nam bộ xưa và nay: phần 2 - nxb thành phố hồ chí minh

phần 2 gồm các phần chính: nhân vật (người bình dương, người lục tỉnh, người hoa ở bạc liêu,...), văn hóa xưa và nay (cây kiểng phương nam, đờn ca tài tử nam bộ,...). mời các bạn cùng tham khảo chi tiết nội dung tài liệu.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
nam bộ xưa và nay: phần 2 - nxb thành phố hồ chí minhNHÂNVẬTTrịnhHoàiĐứcmộttrong“GiaĐịnhtamgia”NGUYỄNQ.THẮNGTrịnhHoàiĐức,mộtnhàvănhóalớnViệtNamvàcũnglàmộtnhàđịaphươngchícótầmcỡcủavănhóaViệtNam.Sinhnăm1765vàmấtnăm1825,thọ60tuổi,ônglàmộtngườiMinhHương,nhưngtinhthầnvàtâmthứcôngluônluônhướngvềViệtNam.ĐiềuđóđượcthấyrõquacáccôngtrìnhsángtácvàtrướctácvănhóacủaôngđốivớilịchsửvănhóaViệtNamhồigiữathếkỷXIX.ÔnglàsánglậpviênBìnhDươngthixã,nhómSơnHội.ĐâylàmộttronghaithixãnổitiếngvàbềthếnhấtởlụctỉnhNamkỳ.Thixãnàygồm:ChỉSơnTrịnhHoàiĐức,NhữSơnNgôNhơnTịnh,HốiSơnHoàngNgọcUẩn,TriChỉLêQuangĐịnh(điềuđángchúýlàcácvịsánglậpcótêntựhoặchiệuđềucóchữSơn,dođónhómcótênlàSơnHội)đasốhọlàngườiMinhHương,nhưnglạirấtnặnglòngvớiViệtNammàhọxemnhưnướcmẹ.TấtcảnhữngyếutốđócólẽphátxuấttừsựcảmhóamãnhliệtcủavănhóaViệtNamđãkhiếnhọtrởthànhmộtmẫungườiViệtNamchânchính.*NiềmtincùngsứccảmhóacủavănhóaViệtNamđốivớinhữngngườiMinhHươngnhậnnướcViệtNamlàmtổquốcđượcthấyrõquamộtsốthơvăncủahọ(tứcnhómMinhHươngGiaThạnh)đặtcơsởtạivùngChợQuán(ChợLớn),naythuộcđườngTrầnHưngĐạovàHùngVươngquận5,TP.HCM.TạiđìnhGiaThạnh(GiaThạnhđường)ngàynaycòndấutíchtấmbiểnvớibachữGiaThạnhđườngvàđôiliễndochínhtayTrịnhHoàiĐứcviết.“Minh đồng nhật nguyệt diệu Nam thiên, phụng chỉ lâm trường Gia cẩm tú. HươngmãncànkhônlinhViệtđịa,longbànhổcứThạnhvănchương.”Nghĩalà:“Ánhsángkhôngthuamặttrời,mặttrăngđểsoikhắptrờiNam,quimôthìphụngmúalânchầucàngtăngvẻđẹpgấmvóc.MùihươngtungkhắpđấttrờilàmthơmnướcViệt,địathếthìrồngquăngcọpdựacàngnảyranhữngđấngtàihoa”.VăntàiTrịnhHoàiĐứcđượcđúckếtquanhiềutácphẩmgiátrị,nhưngnổibậtvàsánggiánhấtphảikểđếnbộGiaĐịnhthànhthôngchícủaông.ĐâylàđịaphươngchíđầutiêncủalịchsửthưtịchViệtNam.Tácgiảcómộtcáinhìntoàndiệnmộtvùngđấtmớicórấtnhiềutiềmnăngtronglịchsửmởnướccủatiềnnhân.CóthểnóiđâylàmộttácphẩmsánggiánhấtvàcũngrađờisớmnhấtởmiềnNamvàogiaiđoạnđấtnướcmớithốngnhất.Quasách,tácgiảtrìnhbàycặnkẽvềđấtnước,conngười,phongtục,thổngơi…củađấtGiaĐịnhxưatứcvùngđấtmàtiềnnhânquengọilàlụctỉnh(tứcgồm6tỉnhGiaĐịnh,BiênHòa,VĩnhLong,ĐịnhTường,AnGiangvàHàTiên).GọilàlụctỉnhvìcácnhàNhoxưagọitắttheomộtcâucổngữ.“Khoáimãgiabiênvĩnhđịnhanhà”nghĩalà“Phóngngựararoigiữyênnonnước”,cácnhàNhotheođólấycácchữtắtlàmtênđầuchocáctỉnh,Gia:GiaĐịnh,Biên:BiênHòa,Vĩnh:VĩnhLong,Định:ĐịnhTường,An:AnGiang,Hà:HàTiênchỉNamkỳmàbâygiờchúngtagọilàmiềnNamhayNambộ.Chínhvìnộidungcótầmquantrọngvềđấtnướcconngười,phongtục…nhưđãnói;thếchonênkhithựcdânPhápchiếmNamkỳviệcđầutiênkhithànhlậpbộmáycaitrịhọđãchodịchtácphẩmnàysangtiếngPhápđểdùngvàoviệccủngcốchếđộthựcdânvàtheođócácquancaitrịngườiPhápbiếtđượcmộtphầnlịchsử,địalý,phongtục…dânbảnxứ.Ngoàicácsángtác,trướctácbằngchữHánsánggiácủaông,ôngcònlàmộtnhàthơsử dụng chữ Nôm rất độc đáo. Theo truyền văn thì số thơ ông làm bằng chữ Nôm rấtnhiều,nhưngđếnnayđãthấtlạc.Riêng18bàithơĐisứcảmtácđãnóilênđượccáithitàicủaôngvàtừđócònchochúngtathấyđượckhảnăngsửdụngchữNômcũngnhưmãnhlựctiếngViệttrongtruyềnthốngdântộc.Thơôngnhẹnhàng,trongsáng,từhoathuầnthục,khônggòchữuốncâu,nhẹnhàngnhưhơithởkhỏekhoắnlànhmạnh…BàithơTừgiãmẹđisứlàmộtchứngliệuđíchthựcnhấtchothitàicũngnhưvăntâmông?Lìahiệpthươngnhaukểmấyhồi,Ântìnhaicũngkhóphanhphui.TrănglòaảiBắcnhànchinhbóng,ThuquạnhtrờiNamquạđútmồi.Ngaythảotưởngrồisanướcmắt,Côngdanhnghĩlạiướtmồhôi.Quânthântuycáchlòngđâucách,Trọnđạoconlàtrọnđạotôi.(TheotuầnbáoTânVăn,tháng8-1935,SàiGòn).Vànhấtlà18bàiliênhoànônglàmkhiđisứTrungHoanăm1802đểtỏniềmriêngnơiđấtkhách-tuyrằngđâylàviễntổ-nơiôngđangnhậnmộttrọngtráchcủatriềuđìnhgiaochoông.VớinhữngbàithơNômnày(chùmthơNômđisứ),tácgiảđãnóilênđượctâmsựvàchíhướngcùnghoàibãomìnhđốivớiTổquốc,ởđâyxinđơncửmộttrong18bàithơtrên:Nướcnhàxưacóphụchiai?Nhắnvớibaonhiêukểcõingoài.Gắngsứcdờinonkhoannóitướng,Trảilòngnângvạcmớirằngtrai,Nắngsươngchưađộitrờichungmột,Sôngnúiđừngchođấtrẽhai.GiúpcuộcVõThangrasứcđánh,Ngườicoiđểtiếngnhắclâudài.(Bài XI, trích lại trong Quốc âm thi hiệp tuyển, Lê Quang Chiểu, Pièce en deuxvolumes,SàiGòn,ClaudeetCompagnieédition,1903).Ngoàiratro ...