Một số đặc điểm lễ hội trong các ngôi chùa thờ Tứ Thánh tổ ở đồng bằng Bắc Bộ

Trên cơ sở đề cập khái quát về thân thế và sự nghiệp của Tứ Thánh Tổ gồm Từ Đạo Hạnh, Dương Không Lộ, Nguyễn Giác Hải, Nguyễn Minh Không, nội dung bài viết tập trung phân tích một số đặc điểm lễ hội trong các ngôi chùa thờ Tứ Thánh Tổ ở Đồng bằng Bắc Bộ, đặc biệt là sự hỗn dung giữa yếu tố Phật giáo với yếu tố văn hóa tâm linh truyền thống của người Việt khu vực này.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Một số đặc điểm lễ hội trong các ngôi chùa thờ Tứ Thánh tổ ở đồng bằng Bắc Bộ 1JKLrQ FͩX 7{Q JLiR 6͑     TҤ QUӔC KHÁNH(*) MӜT SӔ ĈҺC ĈIӆM Lӈ HӜI TRONG CÁC NGÔI CHÙA THӠ TӬ THÁNH TӘ Ӣ ĈӖNG BҴNG BҲC BӜ Tóm tҳt: Trên c˯ sͧ ÿ͉ c̵p khái quát v͉ thân th͇ và s͹ nghi͏p cͯa Tͱ Thánh T͝ g͛m Tͳ Ĉ̩o H̩nh, D˱˯ng Không L͡, Nguy͍n Giác H̫i, Nguy͍n Minh Không, n͡i dung bài vi͇t t̵p trung phân tích m͡t s͙ ÿ̿c ÿi͋m l͍ h͡i trong các ngôi chùa thͥ Tͱ Thánh T͝ ͧ Ĉ͛ng b̹ng B̷c B͡, ÿ̿c bi͏t là s͹ h͟n dung giͷa y͇u t͙ Ph̵t giáo vͣi y͇u t͙ văn hóa tâm linh truy͉n th͙ng cͯa ng˱ͥi Vi͏t khu v͹c này. Tӯ khóa: Ĉ̿c ÿi͋m l͍ h͡i, chùa, Tͱ Thánh T͝, Ĉ͛ng b̹ng B̷c B͡, dung hͫp tôn giáo, Tͳ Ĉ̩o H̩nh, D˱˯ng Không L͡, Nguy͍n Giác H̫i, Nguy͍n Minh Không. 1. Dүn nhұp Phұt giáo du nhұp vào Ĉӗng bҵng Bҳc Bӝ tӯ nhӳng năm ÿҫu Công nguyên và nhanh chóng dung hӝi vӟi tín ngѭӥng bҧn ÿӏa ÿӇ tҥo chӛ ÿӭng vӳng chҳc và hoҵng dѭѫng Phұt pháp. NӃu buәi ÿҫu, Phұt giáo phӕi hӧp vӟi các ÿӅn thӡ bӕn vӏ thҫn tӵ nhiên (mây, mѭa, sҩm, chӟp) ÿӇ tҥo ra nhӳng ngôi chùa Tӭ Pháp có mһt bҵng “tiӅn Thҫn - hұu Phұt”, thì ít nhҩt tӟi thӡi Lý (thӃ kӹ XI - XII), lҥi xuҩt hiӋn thêm nhӳng ngôi chùa “tiӅn Phұt - hұu Thánh”, trong ÿó ngoài các vӏ Phұt còn thӡ thêm mӝt hoһc nhiӅu vӏ Thánh. Nhӳng vӏ Thánh ÿó là thiӅn sѭ thӡi Lý - Trҫn, trong ÿó ÿһc biӋt có bӕn vӏ thӡi Lý, ÿӅu ÿѭӧc phong là Quӕc sѭ, ÿѭӧc thӡ phөng ӣ nhiӅu ngôi chùa vùng Ĉӗng bҵng Bҳc bӝ là Tӯ Ĉҥo Hҥnh, NguyӉn Giác Hҧi, Dѭѫng Không Lӝ và NguyӉn Minh Không. Có chùa thӡ riêng mӝt vӏ (Chùa Keo ӣ hai tӍnh Thái Bình và Nam Ĉӏnh thӡ Dѭѫng Không Lӝ; Chùa Thҫy và Chùa Láng ӣ thành phӕ Hà Nӝi thӡ Tӯ Ĉҥo Hҥnh; chùa La Vân ӣ tӍnh Thái Bình và Chùa Trông ӣ tӍnh Hҧi Dѭѫng thӡ NguyӉn Minh Không); có chùa thӡ hai vӏ (chùa Ĉҥi Bi ӣ tӍnh Nam Ĉӏnh thӡ Tӯ Ĉҥo Hҥnh và NguyӉn Giác Hҧi); có chùa thӡ ba vӏ (chùa Lý Quӕc Sѭ ӣ thành * . TS., ViӋn Bҧo tӗn Di tích, Bӝ Văn hóa - ThӇ thao và Du lӏch. 7ɞ 4X͑F .KiQK 0͙W V͑ ÿɴF ÿLʀP Oʂ K͙L«  phӕ Hà Nӝi thӡ Tӯ Ĉҥo Hҥnh, NguyӉn Minh Không và NguyӉn Giác Hҧi); có chùa thӡ cҧ bӕn vӏ (chùa Viên Quang, tӍnh Nam Ĉӏnh). ĈӃn nhӳng ngôi chùa này, chúng ta vӯa thҩy bóng dáng mӝt cѫ sӣ thӡ tӵ cӫa Phұt giáo, vӯa thҩy nét thân quen cӫa mӝt ngôi ÿӅn thӡ thҫn trong mӛi làng quê. Nhѭng sӵ dung hӝi ҩy biӇu hiӋn rõ rӋt không chӍ qua lӟp vӓ kiӃn trúc, mà còn trong nhӳng sinh hoҥt tín ngѭӥng hҵng ngày, ÿһc biӋt qua các lӉ hӝi truyӅn thӕng. 2. Vài nét vӅ Tӭ Thánh Tә triӅu Lý 2.1. Tͳ Ĉ̩o H̩nh (? - 1116) Tӯ Ĉҥo Hҥnh tên thұt là Tӯ Lӝ, ngѭӡi làng Yên Lãng (Láng - Tӯ Liêm - Hà Nӝi) là con quan Ĉô sát Tӯ Vinh. Mҽ cӫa ông cNJng là ngѭӡi làng Láng, hӑ Lӛ. Tӯ Lӝ ÿã ҭn cѭ ӣ núi Phұt Tích, hҵng ngày ÿӑc Kinh Ĉ̩i Bi Ĉà La Ni, làm phép chӳa bӋnh và hoҵng dѭѫng Phұt pháp trong vùng. Tӟi “mùa hҥ, tháng 6, năm Bính Thân 1116, Tӯ Ĉҥo Hҥnh hóa thân, trút xác ӣ chùa núi Thҥch Thҩt (Thҥch Thҩt là tên huyӋn - tӭc là huyӋn Ninh Sѫn)”(1). ViӋc lҩy hiӋu Ĉҥo Hҥnh chӭng tӓ sӵ gҳn bó vӟi nhà Phұt ÿӇ ÿӅ cao Hҥnh nguyӋn(2) cӫa ông. Thuӣ nhӓ, Tӯ Ĉҥo Hҥnh giao du rӝng rãi, tính tình phóng khoáng, thѭӡng kӃt bҥn vӟi các ÿҥo sƭ phù thӫy nhѭ Lê Toàn Nghƭa, kӇ cҧ con hát Phan Ҩt. Có lӁ vì vұy, khi ÿi tu, Tӯ Ĉҥo Hҥnh hѭӟng theo Phұt giáo Mұt tông. Bài minh trên chuông Chùa Thҫy ÿã tҧ vӅ Tӯ Ĉҥo Hҥnh nhѭ sau: ThiӅn sѭ Ĉҥo Hҥnh lúc nhӓ thanh tú khác thѭӡng, lӟn lên thiên tѭ kǤ vƭ. Khi tөng tұp liên kinh, tiӃng ngӑc vang sang sҧng; lúc xuҩt gia hành lӉ, tâm Phұt thҩm tӯ bi. Gһp khi ÿҥi hҥn, ÿӕt mӝt ngón tay mà mѭa xuӕng tràn trӅ; hӑc cә thѭ mà không ăn, ngӗi ÿó nhiӅu năm mà mһt không sҳc ÿói. Dân mҳc dӏch bӋnh, bѭng nѭӟc ra vҧy mà hӃt mӑi ӕm ÿau. ViӋc chѭa manh nha, dӵ ÿoán trѭӟc mà ÿúng nhѭ bùa phép...(3). Tӯ Ĉҥo Hҥnh là mӝt nhà sѭ cӫa quҫn chúng, là trí thӭc Phұt giáo cӫa nhӳng Phұt tӱ bình dân, ÿӗng thӡi còn là mӝt pháp sѭ có nhiӅu phép thuұt. Cách tu hành cӫa ông là ҭn mình trên núi, thiӅn ÿӏnh trong hang. Hình thӭc tu này ít nhiӅu chӏu ҧnh hѭӣng cӫa phép tu Bà La Môn giáo. Nhӳng ngѭӡi kӃ tөc Tӯ Ĉҥo Hҥnh trө trì Chùa Thҫy trѭӟc ÿây không phҧi là các thiӅn sѭ mà là nhӳng ông Thӕng hành nghӅ phù thӫy, thӓa mãn nhu cҫu tín ngѭӥng cho nhân dân. Tӯ Ĉҥo Hҥnh ÿѭӧc thӡ ӣ khá 59 1JKLrQ FͩX 7{Q JLiR 6͑     nhiӅu chùa quanh khu vӵc Hà Nӝi, nhѭng nәi tiӃng hѫn cҧ là Chùa Thҫy và Chùa Láng. 2.2. D˱˯ng Không L͡ (? - 1119) ThiӅn sѭ hӑ Dѭѫng, tên Nghiêm Minh, ngѭӡi Hҧi Thanh (tӭc tӍnh Nam Ĉӏnh và mӝt phҫn tӍnh Thái Bình ngày nay). Ông sinh ra trong mӝt gia ÿình nhiӅu ÿӡi làm nghӅ chài lѭӟi(4). Sau mӝt thӡi gian lênh ÿênh sông nѭӟc theo nghiӋp gia ÿình, ông bӓ nghӅ quyӃt chí tu hành theo Phұt giáo. Ông chuyên chú tu trì pháp môn Ĉà La Ni. Ĉӡi vua Lý Thҫn Tông, ông cùng bҥn là ThiӅn sѭ Giác Hҧi tu ӣ ÿҩt Hà Trҥch(5), nѭѫng thân, mһc áo cӓ, ăn lá cây, ÿӃn nӛi quên chính thân mình. Ngoài dӭt ruӛi dong, trong tu thiӅn ÿӏnh, tâm thҫn tai mҳt ngày mӝt nhҽ nhàng, bèn bay lên không, ÿi trên nѭӟc, làm cӑp nép, kêu rӗng xuӕng, muôn quái nghìn kǤ, ngѭӡi không lѭӡng nәi nhѭ Thi͉n uy͋n t̵p anh và An Nam chí nguyê ...