Một số trao đổi về ứng dụng blockchain trong thực hiện quy tắc xuất xứ cho hàng hóa Việt Nam

Trong phạm vi bài viết này, tác giả sẽ trình bày một số lý luận cơ bản về quy tắc xuất xứ trong các FTA, bàn luận về một số nhóm khó khăn mà doanh nghiệp Việt Nam đang gặp phải, đồng thời đưa ra những trao đổi về việc áp dụng công nghệ blockchain để doanh nghiệp có thể vượt qua được những khó khăn đó.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Một số trao đổi về ứng dụng blockchain trong thực hiện quy tắc xuất xứ cho hàng hóa Việt Nam MỘT SỐ TRAO ĐỔI VỀ ỨNG DỤNG BLOCKCHAIN TRONG THỰC HIỆN QUY TẮC XUẤT XỨ CHO HÀNG HÓA VIỆT NAM SOME OPINIONS ABOUT THE BLOCKCHAIN APPLICATION IN THEIMPLEMENTATION OF THE RULES OF ORIGIN FOR VIETNAMESE GOODS ThS. Hoàng Hải Hà Trường Đại học Thương mạiTóm tắt Trong thời gian qua Việt Nam đã tham gia ký kết và đàm phán 16 hiệp định thươngmại tự do (FTA). Khi thực hiện các hiệp định FTA này, phần lớn hàng hóa có xuất xứ ViệtNam được hưởng miễn thuế nhập khẩu khi xuất sang các đối tác FTA. Và chìa khóa quantrọng để doanh nghiệp Việt tận dụng được các ưu đãi đó là tuân thủ các quy tắc về xuất xứhàng hóa. Tuy nhiên, doanh nghiệp vẫn còn gặp rất nhiều trở ngại trong việc tiếp nhận vàđáp ứng được các quy tắc xuất xứ đó. Xuất phát từ thực trạng trên, trong phạm vi bài viết này, tác giả sẽ trình bày một sốlý luận cơ bản về quy tắc xuất xứ trong các FTA, bàn luận về một số nhóm khó khăn màdoanh nghiệp Việt Nam đang gặp phải, đồng thời đưa ra những trao đổi về việc áp dụngcông nghệ blockchain để doanh nghiệp có thể vượt qua được những khó khăn đó.Từ khóa: quy tắc xuất xứ, blockchain, FTAsAbstract Over the past time, Vietnam has participated in signing and negotiating 16 freetrade agreements (FTA). When implementing these FTAs, the majority of Vietnameseorigin goods are eligible for import tax exemption when exporting to FTA partners. Andthe important key for Vietnamese businesses to take advantage of these incentives is tocomply with the rules of origin of goods. However, businesses still face many obstacles inreceiving and meeting those rules of origin. Based on the above situation, within this article, the author will present some basictheories about rules of origin in FTAs, discuss some of the difficult groups that Vietnameseenterprises are facing. At the same time, we will discuss about the application ofblockchain technology so that enterprises can overcome these difficulties.Keywords: ROO, blockchain, FTAs1. Quy tắc xuất xứ trong các hiệp định thương mại tự do1.1. Một số lý luận cơ bản về quy tắc xuất xứ trong các hiệp định thương mại tự do Theo định nghĩa của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), quy tắc xuất xứ là tậphợp các tiêu chí cần thiết nhằm đảm bảo xác định được nguồn gốc quốc tịch của hàng hóa. Theo định nghĩa ngày càng trở nên phổ biến trong các Hiệp định Thương mại Tựdo (FTA) trên toàn cầu, trong đó có các FTA mà Việt Nam là thành viên, quy tắc xuất xứ 1043ưu đãi (Preferential ROO) là tập hợp các tiêu chí được thiết kế nhằm đảm bảo hàng hóa đóđược hưởng ưu đãi thuế quan FTA nếu tuân thủ các quy định về xuất xứ áp dụng với hànghóa trong FTA đó. Mục đích của quy tắc xuất xứ trong các hiệp định thương mại tự do là: • Quy tắc xuất xứ được hiểu như “quốc tịch” của hàng hóa, giúp cơ quan hải quanxác định được hàng hóa đến từ đâu, có “xứng đáng” được hưởng ưu đãi thuế quan haykhông. Quy tắc xuất xứ trong FTA nhằm đảm bảo rằng hàng hóa được coi là “có xuất xứ”trong FTA đó sẽ được hưởng ưu đãi thuế quan và hàng hóa có xuất xứ bên ngoài FTA đósẽ không được hưởng ưu đãi thuế quan. • Quy tắc xuất xứ giúp cân bằng giữa “thuận lợi hóa thương mại” và “phòng tránhgian lận thương mại”. Một bộ quy tắc xuất xứ đơn giản, linh hoạt, dễ áp dụng sẽ giúp“thuận lợi hóa thương mại”. Bên cạnh đó, các tiêu chí “đơn giản, linh hoạt” hoặc “có phầnlỏng lẻo” sẽ dễ dẫn tới tình trạng “gian lận thương mại”. Một bộ quy tắc xuất xứ chặt chẽ,phức tạp, không dễ áp dụng có thể sẽ giúp việc kiểm soát và quản lý tốt hơn nhưng lạiphần nào làm giảm yếu tố “thuận lợi hóa thương mại”. Thông qua việc quy định một bộ“quy tắc xuất xứ” hàm chứa các yếu tố cân bằng giữa “thuận lợi hóa thương mại” và“phòng chống gian lận thương mại” có thể đo được tính hiệu quả mà FTA đó mang lại chonhững người sử dụng bộ quy tắc xuất xứ để hưởng ưu đãi thuế quan FTA. • Quy tắc xuất xứ giúp đo mức độ thụ hưởng ưu đãi thuế quan FTA. Số đo nàyđược tính bằng kim ngạch xuất khẩu sử dụng Giấy chứng nhận xuất xứ (C/O) ưu đãi đếnmột thị trường thành viên FTA chia cho tổng kim ngạch xuất khẩu chung đến thị trườngFTA đó. Tỷ lệ tận dụng ưu đãi càng cao, chứng tỏ số lượng hàng hóa đáp ứng quy tắc xuấtxứ ưu đãi và được hưởng thuế quan ưu đãi càng nhiều • Hàng hóa đáp ứng quy tắc xuất xứ ưu đãi sẽ được cấp C/O ưu đãi hoặc Tự chứngnhận xuất xứ ưu đãi - là căn cứ pháp lý quan trọng nhất để được hương ưu đãi thuế quanFTA, từ đó sẽ kích thích việc tìm kiếm và sản xuất nguyên phụ liệu, hàng hóa trong phạmvi FTA, kích thích đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) tại các quốc gia, vùng lãnh thổ làthành viên FTA để thụ hưởng lợi ích mà FTA mang lại. Có 2 loại quy tắc xuất xứ chính (hình 1), được phân chia theo mục đích áp dụng vàthị trường nhập khẩu, đó là “quy tắc xuất xứ ưu đãi” nhằm mục đích được hưởng thuế quanưu đãi tại thị trường nhập khẩu và “quy tắc xuất xứ không ưu đãi” không nhằm mục đíchhưởng thuế quan ưu đãi tại thị trường nhập khẩu mà Việt Nam không có FTA hoặc khôngbị ràng buộc bởi một thỏa thuận ưu đãi thuế quan nào. 1044 Hình 1 - Sơ đồ phân loại các quy tắc xuất xứ (Nguồn: Trung tâm WTO và Hội nhập, VCCI) Trong đó, “quy tắc xuất xứ ưu đãi” được phân thành 3 loại: ưu đãi đơn phương, ưuđãi đa phương và ưu đãi song phương. • Ưu đãi đơn phương là ưu đãi thuế quan mà các nền kinh tế phát triển (Hoa Kỳ,Nhật Bản, EU,...) dành cho các nền kinh tế đang phát triển hoặc kém phát triển (Việt Nam,Thái Lan, Lào, Cam-pu-chia,..). Đây là ưu đãi một chiều và không phải là kết quả của ...