Nâng cao hiệu quả quản lý vốn của các doanh nghiệp nhà nước trong bối cảnh gia nhập Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương

Bài viết nghiên cứu hiệu quả quản lý vốn của các doanh nghiệp nhà nước trong bối cảnh gia nhập Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương bằng cách chỉ ra kinh nghiệm thành công của các quốc gia trên thế giới trong việc quản lý vốn nhà nước tại các doanh nghiệp.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Nâng cao hiệu quả quản lý vốn của các doanh nghiệp nhà nước trong bối cảnh gia nhập Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương NÂNG CAO HIỆU QUẢ QUẢN LÝ VỐN CỦA CÁC DOANH NGHIỆP NHÀ NƯỚC TRONG BỐI CẢNH GIA NHẬP HIỆP ĐỊNH ĐỐI TÁC XUYÊN THÁI BÌNH DƯƠNG ThS. Trần Phi Long1 Lê Ngọc Minh Châu Tóm tắt Bài viết nghiên cứu hiệu quả quản lý vốn của các doanh nghiệp nhà nước trong bối cảnh gia nhập Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương bằng cách chỉ ra kinh nghiệm thành công của các quốc gia trên thế giới trong việc quản lý vốn nhà nước tại các doanh nghiệp. Sau đó, bài viết đã chỉ ra những hạn chế trong thực trạng hoạt động của các doanh nghiệp nhà nước và trong công tác quản lý vốn của các doanh nghiệp nhà nước trong thời gian qua. Cuối cùng, bài viết đưa ra một vài kiến nghị cho chính phủ nhằm nâng cao hiệu quả quản lý vốn nhà nước tại các doanh nghiệp nhà nước trong thời gian tới. Từ khóa: quản lý vốn, doanh nghiệp nhà nước. 1. Lời mở đầu Theo Luật Doanh nghiệp Việt Nam 2014 (có hiệu lực từ ngày 26/11/2014), doanh nghiệp nhà nước là doanh nghiệp do nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ. Quy định này đã làm giảm đáng kể số lượng các doanh nghiệp nhà nước tại Việt Nam, do trong Luật Doanh nghiệp Việt Nam 2005, doanh nghiệp nhà nước là doanh nghiệp do nhà nước nắm giữ trên 50% vốn điều lệ. Một trong những lý do điều chỉnh quy định này là do Việt Nam ngày càng hội nhập sâu rộng vào nền kinh tế toàn cầu. Ví dụ, Việt Nam đã tham gia vào các hiệp định thương mại song phương (FTAs), gia nhập Cộng đồng Kinh tế ASEAN (AEC) vào cuối năm 2015, Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) vào năm 2016. Hội nhập kinh tế toàn cầu đã gây ra một áp lực lớn phải cải cách của những doanh nghiệp nhà nước, từ trước đến nay phần lớn vẫn bị coi là hoạt động kém hiệu quả. Và quy định mới được đề ra nhằm tạo sự thuận lợi cho quá trình cổ phần hóa của doanh nghiệp nhà nước và tăng hiệu quả kinh tế sau cổ phần hóa. Tuy nhiên, phạm vi nghiên cứu của bài này là các doanh nghiệp có tỷ lệ sở hữu nhà nước từ 50% vốn điều lệ trở lên, vì những doanh nghiệp này có vai trò to lớn trong 1 Trường Đại học Kinh tế Quốc dân. Email của tác giả chính: tranphilong2712@gmail.com 585 việc phát triển đất nước. Các nhà phân tích và hoạch định chính sách luôn quan tâm đến hiệu quả hoạt động của các doanh nghiệp nhà nước là vì hiện nay các doanh nghiệp nhà nước vẫn đóng vai trò rất quan trọng cho sự phát triển của đất nước. Thứ nhất, các doanh nghiệp nhà nước đang nắm giữ những ngành, những lĩnh vực then chốt cùng với hệ thống cơ sở vật chất quan trọng trong sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hóa đất nước. Một vài doanh nghiệp nhà nước còn giữ vị thế độc quyền trong các ngành, lĩnh vực như truyền tải điện, đường sắt, cấp thoát nước. Thứ hai, doanh nghiệp nhà nước đã góp phần quan trọng vào việc điều tiết cung cầu, ổn định giá cả, chống lạm phát, ổn định tỷ giá, khắc phục mặt trái của cơ chế thị trường. Thứ ba, doanh nghiệp nhà nước đóng góp nguồn thu tập trung lớn và ổn định cho ngân sách nhà nước. Mặt khác, các doanh nghiệp này so với các thành phần kinh tế khác vẫn luôn là đối tác chính với các liên doanh nước ngoài, họ có được sự uy tín, nhận được đầu tư đến từ nước ngoài và được chuyển giao những công nghệ mới nhất phục vụ sản xuất. Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (Trans-Pacific Strategic Economic Partnership Agreement - TPP) là một hiệp định thương mại tự do được ký kết giữa 12 quốc gia vào ngày 04/02/2016 sau 7 năm đàm phán với mục đích hội nhập các nền kinh tế thuộc khu vực châu Á - Thái Bình Dương. 12 nước này bao gồm có Úc, Brunei, Chile, Malaysia, Mexico, New Zealand, Canada, Peru, Singapore, Việt Nam, Mỹ và Nhật Bản. Mục tiêu chính của TPP là đẩy mạnh giao thương hàng hoá và dịch vụ trong khu vực bằng cách xóa bỏ các loại thuế và rào cản cho hàng hóa, dịch vụ xuất nhập khẩu giữa các nước thành viên. Mặc dù Việt Nam đã ký kết một vài các hiệp định tự do trước đó nhưng TPP sẽ mang lại cho ta những cơ hội còn lớn hơn thế. Chính phủ Việt Nam rất coi trọng đến Hiệp định TPP và đang cố gắng nỗ lực hết sức mình để đổi mới, cải thiện nền kinh tế đủ khả năng nắm bắt, khai thác cơ hội một khi TPP có hiệu lực từ năm 2018. Tuy vậy, cơ hội lớn đồng nghĩa với thách thức cũng lớn. Việc tham gia vào TPP sẽ tạo ra áp lực đổi mới hoạt động lên các doanh nghiệp Việt Nam, đặc biệt áp lực này sẽ đè nặng lên những doanh nghiệp nhà nước nhiều hơn là những doanh nghiệp tư nhân vừa và nhỏ vì từ trước đến nay các doanh nghiệp nhà nước được nhận sự hỗ trợ rất nhiều từ nhà nước. Khi đã tham gia vào TPP, các doanh nghiệp nhà nước sẽ phải chấp nhận “luật chơi” của quốc tế. Con đường duy nhất cho các doanh nghiệp nhà nước phát triển là nâng cao hiệu quả hoạt động hiện tại. Bài viết này sẽ nghiên cứu kinh nghiệm của các quốc gia trên thế giới trong việc nâng cao hiệu quả quản lý vốn của các doanh nghiệp hoạt động trong khu vực kinh tế nhà nước. Sau đó, bài viết sẽ nghiên cứu thực trạng quản lý vốn của các doanh nghiệp 586 nhà nước tại Việt Nam, từ đó đưa ra các giải pháp cho doanh nghiệp nhà nước và các kiến nghị cho chính phủ. 2. Kinh nghiệm quốc tế về nâng cao hiệu quả quản lý vốn của các doanh nghiệp nhà nước Tại Trung Quốc, về cơ bản có bốn loại hình doanh nghiệp nhà nước được đầu tư. Thứ nhất là loại doanh nghiệp nhà nước độc quyền đầu tư nhằm đảm bảo quốc phòng, an ninh quốc gia (vũ khí, quân sự, tiền...), được nhà nước đầu tư 100% vốn điều lệ cho loại này và doanh nghiệp tư nhân không được phép đầu tư. Thứ hai là loại doanh nghiệp nhà nước được ưu tiên đầu tư trong những hạng mục xây dựng hạ tầng cơ sở lớn có lợi ích cho xã hội mà doanh nghiệp ngoà ...