHảo...Họ như bước ra từ chèo. Đi theo làn điệu đa dạng và phong phú. Nói và hát. Say mê vàsáng tạo. Tự sự hay trữ tình...Thì đấy, một nét tươi vui, hóm hỉnh, hoặc cay độc đến mất lòng,chẳng từ chèo mà ra cả đấy ư? Cũng phải thôi, đất chèo đã sinh ra và nuôi dưỡng tâm hồn biếtbao nhà văn, nhà thơ, nhà khoa học...bằng dòng sữa nhân aí đầy chất thơ cuả mình. Dòng suytưởng ...