Múa rối nước

Múa rối nước (hay còn gọi là trò rối nước) là một loại hình nghệ thuật sân khấu dân gian truyền thống độc đáo, một sáng tạo đặc biệt của người Việt. Múa rối nước đã ra đời chừng hơn 10 thế kỷ trước ở vùng châu thổ sông Hồng. Loại hình này thường diễn vào dịp lễ, hội làng, ngày vui, ngày Tết, dùng con rối diễn trò, diễn kịch trên mặt nước. Trò rối nước cũng được coi là nét văn hóa phi vật thể đặc sắc của dân tộc Việt Nam. ...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Múa rối nước Múa r i nư c Múa r i nư c (hay còn g i là trò r i nư c) là m t lo i hình ngh thu t sân kh u dân gian truy n th ng đ c đáo, m t sáng t o đ c bi t c a ngư i Vi t. Múa r i nư c đã ra đ i ch ng hơn 10 th k trư c vùng châu th sông H ng. Lo i hình này thư ng di n vào d p l , h i làng, ngày vui, ngày T t, dùng con r i di n trò, di n k ch trên m t nư c. Trò r i nư c cũng đư c coi là nét văn hóa phi v t th đ c s c c a dân t c Vi t Nam. Ngh thu t trò r i nư c có nh ng đ c đi m khác v i múa r i thông thư ng: dùng m t nư c làm sân kh u (g i là nhà r i hay th y đình), phía sau có phông che, xung quanh trang trí c , qu t, voi, l ng, c ng hàng mã... trên sân kh u này là nh ng con r i (đư c làm b ng g ) bi u di n nh s đi u khi n c a nh ng ngư i phía sau phông thông qua h th ng sào, dây... Bi u di n r i nư c không th thi u nh ng ti ng tr ng, ti ng pháo ph tr . Con r i làm b ng g sung, lo i g nh n i trên m t nư c, đư c đ c c t, đ o v i nh ng đư ng nét cách đi u riêng sau đó g t giũa, đánh bóng và trang trí v i nhi u màu sơn khác nhau đ làm tôn thêm đư ng nét tính cách cho t ng nhân v t. Hình thù c a con r i thư ng tươi t n, ng nghĩnh, tính hài và tính tư ng trưng cao. Ph n thân r i là ph n n i lên m t nư c th hi n nhân v t, còn ph n đ là ph n chìm dư i m t nư c gi cho r i n i bên trên và là nơi l p máy đi u khi n cho quân r i c đ ng. Máy đi u khi n và k x o đi u khi n trong múa r i nư c t o nên hành đ ng c a quân r i nư c trên sân kh u, đó chính là m u ch t c a ngh thu t trò r i nư c. Máy đi u khi n r i nư c có th đư c chia làm hai lo i cơ b n: máy sào và máy dây đ u có nhi m v làm di chuy n quân r i và t o hành đ ng cho nhân v t. Máy đi u khi n đư c gi u trong lòng nư c, l i d ng s c nư c, t o s đi u khi n t xa, c ng hi n cho ngư i xem nhi u đi u kỳ l , b t ng . Bu ng trò r i nư c là nhà r i hay th y đình thư ng đư c d ng lên gi a ao, h v i ki n trúc cân đ i tư ng trưng cho mái đình c a vùng nông thôn Vi t Nam. Ngư i ngh nhân r i nư c đ ng trong bu ng trò đ đi u khi n con r i. H thao tác t ng cây sào, th ng, v t... ho c gi t con r i b ng h th ng dây b trí bên ngoài ho c dư i nư c S thành công c a quân r i nư c ch y u trông vào s c đ ng c a thân hình, hành đ ng làm trò đóng k ch c a nó. Sân kh u r i nư c là kho ng tr ng trư c m t bu ng trò . Bu ng trò, sân kh u đư c trang b c , qu t, voi, l ng, c ng hàng mã...Bu i di n r t nh n nh p v i l i ca, ti ng tr ng, mò, tù và, chen ti ng pháp chu t, pháo thăng thiên, pháo m c t dư i nư c lên, trong ánh sáng lung linh và màn khói huy n o. Trò r i nư c là trò khéo l y đ ng tác làm ngôn ng di n đ t, r i nư c g n bó v i âm nh c như ngh thu t múa. Âm nh c đi u khi n t c đ , gi nh p, d n d t đ ng tác, gây không khí v i ti t t u truy n th ng gi vai trò ch đ o c a trò r i nư c, nh c r i nư c thư ng s d ng các làn đi u chèo ho c dân ca đ ng b ng B c B . Theo các truy n thuy t, huy n tho i l ch s , trò r i nư c ra đ i t th i xây thành C Loa, Kinh An Dương Vương, năm 255 trư c công nguyên. Còn theo s sách, văn bia trò r i nư c ra đ i năm 1121 (đ i Lý). Trong kho tàng trò r i nư c c a Vi t Nam, có 30 ti t m c c truy n và hàng trăm ti t m c r i hi n đ i k v nh ng s tích dân gian và cu c s ng hàng ngày c a ngư i dân Vi t. Các trò di n thư ng đư c m đ u b ng s gi i thi u c a chú Ti u,mô t : Nh ng sinh ho t đ i thư ng như: công vi c nhà nông, câu ch, cáo b t v t, L h i: múa r ng, múa sư t , rư c ki u, đ u v t, đánh võ, ch i trâu. Trích đo n m t s tích c : Th ch Sanh, T m Cám... Ngh thu t r i nư c là đ c ph m văn hoá b n đ a dân t c Vi t, phát tri n h u h t các làng xã quanh kinh thành Thăng Long như Đào Th c, Đào Xá - Huy n Đông Anh, chùa Nành - Gia Lâm và nhi u phư ng r i h u h t các t nh đ ng b ng B c B . Năm 1992, Nhà hát Múa r i Thăng Long ph c h i 17 trò r i nư c làm s ng d y trò r i nư c trên toàn qu c g m 17 trò: B t c , Chú T u, Múa r ng, Em bé chăn trâu, Cày c y, C u ch, B t v t, Đánh cá, Vinh quy bái t , Múa sư t , Múa phư ng, Lê L i tr gươm, Nhi đ ng vui chơi, Đua thuy n, Múa lân, Múa tiên, T linh. Thơ Th i con nít, mê trò r i nư c Reo m lên: Gi i quá ! Tài ghê! Các chú r i úp nơm, b t cá Các cô r i múa đ u, h t chê! Xem, c tư ng Tr i ban phép l Bi n đ t thó, g v n thành ngư i Nghĩ, càng th y l m đi u bí n L i reo toáng: Tuy t v i! tuy t v i! Xem trò r i nư c - Trư ng Giang ...