Một số điểm mới trong nội dung dạy học về từ loại của Chương trình giáo dục phổ thông 2018

Bài viết này tiếp cận vấn đề từ loại được dạy trong chương trình mới từ góc nhìn so sánh với chương trình cũ, so sánh với giáo trình dạy ngữ pháp tiếng Việt ở bậc đại học. Bài viết cung cấp cái nhìn từ tổng quát đến chi tiết đối với về những điểm mới trong dạy học từ loại được triển khai ở sách giáo khoa Ngữ văn 2018 để giáo viên và sinh viên ngành sư phạm Ngữ văn có thêm tài liệu tham khảo, đáp ứng nhu cầu nâng cao hiệu quả giảng dạy của mình.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Một số điểm mới trong nội dung dạy học về từ loại của Chương trình giáo dục phổ thông 2018 MỘT SỐ ĐIỂM MỚI TRONG NỘI DUNG DẠY HỌC VỀ TỪ LOẠI CỦA CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG 2018 Đinh Thị Thu Phượng 1 1. Khoa Sư phạm, Trường Đại học Thủ Dầu MộtTÓM TẮT Việc ra đời của sách giáo khoa mới trong Chương trình giáo dục phổ thông 2018 đã đưa đếnnhiều sự thay đổi trong nội dung và cách thức tổ chức hoạt động dạy học của tất cả các môn học nóichung và phân môn Ngữ văn nói riêng. Vấn đề dạy học về “từ loại” cũng có nhiều thay đổi đáng kể,đòi hỏi giáo viên và sinh viên ngành sư phạm Ngữ văn phải có cái nhìn tổng quát để thấy được sựkhác biệt giữa chương trình mới so với chương trình cũ, giữa chương trình mới với nội dung đượchọc ở đại học để vận dụng cho phù hợp. Bài viết này tiếp cận vấn đề từ loại được dạy trong chươngtrình mới từ góc nhìn so sánh với chương trình cũ, so sánh với giáo trình dạy ngữ pháp tiếng Việt ởbậc đại học. Kết quả nghiên cứu cho thấy có một số điểm mới đáng lưu ý về thuật ngữ, nội hàm vànội dung dạy học trong chương trình 2018. Bài viết cung cấp cái nhìn từ tổng quát đến chi tiết đốivới về những điểm mới trong dạy học từ loại được triển khai ở sách giáo khoa Ngữ văn 2018 để giáoviên và sinh viên ngành sư phạm Ngữ văn có thêm tài liệu tham khảo, đáp ứng nhu cầu nâng cao hiệuquả giảng dạy của mình. Từ khóa: Chương trình giáo dục phổ thông 2018, môn Ngữ văn, ngữ pháp tiếng Việt, sách giáokhoa, từ loại.1. ĐẶT VẤN ĐỀ Trong hệ thống giáo dục phổ thông của bất kì quốc gia nào, giáo dục ngôn ngữ luôn được đánhgiá là đóng vai trò quan trọng bậc nhất, là nền tảng để tiếp nhận kiến thức và kĩ năng của tất cả cácmôn học trong nhà trường, nhằm phát triển khả năng giao tiếp, tư duy và sáng tạo của mỗi học sinh.Ở Việt Nam, nội dung giáo dục ngôn ngữ được thiết kế trong phân môn Ngữ văn (ở chương trình tiểuhọc gọi là Tiếng Việt). Môn học này được đánh giá là môn học mang tính công cụ và tính thẩm mĩ -nhân văn; giúp học sinh có phương tiện giao tiếp, làm cơ sở để học tập tất cả các môn học và hoạtđộng giáo dục khác trong nhà trường; đồng thời cũng là công cụ quan trọng để giáo dục học sinhnhững giá trị cao đẹp về văn hóa, văn học và ngôn ngữ dân tộc; phát triển ở học sinh những cảm xúclành mạnh, tình cảm nhân văn, lối sống nhân ái, vị tha,... (Bộ Giáo dục và Đào tạo, 2018). Để đạtđược những mục tiêu này, nội dung dạy học tiếng Việt luôn được chú trọng. Trong yêu cầu đối vớithiết kế chương trình GDPT 2018 (gọi tắt là chương trình 2018), Bộ Giáo dục và Đào tạo đã đưa raquan điểm xây dựng chương trình, yêu cầu cần đạt, nội dung giáo dục, phương pháp giáo dục và địnhhướng đánh giá kết quả giáo dục. Trong đó, để phát triển toàn diện các kĩ năng đọc, viết, nói và nghe,các mảng kiến thức đã được liệt kê cụ thể. Trong đó, từ loại là một nội dung dạy học bắt buộc thuộcmạch kiến thức về ngữ pháp tiếng Việt. Dạy học về từ loại không phải là một nội dung mới mẻ, thậm chí còn mang tính hàn lâm tronggiáo dục ngôn ngữ từ cổ chí kim. Tuy nhiên, vấn đề này chưa bao giờ bị gạt ra khỏi nội dung dạy học.Nói cách khác, dạy học về từ loại luôn là một nội dung quan trọng mà chúng ta có thể dễ dàng tìmthấy trong bất cứ bộ sách dạy về ngôn ngữ hay bất cứ sách giáo khoa Ngữ văn nào. Tuy nhiên, khácvới sách chuyên khảo (vốn đi sâu vào nghiên cứu bản chất của từ loại, phục vụ mục đích giải mã đặcđiểm riêng của từng ngôn ngữ), vấn đề dạy học về từ loại trong sách giáo khoa phổ thông nhằm hướngtới khả năng vận dụng trong giao tiếp của người học. Nội dung dạy học cần hướng đến tính thực tiễn, 388hướng đến hiệu quả giao tiếp, sao cho người học có khả năng tiếp nhận và tạo lập văn bản, diễn ngônmột cách dễ dàng và hiệu quả nhất. Từ loại trong sách giáo khoa 2018 không mang tính hàn lâm và học thuật, đã được tinh gọn,hướng vào hiệu quả giao tiếp thực tế. Bài tập được vận dụng là bài tập xuất hiện trong ngữ liệu củaphần đọc, hoặc gắn với các tình huống giao tiếp thực tế gắn với chủ đề của bài học. Như vậy, thay vìchỉ tập trung vào việc phân loại từ loại, sách giáo khoa mới tập trung vào việc sử dụng từ loại trongngữ cảnh khác nhau và trong các tình huống giao tiếp thực tế. Bàn về vấn đề từ loại trong sách giáo khoa Ngữ văn, có một số thay đổi đáng kể trong chươngtrình 2018 so với chương trình GDPT 2006 (gọi tắt là chương trình 2006). So với giáo trình dạy họcvề từ loại ở bậc đại học, từ loại trong sách giáo khoa 2018 cũng có một vài khác biệt về thuật ngữ vànội hàm. Việc nắm bắt được sự khác biệt này giữa chương trình cũ và mới, giữa giáo trình được đàotạo và chương trình thực tế dạy học là một nhu cầu cần thiết để giáo viên Ngữ văn và sinh viên ngànhsư phạm Ngữ văn giảng dạy hiệu quả hơn. Thực hiện bài nghiên cứu này, chúng tôi hướng đến việcxác định những yếu tố mới trong cách tiếp cận ...