Múa Rô băm - một thời vàng son trong đời sống tinh thần của người Khmer xưa

Có thể nói trong các loại hình nghệ thuật của người Khmer xưa, Rô băm là loại kịch múa được cho là đã đạt đến một trình độ nghệ thuật rực rỡ. Người ta còn liên tưởng Rô băm của người Khmer với nghệ thuật hát Tuồng của người Kinh: tinh tuý đấy nhưng số công chúng có mỹ cảm và trình độ thưởng thức không nhiều…”Múa Rô băm của người Khmer Đôi nét về điệu múa Rô băm Rô băm còn gọi “Rom Rô băm” là loại kịch múa cổ điển sân khấu cung đình của người Khmer xưa....
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Múa Rô băm - một thời vàng son trong đời sống tinh thần của người Khmer xưaMúa Rô băm - một thời vàngson trong đời sống tinh thần của người Khmer xưaCó thể nói trong các loại hình nghệ thuật của người Khmer xưa, Rô băm là loạikịch múa được cho là đã đạt đến một trình độ nghệ thuật rực rỡ. Người ta còn liêntưởng Rô băm của người Khmer với nghệ thuật hát Tuồng của người Kinh: tinhtuý đấy nhưng số công chúng có mỹ cảm và trình độ thưởng thức không nhiều…” Múa Rô băm của người KhmerĐôi nét về điệu múa Rô bămRô băm còn gọi “Rom Rô băm” là loại kịch múa cổ điển sân khấu cung đình củangười Khmer xưa. Nếu Dù-kê có thể truyền tải những vấn đề của cuộc sống đươngđại thì Rô băm chuyên về diễn tả những “chuyện xưa tích cũ”.Điệu Rô băm được các nghệ sĩ múa chuyên nghiệp biểu diễn những động tác và tưthế của đôi bàn tay, trong tư thế phối hợp nhịp nhàng, uyển chuyển, uốn cong củatoàn thân. Người xem cảm thấy bâng khuâng, thương nhớ các nàng Apsara (vũ nữthiên đình) mà hình ảnh tuyệt vời còn lung linh trên mặt đá; với sức mạnh kháiquát thể hiện tính chất trang nghiêm sùng kính của truyền thống tôn giáo và cungđình từ thời xa xưa… thể hiện ý tình sâu kín nhất của các nhân vật. Muốn đạt đượctrình độ đó, nhiều nghệ sỹ phải trải qua nhiều năm rèn luyện.Trong vở diễn Rô băm thường có hai tuyến nhân vật vua, hoàng tử, công chúa…không mang mặt nạ. Và ngược lại những nhân vật mang mặt nạ gồm nhiều loại,nhưng nổi bật nhất là vai chằn – Yeak- đại diện cho phái ác. Ngoài ra, trong vởdiễn Rô băm cũng thường có vai hề xuất hiện để gây cười làm vui nhộn sân khấu”. Rô băm – Loại hình nghệ thuật độc đáo của người Khmer ở Kiên GiangSân khấu Rô băm ngoài động tác múa, còn dùng lời nói, lời hát để giải thích cáctình tiết, sự kiện, hành động của diễn viên. Nội dung thường là tích cổ như vởRiêm kê trích từ anh hùng ca Ấn độ Ramayana… Nhân vật trở thành mẫu người lýtưởng của người Khmer như nàng Sêđa xinh đẹp thuỷ chung, hoàng tử Rama tàigiỏi nhưng gặp nhiều chuyện gian truân, khổ ải. Khỉ thần Hanuman có nhiều phápthuật cao cường… Các vở khác như Ra Ta Na Vông, Linh Thôn… cũng đều đượmtinh thần Phật giáo “Ở hiền gặp lành”, làm việc ác ắt phải đền tội.Âm nhạc Rô băm ngoài phần hát còn có nhạc đệm gồm trống “Cồn” và kènSlayrom. Đây là dàn nhạc chủ yếu gây không khí cổ động cho đêm diễn và đệmmúa, có âm lượng lớn, diễn tấu như: trống thúc mạnh mẽ trong những màn chiếnđấu, khi khóc than thì cất lên tiếng kèn nghe thật ai oán….Theo các nghệ nhân thì Rô băm xưa kia thường biểu diễn ngay dưới đất, có rải rơmlên trên, ánh sáng đốt bằng dầu mù u. Ngày nay sân khấu được dựng trên bục caocho khán giả dễ coi, ánh sáng được thay bằng điện. Đạo cụ cho diễn viên đượctrang bị khá hơn. Phông màn thường vẽ cung vua hay cảnh rừng già. Phía trước cókê một cái bàn con với ít ghế nhỏ. Màn chỉ được kéo lên một lần trong suốt vởdiễn. Mỗi khi chuyển cảnh “ông Bầu” giới thiệu qua cảnh tiếp để người xem dễtheo dõi.Một thời hoàng kimNhững năm thập niên 60 của thế kỷ XX là khoảng thời gian hoàng kim nhất củaRô băm. Hàng năm các đoàn nghệ thuật Rô băm thường đi lưu diễn ở đám làmphước, các chùa… Đoàn đi diễn đến đâu đều được bà con Khmer địa phương “hậuđãi” lo nơi ăn chốn ở đàng hoàng. Các diễn viên hết lòng đem tài năng nghệ thuậtra phục vụ công chúng. Nhiều đêm diễn trăng sáng, mưa trái mùa lâm râm, tiếngếch nhái oang oang khắp đồng và nhảy loạn xạ trên sân cỏ nhưng bà con vẫn nhiệttình, chăm chú, say mê xem đoàn diễn hết đêm này đến đêm khác.Múa Rôbăm không dễ như một số loại hình khác. Ðể có diễn viên, đoàn RôbămBưng Chông phải đào tạo từ khi các diễn viên ở độ tuổi 10 - 12 chứ khi trẻ đã lớnkhó tập lắm. Còn để múa được, phải tập liên tục ít nhất là ba tháng. Ðiều đặc biệtcủa loại hình nghệ thuật này là cho đến nay vẫn chưa có trường đào tạo nên phầnlớn tự đào tạo tại lò nhà mà thôi. Vì thế, chỉ có ai thật sự yêu nghề, dám hy sinhcho nghề mới theo nổi. Và, có lẽ vì vậy mà ngày càng ít người đến với Rôbăm.Xã hội hiện đại kéo theo các loại hình nghệ thuật phát triển rầm rộ. Những đêmdiễn Rô Băm trong sân chùa, trên những cánh đồng sau thu hoạch, hay trong các lễhội truyền thống của người Khmer Nam bộ đã dần thưa khán giả và đi vào quênlãng. Rô Băm là bộ môn nghệ thuật thuộc di sản văn hóa của đồng bào Khmer. Tuynhiên, không phải ai cũng đủ trình độ để thưởng thức Rô Băm, do tính sử thi ẩnchứa trong loại hình nghệ thuật này. Tính triết lý khắt khe, nhân văn cổ điển trongtừng vở diễn Rô Băm luôn được đề cao.Do đó, nó đòi hỏi người xem phải có kiến thức và am tường bộ môn nghệ thuậtnày. Muốn Rô băm không bị thất truyền, thì cần có sự quan tâm hỗ trợ từ nhiềuphía. Ngành chủ quản phải trực tiếp chỉ đạo và thực hiện việc sưu tầm, đào tạo lớpdiễn viên trẻ múa dẻo. Đặc biệt, ở các phum sóc nếu có điều kiện nên khuyếnkhích thành lập các đội Rô Băm quần chúng để giao lưu rộng rãi.Trong ...