Một số đối tượng nghiên cứu cơ bản của chính sách hình sự trong giai đoạn xây dựng nhà nước pháp quyền

Nội dung bài viết trình bày gồm chính sách phòng ngừa tội phạm; chính sách pháp luật hình sự; chính sách pháp luật tố tụng hình sự; chính sách pháp luật thi hành án hình sự; đường lối xử lý về hình sự. Để nắm chi tiết nội dung mời các bạn cùng tham khảo bài viết.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Một số đối tượng nghiên cứu cơ bản của chính sách hình sự trong giai đoạn xây dựng nhà nước pháp quyền TAP CHỈ KHOA HỌC ĐHQGHN, KINH TẾ - LUẢT, T.XVIII, s ố 3, 2002 MỘT SỐ ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN c ứ u c ơ BAN CỦA CHÍNH SÁCH HÌNH S ự TRONG GIAI ĐOẠN XÂY DựNG NHÀ NƯỚC PHÁP QUYÊN Lê Cảm '*' 1. C h í n h s á c h p h ò n g n g ừ a t ộ i p h ạ m Để n h ậ n rõ bán chất của ch ín h sách p h ò n g ngừa tội p h ạ m với tín h c h ấ t là đốỉ tượng ng hiên cứu độc lập của ch ín h sách hình sự (CSHS), trước h ết cần p h ải hiểu rõ k h á i niệm này, m à th eo q u a n điểm của chủng tôi có th ể được hiểu là m ột bộ p h ậ n cấu th à n h của C S H S n h ằ m xác đ ịn h n h ữ n g phư ơ ng hướng cơ bản có tín h chất chỉ đạo của N h à nước trong việc n g h iên cứu các nguyên nhân và điều kiện của tìn h trạ n g p h ạ m tội nói riêng và tin h h ìn h p h ạ m tội nói c h u n g , đ ề ra các chương trin h và các hiện đấu tranh p h ò n g và chông tội p h ạ m trong đ á t nước, tăng cường sự hợp tác quốc tê với các nước trong k h u vực và trên t h ế giới trong cuộc đ ấ u tranh p h ò n g , chống các tội p h ạ m quốc tế và tội p h ạ m xuyên quốc gia. Bản ch ấ t của chính sách phòng ngừa tội phạm có th ể nhận th ấ y qua n h ữ n g n é t đặc trư n g chủ yếu tr ê n các bìn h diện chính dưới đây. • Đảm bảo tín h th ư ờ n g xuyên và đ ểu đặn của hệ thô ng thống kê h ìn h sự và đăng ký các tội phạm , đồng thòi tiến h à n h p h â n tích m ột cách có hệ thông tín h chất, cớ cấu, diễn biến (động th ái) c ủ a các loại tội p h ạ m n hằm cung cấp đầy đủ, k h ách q u an và chính xác n h ấ t cho các cơ q u a n tư p h áp h ìn h sự có th ẩ m quyền thông s ố a) vê tình trạn g p h ạ m tội - tương ứ ng tro n g mỗi giai đoạn và trê n p h ạm vi từng địa bàn (khu vực) nói riêng, cũng n h ư b) về tìn h hình tội p h ạ m - trong từ n g thời kỳ và trê n p h ạ m vi cả nước nói chung. • P h â n tích m ột cách có hệ thông, khách q u a n và toàn diện các nguyên n h â n và điều kiện của tìn h tr ạ n g p h ạm tội (nói riêng) và tìn h hình tội p h ạ m (nói chung) để kịp thời đê ra các chương trìn h và các biện p h áp đ ấ u tra n h phòng và chông tội phạm có hiệu quả, đồng thời ng h iên cứu các t h à n h tựu của khoa học và kỹ t h u ậ t hiện đại trên th ê giỏi để ứng d ụ n g ch ú n g trong việc soạn thảo các chương trìn h và các biện p h á p đấu t r a n h phòng và chống tội p h ạm ở nước ta, góp p h ầ n nâng cao hiệu quả của hệ thống tư p h áp hình sự. • T ăng cường sự giao lưu, hợp tác quốc tê và trao đối thông tin tro ng cuộc đấu t r a n h phòng, chông các tội p h ạm quốíc tê và tội p h ạ m xuyên quốc gia giữa các cơ quan tư pháp hình sự của V iệt Nam, cũ ng n h ư của các nước trong k hu vực và trê n t h ế giới, để không ngừng n â n g cao kiến thức tr ìn h độ chuyên môn và kỹ n ă n g nghề nghiộp của n TSKH Khoa Luật, Đai hoc Quốc gia Hà Nôi 1  Lê Cả m át cán bộ các cơ q u a n tư p h áp hình sự nước nhà, hỗ trợ cho cuộc đ ấu tra n h phòng và h»ng tội p h ạ m có hiệu quả. 2. C h í n h s á c h p h á p l u ậ t h ì n h s ự (P L H S ) Để n h ậ n rõ bán chất của chính sách P L H S với tính ch ấ t là đôi tượng nghiên cứu 1& lập và là của CSHS, trước h ế t cần ph ải hiểu rõ khái niệm này, mà theo quan điểm ủi chúng tôi có th ể được hiểu là m ột bộ p h ậ n cảu th à n h của C S H S nhằm xác đ ịn h lìững phươ ng hướng cơ bản có tín h chất chỉ đạo của N h à nước trong hoạt động lập )láp và áp d ụ n g P L H S , đ ả m báo s ự ổn đ ịn h của hệ thông P L H S, tả n g cường việc bảo jệcác quyền và tự do của con nguời, củng n h ư các lợi ích hợp p h á p của xã hội và của Vià nước bằng P L H S , đồng thời góp p h ầ n nâng cao hiệu quả cua cuộc đấu tranh p h ò n g uc chống tội p h ạ m . B ản chất của vấn đề này có th ể n h ậ n th ấ y qua nh ữ n g nét đặc trư ng clủ yếu trê n các bình diện ch ín h dưới đây. • P h ải có được s ự n h ậ n thức-khoa học đ ú n g đ ắ n về tín h c h ấ t và đặc điểm của các qian hệ xã hội, cũng n h ư các đòi hỏi câp bách của xã hội vê sự c ần th iết đến mức độ nio (?) trong việc điều ch ín h về m ặ t P L H S các q u a n hệ xã hội. • Không ngừng hoàn th iện và đảm bảo tính ổn định của hệ thông P L H S b ằng các C! c h ế d ân chủ và công kh ai tro ng hoạt động lập p h á p h ỉn h sự để bổ sung vào PLH S tlực định của quốc gia các quy p h ạm hoặc các chế định p h áp lý tiến bộ và nhân đạo dCỢc th ừ a n h ậ n ch u n g của nền văn m in h nhân loại trê n cơ sở lĩnh hội 10 nguyên tắc cia h oạt động tư p h á p h ìn h sự trong N h à nước p háp quyền (NNPQ). • X u ất p h á t từ sự n h ậ n thức - khoa học đú ng đ ắn đã nêu và trê n cơ sở các lu ận ciứng khoa học khách quan, có căn cứ và đảm bảo sức th u y ế t phục phải cô' gắng đến nức tôi đa để qu y đ ịn h rõ rà n g trong P L H S thực đ ịn h : a) Các giới h ạ n của việc tội p h ạ m hóa (coi loại h à n h vi nguy hiểm cho xã hội đên nức nào là tội ph ạm và p h i tội p h ạ m hóa (loại trừ loại h à n h vi nguy hiểm cho xã hội lào ra khỏi d a n h mục các tội phạm). b) Các căn cứ củ a việc h ìn h sự hóa (tính ch ấ t phải bị xử lý về hình sự của loại lành vi nguy hiểm cho xã hội nào) và p h i h ìn h sự hóa (những điều kiện cụ thể để loại t ừ việc trừ n g p h ạ t về h ìn h sự, chuyển san g áp dụng b ằn g các c h ế tài pháp lý của các Igành lu ậ t tương ứng khác ít nghiêm khắc hơn lu ật hình sự hoặc mở rộng phạm vi của á c biện pháp th a miễn); c) N hiều hình thức thực hiện TN H S khác nhau với sự đa dạn g các biện phajJ oiỡng chê về hình sự (nhiều loại hình p h ạ t khác n h a u ngoài h ìn h p h ạ t ra, nhiều biệrỊ iháp cưởng chế vê hình sự khác ngoài hình phạt), nhiều khả n ă n g lựa chọn (tùy nghi ’à xây ...