Mùi Củ Kiệu

Trong những ngày Tết sắp đến, xin mời quý vị, các anh chị và các bạn đọc câu chuyện ngắn "Mùi Củ Kiệu" (đăng trên Việt Báo Xuân 2012) để cùng trở về với ký ức tuổi thơ vào dịp Tết. Tôi sinh ra ở Sài Gòn trong một gia đình bố là quân nhân nay đây mai đó và mẹ tôi quê ở Thủ Đức. Biến cố năm 1975 đã đưa đẩy gia đình tôi trôi dạt về quê nội, xã Chánh Mỹ, nơi tôi đã trải qua quãng đời niên thiếu....
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Mùi Củ Kiệu Mùi Củ KiệuTrong những ngày Tết sắp đến, xin mời quý vị, các anh chị và các bạn đọc câu chuyệnngắn Mùi Củ Kiệu (đăng trên Việt Báo Xuân 2012) để cùng trở về với ký ức tuổi thơvào dịp Tết.Tôi sinh ra ở Sài Gòn trong một gia đình bố là quân nhân nay đây mai đó và mẹ tôi quê ởThủ Đức. Biến cố năm 1975 đã đưa đẩy gia đình tôi trôi dạt về quê nội, xã Chánh Mỹ,nơi tôi đã trải qua quãng đời niên thiếu. Chánh Mỹ là một xã nhỏ thuộc tỉnh Bình Dương,cách Sài Gòn khoảng ba mươi cây số và cách thị xã Thủ Dầu Một ba cây số. Hơn haimươi năm sống xa quê hương nhưng mỗi khi gần đến ngày Tết, lòng tôi bỗng chợt bângkhuâng nhớ về những ngày tháng cũ với một hương vị đặc biệt đã để lại nhiều kỷ niệmtrong tôi về ngày Tết.Nhắc đến Tết, chúng ta thường liên tưởng đến những hình ảnh thân quen từ nồi bánh tét,bánh chưng đêm giao thừa, xác pháo đỏ, lũ trẻ con đi chúc Tết ông bà, đến dưa hành, câuđối đỏ, hay đi lễ chùa, v.v. Riêng đối với tôi, hình ảnh và hương vị quyến rũ nhất củangày Tết lại là một hình ảnh rất đơn sơ, mộc mạc: mùi củ kiệu. Nhắc đến củ kiệu và ngàyTết, ký ức của một thời niên thiếu trên mảnh đất Chánh Mỹ lại hiện về trong tôi.***Khi lũ trẻ bắt đầu tựu trường vào tháng 9 là khoảng thời gian chúng tôi thấy bà con trongxóm chuẩn bị kiệu giống để trồng. Trước những sân nhà là những chiếc nia phơi củ kiệugiống để chuẩn bị đem đi trồng. Một mùi thơm nồng toả ra khắp làng trên xóm dưới.Ngoài đồng ruộng, từ sáng sớm tinh sương, nhiều người đã có mặt ngoài đó để chuẩn bịcày bừa đất cho thật kỹ trước khi những củ kiệu giống được mang đi trồng. Có thấynhững khổ cực của nhà nông, mới càng yêu quý những sản phẩm được tạo ra từ nhữnggiọt mồ hôi đổ xuống bên những luống cày. Có được những củ kiệu to và trắng muốt xếptrong dĩa bên cạnh những con tôm khô trong ngày Tết, chắc không mấy ai buồn nghĩ đếnnhững nỗi nhọc nhằn của người nông dân tạo ra chúng.Công việc chuẩn bị đất để trồng củ kiệu đòi hỏi nhiều thời gian vì tôi nghe bố mẹ nói củkiệu không chịu đất quá ẩm, nên những người trồng kiệu phải tháo nước mảnh ruộng chothật khô vài tuần lễ trước đó. Sau khi cày xới cho thật kỹ, họ đắp thành những liếp đất cóchiều ngang khoảng hơn một mét và chiều dài từ bờ này qua đến bờ ruộng phía bên kia.Tôi còn nhớ trên con đường đi học về, lũ học trò chúng tôi thích thú nhìn những liếp đấttrải dài, nối đuôi nhau nhưng những con rắn. Có lúc nghịch ngợm, tụi tôi nhảy xuốngnhững mảnh ruộng và rượt đuổi nhau giữa những liếp đất vừa mới được đắp lên. Vì hamxô đẩy rượt bắt nhau, nên có đứa té vào những liếp đất. Chúng tôi sợ dơ quần áo thì ít, màsợ bị la rầy thì nhiều vì người ta đã bỏ nhiều công sức để đắp lên những liếp đất này, màbây giờ bị bọn trẻ chúng tôi làm lỡ sạt xuống. Cả đám hoảng sợ bỏ chạy tứ tán như bầychim sẻ đang ăn lúa sót sau mùa gặt bay vụt lên không trung khi chợt nghe thấy tiếngđộng.Khi những liếp đất đã chuẩn bị xong, những củ kiệu giống được mang ra trồng. Từng củkiệu được thả nằm gọn lỏn trong lỗ đất nhỏ vừa được ngón tay người trồng bấm xuốnglớp đất xốp mịn. Một lớp rơm được phủ lên để giữ ẩm cho những củ kiệu giống đâmchồi. Sau đó, từng gàu nước được múc lên từ những con mương gần đó tưới xuống từchiếc vòi hình hoa sen để cho củ kiệu giống có đủ độ ẩm để nảy mầm. Những ngày thángkế tiếp, người nông dân phải lo nhổ cỏ, bón phân, tưới nước, xịt sâu rầy, v.v., lo chămsóc, nâng niu cho những củ kiệu giống từ từ mọc lên những lá xanh non mơn mởn. Chỉvài tuần lễ sau, những thửa ruộng trước đây còn khoác trên mình một màu nâu sậm củanhững cọng rơm, được thay bằng màu xanh non của lá kiệu. Đứng xa xa, những cánhđồng trồng củ kiệu trải dài một màu xanh non mơn mởn không khác gì những thửa ruộnglúa sau khi mạ non được cấy xuống sau một vài tuần lễ. Những khó khăn của nhà nônggiờ đây lại còn tùy thuộc vào yếu tố thời tiết vì nếu trời trở lạnh hay mưa nhiều quá, cũngcó thể làm ảnh hưởng đến sự phát triển của cây kiệu do bị úng nước.Sắp đến Tết, tôi thường mon men ra những cánh đồng để thích thú ngắm nhìn màu xanhcủa lá kiệu xen lẫn màu vàng của hoa cúc, màu cam của hoa vạn thọ, mà một số nhà nôngtrồng để bán kiếm thêm chút tiền vào dịp Tết. Tôi không biết cái tên củ kiệu có từ đâumà chỉ còn nhớ mang máng câu chuyện tôi được nghe trong một buổi trưa hè khi bà nộicủa tôi ngồi đưa võng cho tôi ngủ. Nội kể rằng ngày xưa, từ thời Hùng Vương, khi vua đisăn thú trong rừng và các nàng hầu được bảo phải vào rừng để kiếm thêm rau cho vua ănchung với thịt rừng sau khi săn được. Một nàng hầu đã tìm ra được một loại củ lạ có màutrắng mà khi nướng thịt, nàng bỏ chung vào và tạo ra một hương vị thơm ngát. Vua ănkhen ngon và đặt tên là Kiệu, như tên của nàng hầu. Không biết câu truyện truyềnthuyết này có đúng hay không, nhưng với trí óc non nớt của tôi khi nghe kể những câuchuyện thần tiên thật đẹp như vậy, tôi tin ngay mà không cần phải bỏ công sức lênGoogle tìm hiểu thêm như bây giờ. Bà nội của tôi, trong ý nghĩ của tôi lúc đó, còn hayhơn ông thầy Google bây giờ nhiều.Sau mấy tháng dưới bàn tay cần cù chăm sóc của người nông dân, mùa thu hoạch củ kiệunhằm vào những ngày cuối tháng Chạp âm lịch, tức là vào khoảng tháng Giêng hoặcbước sang tháng Hai dương lịch. Bọn trẻ chúng tôi cũng háo hức thức dậy sớm khi ngườilớn chuẩn bị ra đồng để nhổ kiệu mang đi bán. Từng cây củ kiệu được nhổ lên khỏi lớpđất, phơi ra những củ tròn căng, mùi thơm nồng có thể ngửi thấy dù đứng cách xa hàngtrăm mét. Con suối Giữa mà ngày thường bọn tôi thường lội xuống tắm sau giờ học, bâygiờ được dùng làm nơi để rửa những bó kiệu được buột lại một cách thật khéo léo.Những lớp bùn đất còn sót lại bị cuốn trôi theo dòng nước để lộ ra những củ kiệu còntrắng hơn khi vừa được nhổ lên. Những chiếc lá già cũng được lột bỏ bớt, chỉ giữ lạinhững lá còn xanh và chùm rễ. Tôi nghe nói ở ngoài Bắc, người ta dùng rễ của củ kiệu đểlàm món mọc sườn. Còn ở quê tôi, củ kiệu được dùng để xào với thịt bò nếu nhà nào ...